Yazı Dili Türkçe

Türk dili Ana Hun Dili’nin Doğu diyeleğine dayanır.(1.yyıl)
Bu yazı dilinin ilk önemli verimleri 8.yüzyıldan kalan Göktürk Yazıtları’dır.

Daha sonra Uygur alanında Altun Yaruk (Altın Işık), Sekiz Yükmek (Sekiz Yığın) ortaya konur.

Uygurcadan gelişen (11.yyıl) ve Kaşgar Türkçesi (Hakaniye) Karahanlıcanın ürünleri
Kutadgu Bilig (1070),
Divan-ü Lügatit Türk (1072)
Atabetü’l Hakayık (12.yyıl)
dönemin önemli verimleridir.

Bu süreçte Türkçe durudur. Ancak Karahanlıcada Arap, Fars dilleri etkili olur.

Orta Asya’da yaşadıkları dönem göçebe toplum özelliği taşıyan Türkler Batıya doğru göçerken yerleşik toplum olma yolunda yol alırlar.

Türkçe yeni toplumsal koşullarda değişir, gelişir, yabancı dillerden etkilenir.

Türk dili 13.yyıl başlarına değin Eski Türkçe diye adlandırırlır.
Göktürk,
Uygur,
Karahanlı
bu dönemin yazı dilleridir.

Göçle Kuzey-Doğu, Batı Türkçesi iki yazı dili oluşur.
Kuzey-Doğu Türkçesi,
Kuzey Türkçesi (Kıpçak),
Doğu Türkçesi (Çağatayca)
olarak ikiye ayrılır.

Böylece:
Kuzey
Doğu
Batı
Türkçesi adıyla süreç sürer.

Batı Türkçesi, Hazar Denizi’nin güneyi ile Balkanlar arasında yaşayan Türkleri kapsar.

1.Türkiye Türkçesi:
Eski Anadolu Türkçesi (13-15.yyıl)
Osmanlıca (15-20 yyıl)
Yeni Türkçe (20 yyıl -------)

2. Azeri Türkçesi
3. Türkmence
4.Gagauzca

Azeri Türkçesi ile Türkiye Türkçesi birbirine çok yakın diyeleklerdir. Ancak seslerde değişmeler görülür:

Gız / gulag / uşaklar / uşaglar/ ahşam / degige / öler (ölür)
/gaynayır (kaynıyor) /
Men de deyirem dalaşacaklar.
Gardaş (kardeş) / dodag (dudak) / gözel (güzel)
Kabağına geç men düşürem. (Öne geç ben ineceğim.)

Ural-Altay dil öbeği yakınlığını ünlü uyumu, ortak eklerin eylem çekimlerinde sözcük türetmede kullanılması, bunların dışında ses, sözdizimi ve yapı benzerliklerinin bulunmasını kanıt olarak gösterebiliriz.

Ural-Altay dil ailesinde çekim ve sözcük türetme eklerle yapılır. Kısaca Türkçe çekimli bir dildir diyebiliriz.

Tarih boyunca 4 ABC kullanmışız :
Göktürk :8.yyıl, 38 harf, 5.yyıla uzanır
Uygur : 9-13 yüzyıl, 8.yyılın ilk yarısından 18 harf Soğd abc’nin Geliştirilmiş.
Arap : 10. 20. Yıl kadar, 12.yyılda yaygınlaşır, 28 harf
Latin : 1862 Münif Paşa her sese bir harf önerisi.29 harften oluşan abc Atatürk'le yürürlüğe girer.

Atatürk Sarayburnu’nda bir şenlik sırasında
“Arkadaşlar, güzel dilimizi ifade etmek için yeni Türk harflerini kabul ediyoruz.”

ABC seçimi ulus olma yolunda atılmış bir adımdı.Latin ABC’si önemli bir seçimdi. Ümmet toplumdan ulus topluma geçişin bir adıydı ABC. Arap harfleriyle Türkçenin sesleri, özellikle ünlüleri belirtilemiyordu.

Toplumun yazıyla tanışması, sözlü yazından sıyrılması ABC ile gerçekleşecekti. Yazmak konuşmaktan elbette önemliydi. Uygar dünyaya açılmak onların kulandığı ABC’yi seçmek toplumsal bir seçimdi.

Bunu Atatürk’le başardık.