Yazılı anlatım / uygulama

1. “Ilımlı olmak... Bence en büyüğü budur bugünkü dertlerimizin. Ne demektir, ılımlı olmak. Düşüncemizin sonuna kadar gitmekten kaçınmak değil midir? ‘Şu iyidir, şu  şöyle olmalıdır, şu yol tutulmalıdır.’ diye düşüneceksiniz,gene de o yolun sonuna kadar gitmeyeceksiniz, yarıda bırakacaksınız, eskiyi büsbütün yıkmayacak yeniyi büsbütün kurmayacaksınız. Bir iş görmek istiyorsanız Bay ılımlı  çıkıyor karşınıza: ‘Evet’ diyor, ‘ İyi bir şey senin yapmak istediğin, ama yavaş yavaş gitmeli, alıştırmalı çevresindekileri, sonra ürkütürsün onları, karşı korlar sinirlenirler.’ diyor.

Ne oluyor bunun sonu? Söyleyeyim ben size ne olduğunu. Söz istediğinizin, doğru bulduğunuzun bir parçasını yapıyorsunuz değil, ama o yaptığınız bitmediği için, yarım kaldığı için değerini yitiriyor, ortada olanı değiştiremiyor, ona karışıyor, yanlış anlaşılıyor öyle ki siz yapmak  istediğinizin tam tersini yapmış oluyorsunuz.”

Bu parçada yazar, “ılımlı olmak” diye nitelenebilecek bir   tutumu tartışmak ve bu tutumun             yanlışlığını kanıtlamak istiyor. Önce “ılımlı olma”nın ne olduğunu açıklayarak yazısına başlamış, daha sonra bu düşünce ve davranışın yanlışlığını türlü yollarla açıklamaya çalışmıştır.Yazar, konuya  ilişkin kanılarını (kişisel yargı) katarak düşüncesini sonuçlandırmıştır. Kişisel görüş içeren kanılar bu nedenle özneldir.

 2. “Turna katarları geçiyordu gölün üstünden, gölgeleri  maviye dönüşerek. Van Gölü, günün             her anında bir renk     cümbüşüyle yunup arınıyordu.Bir bakmışsın, göl bir anda som turuncuya kesmiş. Bir bakmışsın, gölün ucundan bir mor  şimşeği girmiş, bütün gölü som mora boyayarak öteki ucundan çıkmış, ak köpüklü dalgalarla bütün gölü süsleyerek.

Bu betimlemede bulunmayan özellik aşağıdakilerden hangisidir ?                    

                        a.Doğa olaylarını kişileştirme

                        b.Ayrıntılar üzerinde yoğunlaşma

                        c.Görsel öğelere ağırlık verme

                        d.Doğayı devinim içinde yansıtma

                        e.İşitsel öğelere yer verme

                                                           ÖSS 1982

 Soruda Van Gölü’nün yıkanması (yunmak) şimşeğin gölü   boyaması doğa olaylarının             kişileştirildiğini gösterir.

Turnaların geçmesi, gönlünde değişik renklere bürünmesi doğanın devinim içinde yansıtıldığını gösteriyor.

Parçada görsel öğelere ağırlık verildiği, ayrıntılar üzerinde durulduğu açıkça görülüyor.Bizden istenen yanıt   bulunmayan öğenin hangisi olduğudur. Bu açıklamalardan sonra, burada işitsel             öğelere yer verilmediğini söyleyebiliriz. Bu da “e”   seçeneğinde verilmiştir.

 3.“İnsanlığın adım adım ilerlemesini sağlayan şey, kuşkusuz, kişisel kazançların,ürün ve             buluşların kuşaktan    kuşağa.aktarılmasıdır. Hayvanlar dünyasında buna benzer bir  olay yoktur; eğitim görmüş bir köpek, başka bir köpeği   eğitmez.”

  Bu paragrafın anlatımında aşağıdakilerden hangisi daha ağır basmaktadır ?

                        a. Açıklama

                        b. Kanıtlama

                        c. Betimleme

                        d. Öyküleme

                        e. Tanımlama

 Yukarıdaki soruda insanlardaki gelişme, ilerleme olgusuyla hayvanlarda ilerleme olmayışının nedeni karşılaştırılıyor. Bu karşılaştırmayla insanların niçin ilerlediğini       bizlere kanıtlamaya     çalışmaktadır. Bu nedenle kanıtlama anlatım biçimi bu paragrafta ağır basmaktadır.

 4. Aşağıdaki tümcelerden hangisi öznel bir yargıdır ?     

                        a. Ömer Seyfettin de olay öyküsünün örneklerini     vermiştir.

                        b.  Sartre, çağın yetiştirdiği büyük bir çılgındır.

                        c. Necati Cumalı şiir yanında, tiyatro, roman türünde de     yapıtlar vermiştir.

                        d. Ahmet Özer’in ilk yapıtı şiir türünde Ayrı  Beraberlikler’dir.

                        e. Türkay Korkmaz’ın ilk yapıtı öykü türünde Sabahları  Seviyorum, Trabzon Belediyesi yayınları arasında 1990’da basılmıştır.

  “a,c,d,e” seçeneklerinde verilenler somutluk taşımaktadır.Kişinin dışında bir gerçeği             göstermektedir.Oysa, “b” seçeneğindeki yargı söyleyen kişinin duygu ve   düşüncelerini içermektedir. Ortada somut değil soyut bir durum  söz konusudur.

5. “İnsan için kitaplığın yanı başından daha rahat bir yer yoktur. İnsan, kitaplarının  arasında duyduğu rahatı başka hiçbir yerde duyamaz.Hiçbir dost insana kitaplardan daha   yakın olamaz. Düşünüyorum da, şu dünyadan kitaplar yok  oluverse yaşamak ne kadar güçleşir, çekilmez             bir ağırlık olur.”                                                

                                                                       (Montaigne,Denemeler)

Yukarıdaki parça için aşağıdaki seçeneklerden hangisi doğrudur ? 

                        a.Kanıtlama-nesnel

                        b.Betimleme-düz anlatım

                        c.Açıklama-öznel anlatım

                        d.Öyküleme-dolaylama

                        e.Öyküleme-dolaylı anlatım

 Yazar kendine özgü düşüncelerini kanıtlama gereği duymadan açıklamaktadır. Bu nedenle             özgünlük yani kişiye özel olan öznel anlatımla açıklama anlatım biçimine başvurulmuştur.

 6. Milan Kundera, belki de yüzyılımızın en büyük  romanları arasında sayılabilecek olan             “Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği”nde roman kişilerinden birinin ağzıyla   şöyle der :

“Ülke dışına çıkınca müziğin gürültüye  dönüştürülmesinin gezegenimize özgü bir süreç olduğunu keşfettim.” Gerçekten de öyle! Korkunç bir gürültünün ortasındayız artık. Nereye gitsek, nereye sığınsak kurtuluş yok.

Bu parçada yazarın Milan Kundera’dan  bir alıntı yapmasının nedeni aşağıdakilerden özellikle hangisi olabilir.

                        a.    Anlatımına akıcılık kazandırma.

                        b.    Müziğin gürültüye dönüştüğü savını kanıtlama.

                        c.     Müzik konusundaki eleştirilerine açıklık getirme.

                        d.     Okuyucunun ilgisini çekme.

         e. Örneklendirmelerden yararlanarak düşüncesini geliştirme.

  7. Mimar,  yapıtını gereciyle birlikte düşünmek zorundadır. Ahşabın olanaklarıyla betonarmenin olanakları bir değildir. Yörenin gereciyle çözüm aramak tutumsallık açısından önemlidir. Türkiye’de demir, çimento , tuğla gibi çok kaba yapı gereçleri dışında, tüm ince yapı gereçleri konusunda yavaş    yavaş dışa bağımlılık yaratmıştır.  Doğrudan ya da patent  yoluyla dışa bağımlılık mimarımızı ülkesiyle çelişir duruma  düşürmüştür.

 Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?

                        a. Açıklama

                        b. Öyküleme

                        c. Betimleme

                        d. Kanıtlama

                        e. Karşılaştırma

8. Gereksinimin oluşması , ortaya çıkışı ; yaşama    biçimine , alışkanlıklara, dünya görüşüne ;             bireyin toplumla, toplumun öteki toplumlarla ilişkilerine ; uygarlığına, kültür  düzeyine bağlıdır.             Temizliğe önem veren kişilerin toplumunda hamam düşüncesi doğar. Okuyup yazma isteği ,      alışkanlığı olmayan bir ailede kitaplık gereksinimi yoktur.  

 Yukarıdaki parçada yazar, ilk tümcesindeki savını  açıklamak için aşağıdakilerden hangisine             başvurmuştur?

                        a. Betimleme

                        b. Tanık gösterme

                        c. Örnekleme

                        d. Karşılaştırma

                        e. Tanımlama

 9. Eskici iskemlesine oturdu. Hasan da merakla karşısına   geçti.   Bu dört yanı duvarlı tek kat , basık ve toprak evde öyle     canı     sıkılıyordu ki . Şaşarak eğlenerek seyrediyordu. Mukavvaya     benzettiği  kalın deriyi iki tarafı keskin, incecik , sapsız bıçağıyla kesişine, ağzına bir avuç çivi        dolduruşuna, sonra   bunları birer birer ayakkabının altına  çabuk çabuk mıhlayışına, deri parçaları bir bir suya  koyup  ıslatışına , hepsine bakıyordu. Susuyordu ve bakıyordu.

 Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurulmuştur ?

                       a. Açıklama - Örneklendirme

                        b. Betimleme - Öyküleme

                        c. Öyküleme - Tartışma

                        d. Karşılaştırma - Açıklama

                        e. Tartışma  Betimleme

 10. Kaymakam olmak isteyenlerin üstün zihinsel  yetenekleri bulunmalı, sözlü ve yazılı             anlatımları güçlü  olmalıdır. Dolayısıyla, bu mesleğe atılmak isteyen bir insan, kendini toplumsal  bilimler alanında çok iyi yetiştirmek zorundadır. Sürekli olarak halkla ve üst makamlarla iletişim  kurmak zorunda olan kaymakam adaylarının sağlam bir mantığa ve inandırma gücüne sahip  olmaları gerektiği de asla gözardı    edilmemelidir.

  Bu parçada, aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi  kullanılmıştır?

                          a.Karşılaştırma

                          b.Açıklayıcı anlatım

                          c. Tanımlama

                          d.Betimleyici anlatım

                          e.Tartışmacı anlatım

11. Bizim gençliğimizde bir  “Dergah”  dergisi vardı. Bu   dergiyi Mustafa Nihat Özön   çıkarırdı. Ama, bu dergi için  herkes “Yahya Kemal’in dergisi” derdi. Şimdi de, kim çıkarırsa   çıkarsın “Hisar” için hep “Munis Faik Ozansoy‘un dergisi”     deniyor. Biz, Dergah’ta yazanlar,  yazılarımızın çoğunu Yahya   Kemal’e gösterirdik. O da bize öğütler verirdi, yol gösterirdi.Şimdi,  aynı şeyi Hisar’da Munis Faik Ozansoy yapıyor olmalı. Munis Faik Bey böyle bir şeyi gerçekten yapıyorsa çok da iyi ediyordur. Bunda alınacak, üzülecek ne var?

 Bu parçanın anlatımı için aşağıdakilerden hangisine  başvurulmuştur?

                         a.Tartışmacı anlatım

                         b.Betimleme

                         c.Öyküleyici anlatım

                        d.Açıklama

                        e. Karşılaştırma

                                                     YAZILI ANLATIM / UYGULAMA                           

                                                       AÇIKLAMALAR / YANITLAR

Yazılı Anlatım / Uygulama bölümünde 1. , 2. , 3. , 4. , 5. sorular üzerinde açıklamalar yapılmış, yanıtlar verilmiştir.  Diğer yanıtlar:   6. b      7. a       8. c       9. b       10. e     11. e