Yörükler dünyasına bir bakış (7)

Yörüklerde söylenen bazı  Atasözleri: 

Yörüklerimizden söz ederken onların arasında söylenen atasözlerini anmadan olur mu? Yörük kardeşlerdimiz bilgili, görgülü ve kültürlü insanlardır. Bir de yaşamları gereğince Anadolu'yu adım adım gezerler... Onların özellikle yaşlılar arasında yüzlerce atasözü vardır. Anadolu’muzun değişik yerlerinde yerleşen Yörüklerin de kendilerine özgü atasözleri vardır. İşte bunlardan bazıları şunlardır:

- Açın karnındaki çörek mi eğleşir.

- Aç at yol, aç it av almaz.

-Ak koyunun olduğu yerde yokluk olmaz.

-Alacağın kız güzel mi, pazarda kardeşini görmedin mi?

-  Alma alayla, gulayı, (1), başına bulursun belayı.

-Anam erik, babam Yörük.

- Arı baldan, can huzurdan kaçmaz.

- At aksamakla ayağı kesilmez.

- Bel başının otu bel dibinden belli olur.

- Ben kirlendiğim ağacın altında paklanırdım.

- Bey buyurur, cellat asar.

-Bir deveyle, bir oğlanın yüreğinde yağ olmaz.

- Bir it bir deriyi sürür.

- Bir kaşıkla dokuz abdal geçinir.

- Boş başak  dik durur.

- Brüt diyecek dudak, dilin dolaşımından bellidir.

-Çelem ( bir çeşit ot ) bulgura girer de “yağ oldum “der.

- Çingene ata biner de ağa oldum der…

- Çıra dibine kör yanar.

Dağ başında kış, insan başından iş eksik olmaz.

- Dağına dikme Yörüğü, bağına dikme eriği.

-Dam başında hasınım, nedir benim kusurum.

-Deli utanmaz, soy utanır.

-Denizin dibine kuyu kazılmaz.

-Deve deveden geviş, kız kızdan  yanış öğrenir.

-Deveciden duacı olmaz.

- Düğün aşıyla ( yemek) dost kazınılmaz.

- Elimde emerim ( çocuk ), sırtımda semerim yok.

- Harman yazın, düğün güzün olur.

-İkinti( (birikmiş) yoğurdun yağı çok olur.

-İnkâr yiğidin  hilesidir.

-İnsan insana yük olmaz, can gövdeye yük olmaz.

-Kan malı katır malına benzer,Çivisie   aşındı mı ıngıldar.

-Karı malı kapı çanıdır.

- Katarda lök bir öter.

-Kız olsun, oğlan olsun, eli, ayağı düzgün olsun.

-Kimi ettimse hacı, elimde kaldı tacı.

-Komşun kötüyse göç kurtul,

-Ortağın kötüyse biç kurtul.

- Koyunun tüyü, boyanın suyu.

- Koca koyun kuirttan korkmaz.

- Köpek yatağında kemik eksik olmaz.

- Köpek uymazsa, ev uçar.

- Kurt kocayınca keplin ( köpek )  kepazesi olur.

- Namazda gözü olanın, kulağı ezanda olur.

- Nerede çalgı, orada çengi,

-Ner( e) de çalgı orda kalgı.

-Ocağa su dökersen işine şeytan karışır.

-Oduncunun gözü yongadadır.

-Ongunluktan eğlesin meyve başları,

- ama eğilmesin insan başları.

-Say beni sayarlar seni.

-Sevindik delisi mi oldun?

-Sonradan görmüş, eşeğine bulgur vermiş.

-Sonradan görme, gâvurdan dönme.

- Söylenecek söz çok, ceremeye verilecek para yok.

- Sürüler ters dönünce, uyuz keçi baş olur.

-Tadına gele tarhana, o da vaktinde yene.

-Topuk ayağın yaylasıdır.

-Tutulan öküz, döver çatmayı.

-Varlık gevletir, yokluk söyletir.

-Yabancı köpeğin kuyruğu başı altındadır.

-Yalanın çıktığı yerden iman çıkarmış.

-Yedi kilimi bir çuvala sığdırmayan kadın,

-kadınım deyip gezmesin.

- Yiğidin sözü, demirin kertiğidir.

- Yörük ne bilir bayramı, çörp çörp içer ayranı.

-Yörük çorbayı içince, çarığına bakar.

-Yörük ya ayağa, ya da dağa dayanır.

- Yörükler dağların yakışığıdır. ( Kralıdır).

- Zemherinin kışından korkma, Nisan'ın başından kork.

- Zora gelince bir kilo samandan,

- kaç okka duman çıkar öğrenirsin…

Bu atasözleri Yörüklerin çoğu kırsal kökenli konar, göçer karakterli kültürlerini yansıtmaya çalışır.

Kaynak kişi:

Karakoyunlu Yörüğü Zeynep Bacı’dan derlenmiştir. 1942 Antalya-Merkez, Kovanlık köyü doğumludur. İlkokulu dışarıdan bitirmiştir. Annesi Karakoyunlu Yörüğü. Babası Yeniosmanlı yörüğündendir. Zeynep Hanım evlenmemişti...

2- Batı Akdeniz Bölgesinde Yörükler, Musa Seyirci ,

Deryayınları  İstanbul -2000

NOT: Sevgili kadim dostum Musa Seyirci'yi de bir kez daha

saygıyla ve rahmetle anıyorum.

Abdülkadir GÜLER 

08.06.2017-  SÖKE