“Çevir More Söça'da!”

Bu bir Giritli hikâyesidir. Ya da fıkrasıdır, diyebilirsiniz…

Giritli müslüman Türkler iki şekilde Türkiye’ye gelmişlerdir. İlk gelenler, Girit’te Rumlar ile meydana gelen çatışmalarda can güvenlikleri kalmadığı için çevre adalara oradan da Anadolu’ya gelen insanlardır. Özellikle Ada’nın doğusunda Türk sayısı daha az olduğu için katliamlar hız kazanmış ve gemilere atlayan Türkler İstanköy adasına, diğer adalara, oradan da Bodrum, İzmir, Ayvalık, Antalya gibi şehirlerimize yerleşmişlerdir. İkinci gelenler ise mübadil Türklerdir. Atatürk, Anadolu’daki Hristiyanları Lozan antlaşması ile Yunanistan’a göndermiş, Girit’teki kalan müslüman Türkleri de Türkiye’ye getirtmiştir.

Girit Adası’nda Türkler, Rumlar ile iç içe yaşadıkları için Girit Rumcasını öğrenmişler, bu dile Giritlice adını vermişler, Rumlardan aldıkları kelimeler ile karmakarışık bir Türkçe ortaya çıkarmışlardır.

Rumlar da Türklerden kelimeler kapmış, onlar da Rumcayı karıştırmışlardır. Meselâ; “yoğurt”u Türklerden alıp “yogurdi” yapmışlardır.

Öykümüz Söke’ye yerleşmiş bir Giritli’nin başından geçer.

Kızılkilise (Fevzipaşa) mahallesinde oturan Giritli Cafer Dayı celeplikle uğraşır Söke’de. Hayvan alıp satar. Körüklü çizmeleri meşhurdur Giritlilerin. Çizme siparişi vermiş vilayete…

Çizmeleri almak için Söke istasyonundan trene atlamış. Doğru Aydın’a…

Vilayette bir köfteciye giriyor, bir güzel karnını doyurduktan sonra kundura imalathanesini buluyor, ısmarladığı körüklü çizmelerini giyiyor… Üstünde külot pantolonu, ayaklarında da körüklü çizmeler mutlu bir şekilde tren garına yollanıyor. Biletini alıyor. Trene atlıyor. Tren “Çuf puf! Paf puf!” Söke tarafına giderken Çamlık yoluna geliyor. Fakat Çamlık’tan sonra gidilen yol Cafer Dayı’nın tuhafına gidiyor.. Tren sürücüsüne sesleniyor:

-         Moresi marşandiso! Puse ine aftoine trenya?

( Hey kaptan! Bu tren nereye gidiyor?)

-         Amca, İzmirna! İzmirna!

( İzmir’e gidiyor amca! İzmir’e!)

-         Nee??? Çevir more Söça’da!

(Nee??? Söke tarafına çevir treni!)

Koskoca tren hiç döner mi? Araba mı ki dönsün? Bizim Cafer Dayı herhalde trenin araba gibi döndürüleceğini zannediyor.

Neyse… Cafer Dayı’yı binbir güçlükle ikna ediyorlar. Selçuk’a kadar götürüyorlar. Oradan tekrar trene bindirip Söke’ye yolluyorlar.

Bu Hanya’lı (Girit’in şehirlerinden) Cafer Dayı’nın öyküsü Sökeliler arasında yayılıyor, yıllarca söyleniyor:

 - Moresi marşandiso! Çevir more Söça’da!