- Kategori
- Tiyatro
16. İstanbul Tiyatro Festivali

14 Mayıs-4 Haziran 2008 tarihleri arasında 16.İstanbul Tiyatro Festivali ; yurtdışından 6 tiyatro ve dans topluluğu izleyiciyle ilk kez buluşacak ve 25'in üzerinde gösteri yer alıyor. Aylar öncesinden, satışa ilk çıktığı gün aldık biletleri. Irk Bitig'le başladı ilk randevumuz. Geç kaldık, AKM'nin bahçesinde nerdeyse koşar adım ilerliyoruz. Japona benzer bir turist elinde bilet, Aziz Nesin sahnesinin yerini soruyor. Sorduğu kişi turn right-left tarif etmeye çalışıyor yerini. O hızın içinde turiste seslenip "follow me" diyerek bileti sallıyorum havada. Bilet anahtar oluyor karşıdaki kişiye. Koşar adım yürüyen üç kişi olduk şimdi. Arka sıradan ilerleyerek yerimize oturduk sonunda. Bizim turist de arkamızdaki sırada sol başta yerini alıyor.
Irk Bitig, Fal kitabı anlamına gelen Uygur Edebiyatının önemli yapıtlarından biri. Orhun alfabesiyle yazılmış bir kehanet kitabı. İyi Gelecek Bilgisi olarak tanımlanmış bugünkü Türkçeyle. Genel Sanat Yönetmenliğini Nejat Birecik'in yaptığı Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Tiyatrosunun sahnelediği bir oyun.
Aslında bir tiyatro metni değil. Dokuzuncu yüzyılda yazılmış, toplam 104 sayfa ve 65 paragraftan ibaret Irk Bitig : Diktörtgen çubuğun 4 yüzünden herbirine O, OO, OOO, OOOO işaretlerini çizip, bu çubuklardan 3 tanesi yere atıldıktan sonra, gelen işaretlerin karşılığındaki 64 metinden birisi okunurmuş..
"Altın kanatlı yırtıcı kartalım ben. Tenimin tüyleri büyümemişken, denizde yatarak dilediğimi tutarım ben, sevdiğimi yerim ben. Ondan güçlüyüm ben. Böyle biliniz. İyidir o."
" Ak benekli doğan kuşum ben. Sandal ağacı üzerinde oturarak mutluyum ben. Böyle biliniz. İyidir o."
"(Adam) Keçe ile suya varmış. "Güçlü vur, katı (sıkı) bağla" der. Böyle biliniz. Kötüdür o." (1)
Sisle örtülmüş Aziz Nesin Sahnesi. Koyu bir karanlık, sahnede beş kişi yerini alıyor az sonra. Oyuncuların sahnede çubukları yok. Metinleri şiirsel bir şekilde seslendiriyorlar ve çok başarılılar. Fakat panodaki İngilizce çeviride bu şiirsellik yok. Festivalde izlediğim Geyikler Lanetler oyununda metnin şiirselliği İtalyancaya bütünüyle aktarılabilmiş. Ekranda Türkçe metni takip ederken sahnedeki şiirselliği de yakalamak gerçekten çok güzel. Keşke bu oyunun da ingilizce çevirisi için aynı durum söz konusu olsaydı. Çünkü bu oyun karanlığın içinde sese ve ışığa dayalı deneysel bir gösteri. Yol soran japona benzeyen turistin bu çeviriden oyunu nasıl yorumladığını merak etmedim değil. Daha sonra gittiğim bütün oyunlarda aynı kişiyle karşılaştım. Turist dediğim kişinin aslında tiyatroyla yakından ilgili ve festival için burda olduğunu anladım.
Her cümlenin sonunda "iyidir o", "fenadır o" ve "fena iyidir o" geliyor çoğunlukla. Sahne tasarımı kurguyla birebir örtüşüyor. Çizgisel canlandırmalar yansılanırken, ışıkla görüntü arasında oyunun içinde gibi hissediyorsunuz kendinizi. İyi, kötü kavramının içine günümüz olayları eklenmiş durumda. Yazgının yeniden sorgulanması demek belki de daha uygun. Fakat çeviride bunların bir kısmı atlanıyor. Oyunu izleyen yabancıların sahnede sesini duyduğu sözcüklerin ne anlama geldiğini aktaran çeviri panosunda hiç bir şey yer almıyor. Teknik bir arıza mı var, yoksa çevirmeden mi geçilmiş bunu bilmiyorum. Evrensel bir yorum getirilmiş, fakat yerel olaylar çeviri dışında kalmış.
Emre Koyuncuoğlu'nun oyunlaştırıp yönettiği bu oyun gelecek yıl, büyük bir olasılıkla Kocaeli'nde sahnelenmeye devam ederse, yeniden izleyebilirim. Festival kapsamında izlediğim bu oyunun yalnız ingilizce çevirisine takılıp kaldığım, ve gerçekten güzel sahnelenmiş bu oyunun yabancı izleyiciler açısından eksik kaldığını düşünmekten konsantre olamadığımı belirtmek isterim.
Oyunlaştıran ve Yöneten : Emre KOYUNCUOĞLU
Müzik ve Metni Sesle Düzenleme : Çiğdem BORUCU
Mekansal Düzenleme -Danışman : Nurullah TUNCER
Kostüm Tasarımı : Ümit ÜNAL
Animasyon ve Görsel Tasarımı : Aksel ZEYDAN GÖZ
Vokal Düzenleme : Savaş Çağman ÇOŞKUN
Işık Tasarımı : Cafer YİĞİTER
Işık ve Animasyon Dijital Düzenleme Tasarımı : Cem YILMAZER
Dramaturji : Evren Barin EGRİK
Oyuncular :
Engin BENLİ
Eylem TANRIVER VARLI
Şebnem KÖSTEM
Koro :
İrem KAHYAOĞLU
Zeynep ÖZAN
Burcu GÜNER
Senem AKMAN
Fatma YILMAZ
Kaynak (1) http://tr.wikipedia.org/wiki/Irk_Bitig