Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

18 Mayıs '21

 
Kategori
Tarih
 

3. Meşrutiyet Dönemi...

19 Mayıs 1919, "resmen" adı konmamış bir "dönem"den; "Cumhuriyet" yolunda atılmış olan ilk adımdır... 

Bu adım; aynı zamanda, acaba, "adı konmamış" bir dönemin de başlangıcı olmamış mıdır?

*

Açıklmaya çalışayım...

Bu dönem, M. Kemal'in Samsun'a çıkmasıyla başlar, 1924 Anayassı'nın yürürlüğe girmesine kadar geçen zamanı kapsar.

Bu döneme, aslında "Milli Mücadele Dönemi" de diyebiliriz...Ama, bu "Milli Mücadele" süresi içinde, Osmanlı Hükümetini de ayrı tutmamamız gerekir...

*

-- ŞÖYLE Kİ...

*

M.Kemal Samsun'a çıktığında...

- Osmanlı Padişahı yerinde

- Halife makamında

- Osmanlı Meclisi açık

- 1876 Anayasası yürürülükte

*

-- Sonra...Sırasıyla...

- Amasya Tamimi

- Erzurum Konggresi

- Sivas Kongresi

Ama..

- Osmanlı hala bir devlet: 

- Meclis hala çalışıyor

- Padişah yerinde

- Halife Makamında

- Osmanlı 1876 Anayasası hala yürürlükte

*

Sonra...

- Anadolu'da son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı toplanıyor

- Bu son Osmanlı Mebusan'ı Misak-ı Milli'yi hazırlıyor ve kabul ediyor

- İstanbul işgal ediliyor

- Meclis'i Mebusan Padişah tarafından kapatılıyor

- 23 Nisan 1920'de TBMM açılıyor.

-- Açılıyor ama, düşünülen yeni bir anaysanın BMM'de görüşmeleri sırasında, bazı milletvekillerinin, "BMM'nin ana amacı Padişah ve Halifemizi kurtarmaktır" şeklindeki sözleri. 5 Eylül 1920 tarihinde kabul edilen ve anayasal nitelik gösteren "Nisab-i Müzakere Kanunu(Görüşme Çoğunluğu Yasası)'nda da yer aldı ve belirtilen bu amaç, Anayasa tarafından da benimsendi.

Sözü geçen Kanun'un 1. Maddesi'nde şöyle denmektedir:

"Büyük Millet Meclisi, Hilafet ve Saltanat, Vatan ve Millet'in istihsal ve istiklalinden(kurtarılması ve bağımsızlığından) ibaret olan gayesinin husulüne kadar...inikat eder(toplanır)"--(1)

Anayasal nitelikli bu maddeye göre, BMM'nin görevi, Halife ve Sultan kurtarıldıktan sonra bitecektir.

Bu madde, 20 Ocak 1921 Anayasası'nın, "Maddei Münferide" bölümünde tekrarlandı(2)

 

Anayasal nitelikli bu maddeye göre, BMM'nin görevi, Halife ve Saltanat kurtarldıktan sonra bitecektir.

*

Sonra..

- 20 Ocak 1921'de Anayasa yürürlüğe giriyor.

Bu anayasanın 3. Maddesi'nde, "Türkiye devleti, BMM tarafından idare olunur ve hükümeti "Büyük Millet Meclisi Hükümeti' unvanını taşır.

Taşır ama...

- Padişah hala yerinde

- Halife hala makamında

- 1876 Anayasası hala yürürlükte

*

Sonra...

- Milli Mücadele başlıyor

- Saltanat kaldırılıyor(1Kasım 1922)

- Lozan ve Barış Antlaşması

- İkinci TBMM'nin açılması

- 29 Ekim 1923 Cumhuriyet ilan ediliyor

*

Ama...

- Halife hala makamında, tolantılar düzenliyor, görüşmeler yapıyor

- Halifeli Cumhuriyet

Sonra...

- 3 Mart 1924'te halifelik kaldırılıyor

Ama...

-1876 Osmanlı Anayasası hala yürürlükte

Sonra..

- 20 Nisan 1924'te Türkiye Cumhuriyet Anayasası kabul ediliyor...

- Ve bu Cumhuriyet Anaysası ile 1876 Osmanlı Anayasası yürürlükten kaldırılıyor...

Böylece, yeni kurulan Cumhuriyet Devleti'nin, eskide kalan Osmanlı Devleti ile olan siyasi ilişkisi de tamamen bitiyor...

*

Şimdi,

Mustafa Kemal'in Samsun'a  çıktığından Cumhuriyet'in kuruluncaya ve -biraz daha net olsun diye-, yeni Cumhuriyet Anayası'nın yürürlüğe girmesine kadar geçen ve "az veya çok Osmanlı ile irtibatlı, 5-6 yıllık döneme" bir ad vermek gerekmez mi?

Bazı tarihçilerin bu döneme "3. Meşrutiyet Dönemi" dediklerini biliyorum...

Acaba, bu yaklaşım doğru mudur?

 

cdenizkent

 

---------------------- :

(1)Prof. Dr. Ahmet Mumcu, Tarih Açısından Türk Devriminin Temelleri ve Gelişimi, İstanbul: 1988, s.58

(2) Teşklatı Esasiye Kanunu, 20 Kanunsani 1337-85(20 Ocak 1921-85), "Madde-i Münferide". 

 

 

 
Toplam blog
: 979
: 1425
Kayıt tarihi
: 11.12.07
 
 

İstanbul doğumluyum. İlk, orta ve lise öğrenimi İstanbul'da tamamladım. İstanbul Üniversitesi'nde..