Alaska - Frigo

Her zaman ilgi çekmiştir Alaska'da yaşamış olmam. Pek çok kişi de bunu şaka sanır. Yeni tanıştığım birisine anlatsam önce ''hadi canım sen de'' diye tepki gösterir, sonra sekiz senemin orada geçtiğine ikna olunca, şaşkın bir ifade ile, ''Alaska'da ne işin vardı'' diye sorar. Yaşamayi en sevdiğim yerlerden biridir Alaska, çünkü bu eyalette hayatınız kişilere değil, doğaya karşı bir mücadele ile geçer.

İstanbul'un bağrından kopup, kendimi tabiatın kollarına attığımda, doğanın bu kadar acımasız olup, beni daha ilk adımımda havaalanının orta yerine pat diye savuracağı aklıma gelmezdi. Alaska Airlines ile aktarmalı bir şekilde vardığım Bethel'de uçaktan ilk inen ben olmuştum. Hayatında en fazla -10 dereceye muhatap olmuş bir kişi olarak, -40 °C hava sıcaklığı ve hissedilebilir ısı olan -60 °C ile tanışmam, hemen akabinde ise Japon köselenin buzlu Alaska zemininde bırakın yürümeyi, ayakta durmayı bile imkânsız kıldığını anlamam, işte böyle oldu.

Ayrıca evet, havaalanının orta yerine gerçekten düştüm, çünkü Alaska'da küçük havaalanlarında uçak körüğü mevcut değildir. Üstelik 2005 yılı itibariyle de, Alaska'da, kasaba havaalanlarına ait pistlerin kısa oluşu iniş ve kalkışlarda risk oluşturduğu için, büyük havayolu şirketleri uçuşlarını durdurdu. Bunun yerine Era ve PenAir gibi küçük yolcu uçaklarına sahip şirketler hizmet vermeye başladı. Ve yolcular uçaklara hâlâ havaalanının orta yerinde inip-biniyor ve onlara uçağa kadar eşlik eden otobüsler de mevcut değil.

Alaska hakkında anlatılacak çok şey var, ama sayfam bunları tam olarak aktarmam için yetersiz kalır, arzu ederseniz en ilginç ve önemli bulduklarımı size kısaca özetleyeyim:

İlk olarak en yanlış bilineni düzelterek başlıyorum; Alaska, Kanada'da değildir, Amerika'nın bir eyaletidir ve Rus İmparatorluğu'ndan 30 Mart 1867 senesinde 7,2 milyon dolara satın alınmıştır. 3 Ocak 1959'da ise ülkenin 49. eyaleti olmuştur.

Kanada Alaska'dan daha soğuk değildir veya Alaska kadar soğuk değildir, çünkü Kanada, Alaska'nın güneyinde kalır.

Alaska halkı, diğer 48 eyaletin tersine, çok daha duyarlı ve yardımseverdir. Kışın yol kenarına çekilmiş bir araba veya yazın bisikleti arızalanmış birini gördüklerinde hemen bu kişiye, yardıma ihtiyacı olup-olmadığını sorarlar. Çünkü bu eyaletin sert yaşam koşulları, halkı adeta birbirine kenetlemiştir.

Aynı zamanda bu eyalette, yürüyüşe çıktığınızda, hiç tanımadığınız insanların size « merhaba » demesine şaşırmayın. Çünkü kültürün bir parçası olarak, herkes yürüyüş yaptığı sırada yanından geçen yabancıya mutlaka selam verir.

Eskimolar igloo'da (iglu olarak okunur) yani buzdan evlerde yaşamazlar; onların da normal köy evleri vardır. Sadece avcı Eskimolar ava çıktiklarında geçici bir süre için, bu korunakları yapar. Bu sebeple iglooları, buzdan yapılmış eve değil de, buzdan bir çadıra benzetmek en doğrusudur.

Her sakallıya baba demediğin gibi, her Eskimo'yu da aynı sanma! Yani Alaska'da yaşayan Eskimolar'ın çok çeşitli halkları vardır. Bunlar Aleutlar, Yuit, Naukan, Nunivak Cupileri, Cupikler, Yuikler, Serenik Eskimolari, Inuit haklarıdır. Ve her birinin lisanları, kültürleri, inanışları, yaşam biçimleri farklılıklar gösterir.

Alaska, yüz ölçümü bakımından Amerika'nın en büyük eyaletidir.

Alaska'da yazın yerin bir karış altına indiğinizde buza ulaşırsınız . Bu yüzden Alaska'da karalahana ve elma dışında hiçbir şey yetişmez.

Alaska'ya her türlü yiyecek uçaklar ile diğer eyaletlerden geldiği için, yiyecek çok pahalıdır.

Kar küremenin, Alaska halkına has bir kış sporu olduğunu söylerim hep; çünkü yılın 8 ayı, aralıksız her sabah arabanızı park yerinden çıkartabilmek için, en aşağı yarım saat kar küremeniz icap eder. Kar kürerken çalıştırdığınız arabanızın motoru, hemen ısınmadığı için, camlarda oluşan buzlar erimez ve onları buz kazıyıcı ile temizlemeniz gerekir.

Alaska'da en sık karşılaşacağınız hayvanlar sırasıyla Amerikan geyiği (Moose), siyah ayı, boz ayı ve çakaldır. Alaska halkının en çok saldırıya uğradığı hayvan ise, ne ayı ne de çakaldır; aniden sinirlenme özelliğine sahip olan, Amerikan geyiğidir.

Eskimolar Amerikan devletinden çok büyük yardımlar almaktadırlar. Mesela başları ağrısa, devlet onlara hastaneye gitmeleri için medevac adı verilen ücretsiz hava ambulanslarını görevlendirir. Eskimoların aynı zamanda kendilerine ait ücretsiz özel hastaneleri vardır. Köylerinde yaşadıkları müddetçe, devlet tarafından maaşa bağlıdırlar. Ticari balık avlama ehliyeti ücretsizdir (Amerikan halkı ticari ehliyet için 150 bin dolar para ödemektedir). Amerikan hükümeti nehirlerin ve denizlerin en verimli yerlerini Eskimolara tahsis etmiştir. Bir tane balık yakalamak için dahi olsa, Eskimo olmayan Amerikalıların bu verimli bölgelerde avlanması yasaktır.

Alaska Kızılderilileri ile Amerikan hükümeti arasında yapılan anlaşmaya göre, kuşların tüyleri Kızilderililere aittir. Yerde dahi bulsanız, koleksiyon yapmanız, toplamanız, kullanmanız yasaktır!

Alaska'nın başkenti Anchorage değil, Juneau'dur.

Dünyanın en büyük ayısı, Alaska'nın Kodiak adasında yaşayan boz ayılardır. Ağırlıkları yaklaşık olarak 1,200 kg, ayağa kalktıklarında boyları 3 metre civarındadır ve et ile beslenirler. Karşılaşırsanız, salavat getirin derim!

6 ay gece 6 ay gündüz, psikolojisi yeterince sağlıklı olmayan her insanı manik-depresif bir ruh haline sokabildiği için maalesef, Amerika'da en çok intihar vakaları, yine bu eyalette görülmektedir.

Alaska halkı "Alaska-Frigo"nun ne olduğunu bilmiyor! Sinemalarımızın vazgeçilmez dondurması, bir Türk icadıdır.

Ve son olarak diyebilirim ki, bu eyalet her türlü olumsuz koşullarına rağmen, mücadeleci ruha sahip, sürekli çalışmaktan hoşlanan, maceraperest, güçlü, hayattan şikayetçi olmayan, herşeyin pozitifini görmeyi becerebilen insanlar için biçilmiş kaftandır!