Askeriye ve Kurumsallık

İnsanlığın oluşumundan bugüne kadar en eski mesleklerden biride askerliktir. Askerlik hakkında çok farklı yorumlar yapılır, çok farklı düşünceler vardır. Fakat askerliğin ince detayları incelendiğinde aslında oluşturulabilecek en kurumsal şirketlerden bile kurumsal olduğunun farkına varabiliriz.

Askerlik organizasyon olarak bir şirkette bulunması gereken birimleri hatta fazlasını içinde oluşturmuştur. Örneğin, özel sektörde insan kaynakları varken askerde personel birimi vardır. Bunun gibi bir çok ismi değişik olsa dahi aynı işlevde birimler mevcuttur.

Askeriye’nin özel sektör’e göre yapısı çok daha sağlam ve dirençlidir. Düşününüz ki bir firmanın personellerinin bir kaç ayda bir yaklaşık 5/1’i işten ayrılsın ve yerlerine yenileri gelsin ve o firma işlevlerinİ aynı şekilde devam ettirsin. Özel sektörde bu neredeyse imkansızdır fakat askeriye bu yapıda işlemektedir. Askerler terhis olur, yerlerine yeni askerler gelir ve yapı kesinlikle değişmez ve düzenli bir şekilde işlemeye devam eder.

Halk arasında bir söz vardır. “Mantığın bittiği yerde askerlik başlar.” diye, aslında bu düşüncenin tam tersi işler askerde. Mantığın başladığı yerdir askerlik. Askerde kurnazlık, kaytarma, burun bükme diye birşey olmaz. Her erkeğin askerlik anıları vardır ve binbir türlü kurnazlıklarını anlatırlar. Oysa öyle bir kurnazlık yoktur. Yazının başını hatırlarsak, dediğim gibi en eski mesleklerden biridir askerlik. Yaptığınız her kurnazlık sizden önce kimbilir kaç bin kere yapılmıştır. Kadrolu askerler (komutanlar) tarafından zaten bilinmektedir yapılan kurnazlıklar. Yapılan her kurnazlık aslında standarttır. Komutan bunu bilmiyor sanıyorsanız yanılmışsınızdır. Ya görmezden geliyordur ya da kayda değer birşey olmadığından hiç umusamıyordur. Askerde yapılan herşey, yaşanan her olay daha önce binlerce kez yapılmış, yaşanmış ve test edilmiştir. Yapının bu şekilde yürümesininde yegane sebeplerinden biri budur.

Özel sektörde insanlar iş konusunda bazen benim işim değil, aman ben bu işten kurtulayım veya başkasına paslayayım gibi düşünceler içerinde hareket ederler. Bunun sebebi özel sektör çalışanları daha heterojen biçimde çalışmaktadırlar. Fakat askerde de işten kaçmak ve/veya işten kurtulmak diye bir endişe duymaz insanlar. Her iş için gönüllüler, görevliler her zaman vardır. Askeriye de insanlar daha homojen çalışırlar bu da işlerin daha iyi ve sağlıklı yürümesini sağlar.

Özel sektörde kişiler kendilerinden sorumludur. Yaptıkları işle değerlendirilerek performans notları, primler v.s. alırlar. Askeriye de ise badilik sistemi vardır. Her askerin bir badisi vardır. “Badi” bilmeyenler için diğer askerdir yani siz ve arkadaşınız badi olursunuz. Sizden arkadaşınız, arkadaşınızdan siz sorumlusunuz. Badiniz nerede, ne yapıyor, hasta mı, aç mı, problemi mi var? Herşeyi bilmek zorundasınız tabiki o da sizin. Bu sistem işten kaytarmayı ve başarısız olmayı önler.

Özel sektörde israf çok fazladır. Enerji israfı, sarf malzeme israfı (kağıt, toner v.s.), araç israfı v.s. Fakat askeriye de tüketim planlı ilerler. Her tüketim kontrollüdür. Elektirik ne zaman yakılır ne zaman kapatılır herkes bilir. Sarf malzemenin her birimi takip ve kontrol edilir. Araçlar uzun yıllar düzenli ve dikkatli kullanım ve bakımla kullanılır. Çünkü askeriyenin giderlerini halk vergilerle sağlar ve askeriye vergilerin israf edilmesine izin vermez. Halkın parası en iyi ve verimli şekilde kullanılır.

Özel sektörün askeriyeden emekli olan kişileri kadrosuna katma isteği genelde saydığım bu nedenlerdendir. Kurumlarda disiplinin sağlanması ve işleyişin düzene girmesi için askerler tercih edilir. Askeriye de kısa sürede de olsa bu disiplin insanlara verilir, bir nev’i kurum kültürüdür. Özel sektörde bu süreç oldukça uzundur bazen ise kurum kültürü hiç benimsetilemez.

İş yaşamı çerçevesinde askeriye ve özel kurumları kısaca karşılaştırmak istedim. Tabiki iki tarafın avantajları ve dezavantajları oldukça fazladır. Temel olarak iş ve iş gücü yönetimi olarak bakıldığında özel sektörün askeriyeden örnek alacağı çok şeyin olduğunu düşünüyorum.