Aynısının tıpkısı

GERÇEĞE YAKIN FOTOĞRAF ÇEKMEK ONU SANAT OLMAKTAN UZAKLAŞTIRIR (mı?)

Gerçek var. Gerçeğe yakınlık (ve dolayısıyla uzaklık da) var. Fotoğraf çekmek var. Sanat var. Onun ne olup olmadığının ölçütlerini koyutlayan birileri var. Gerçeğe yakın fotoğraf var. Sanat olan fotoğraf var, sanat olmayan fotoğraf var.

Şunu indirgeyelim:

Gerçek ve fotoğraf.

Gerçek nedir? Görsel, işitsel, kineziyolojik (motor), kimyasal ve sözel duyu-dilli gerçekler olabilir. Bunların birli, ikili, üçlü, dörtlü ve beşli karışımları olabilir. Onlardan öte bambaşka bir şey olabilir.

Fotoğraf nedir? Yalnızca görsel olabilir.

Görsel bir dil, tüm bunları verebilir mi? Kimi evet: İzlenimci bir resim sergisinin izlenimci müziği yapıldığına göre, evet. Bakan göz görebilir, diyelim.

Ancak şunu veremez: Bir elmanın fotoğrafını çekip, altına ‘bu bir elmadır’ dendiğinde, o bir gerçek dilegetirimi olmayabilir. O pekala alçı bir elma da olabilir.

Tersine alalım:

O gerçekten bir elma. Bir elmanın olduğu gibiki fotoğrafını çekmek, bizi neden gerçeğe yaklaştırsın veya uzaklaştırsın? Ve bu neden sanat olsun veya olmasın? Hangi mantıkla işleyen bir akıl yürütmedir bu?

Doğrudur: Bir elma aritmetik, ‘c çarpı x’ cebirdir ve soyutlama derecesi arttıkça daha çok gerçeklik dile getirebiliriz ama bunun tersi de doğrudur demek değildir ki bu…

Uçalım bakalım:

Tanrı bir gerçektir, diyelim ve tanrının fotoğrafını çeke(bile)lim veya çek(e)meyelim. Her iki durum da edimimiz bizi saçmalatır, gerçeğe filan yaklaştırmaz.

Eğer, kastedilen düz ve basit konuların, örneğin güvercinlerin ve cami kubbelerinin oldukları gibiki fotoğraflarının bizi gerçekten uzaklaştırdığı savında ise, yanıt belirsiz kalır. Kimileri hala kuzey-güney yönünü bilmez. O nedenle onlara bunu göstermek çok gerçekçi bir tavırdır ve bu da sağına sarımsak, soluna soğan asılan bir fotoğrafla pekala becerilebilir. Tabii, fotoğrafta yönler değişeceği için, yine çuvallarsınız.

O nedenle belki şöyle denebilir:

‘Matris’in ‘stop-motion’u fotoğraftır, artı sanattır ve bazı yerlerde bizi gerçeğe daha yakınlaştırmıştır ve bazı yerlerde ondan uzaklaştırmıştır.