Beşinci Mevsim: Zemheri!

Karasına kar düşmüş, kara kaplı destanın kara kışını, mitolojide ayazıyla beyaza bürüyen, kesici ve soğuk vaktin adıdır zemheri.

Öyle ki;

"Beyazının ayazında üşümüşsen bir kere, kırk yaz da görsen, ısınamazsın!" der, soğuğun öksüz kalmış hal ehl-i.

Meğer kış ortasında körelmiş neşter edasıyla kesermiş soluğu, tüm zamanların bu acımasız, buzdan çocuğu...

Zemheri, bir diğer adıyla erbain; edebiyatçıya, edebi metinlere olan büyülü yolculuğunda ruhunun kılcal damarlarına sızıntı haliyle sirayetini razı kıldıran, tasviri mekân ve tasviri insan mucizesinin mucidi, Fuzuli'ye göre uzunluğunu falcıların ya da zaman ölçenlerin değil, ancak gam çekenlerin hesaplayabileceğine inanılan, Şeb-i Yelda'nın sırrına mazhar, 22 Aralık tarihinde başlayıp, Ocak sonuna kadar geçen süreye verilen addır.

***

Pek çoğumuza göre soğuktan başka bir anlam ifade etmeyen kırk günlük bu zaman dilimi, tasavvuf ve hadis ilminde ise oldukça büyük önem arz eder. Tasavvuf ehli kimseler bu kırk günlük kara kış (Erbain, Zemheri) sürecinde kendilerini bir hücreye (odaya) kapatarak yeme, içme ve konuşma gibi dünyevi tüm haz, ihtiyaç ve isteklerden ruhlarını arındırıp, yalnız ibadete yönelerek, kalp aynalarını parlatma adına nefs terbiyesine girerler. Kış vaktinin en şiddetli dönemine denk gelen, bu iradeyi zorlayan bedeni ve ruhi arınma amaçlı inziva dönemi, yine tasavvuf ilminde nefsi mücadelenin ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilir.

Dağı kara kavuşturup, doğayı beyaza doyuran kırk gün süreli buz kesiği bu zaman dilimi kimine arınma, dinme, dinlenme, kimineyse eğlenceye vesile iken diğer yanda umudu toprağına bağlı çiftçi içinse Aralık - Ocak arası tabiri caizse en dikenüstü zaman aralığıdır. Derin sürülmeyen toprağın hasadından verim alamayacağını bilen çiftçi için kırk günlük bu süreçte toprağın derinden sürülmesi oldukça önemlidir. Kar ya da yağmur çokça yağıp, çiftçi toprağıyla miktarınca hemhal olamadığında toprak ekinine, ekin de toprağına küsermiş derler. İşte tam da burada, "Zemheride kar yağacağına kan yağsın." cümlesi de toprak insanının içinde taşıdığı bu endişeyi günyüzüne çıkarır. 

Keyfi ehlinden alıp ibadeti imtihana çeviren o haşmetli ürkütücülüğüyle endişelerimizi tetikleyen, bazen de insanı yazılmamış masallara sürükleyen, beyazın acıtan edasıyla kurgulu, canın cam kesiği hali... 

Kelâmı donmuş kalemle yazılı, binbir değil kırk gün kırk gecelik ayazın beyaz destanı, tüm güzelliği ve hatta çirkinliğiyle mevsimlerin beşincisidir zemheri.