Borsada bey(in) 2

Arkadaşlar hayat aldığımız kararların tümüdür. Hangi kıyafeti giyeceğimize, hangi kuaföre gideceğimize, hangi lokantada yemek yiyeceğimize, hangi hisseyi alacağımıza karar veririz.

Çoğu zaman bu kararları verirken bir seçim yaptığımızı ve bu seçimlere göre bir karar verdiğimizi anlamayız bile.

Lacivert ceketinizi giyme isteğiniz, acıktım lokantasında yemek yeme, X hissesini alma yada satma isteğiniz.

Evet isteğiniz.

Bunun üzerinde durmak istiyorum.

İstemek!

Demek ki istemek neyi istediğini bilmek insanlar için hayati öneme sahiptir.

İsteğimiz var ki karar veriyoruz ve hayat da aldığımız kararların toplamıysa o halde doğru karar vermeliyiz.

Mesela hepimiz borsada para kazanmak için hisse alırız. Dört yüz’e yakın hisse içerisinde birini seçmek bu noktada yapacağımız ilk harekettir. Karar verdik aldık. Hepsi birkaç dakika içerisinde gerçekleşti ne kadar kolay değimli?

Aslında değil. Bu işlem için ne derece önemli beyinsel fonksiyonlar gerçekleştiğini hiç düşündünüz mü?

Düşünmediyseniz söyleyeyim hisse seçmek o kadar basit değildir.

Tabelaya bakarız ZART hissesi yüzde 10 yükselmiş ZURT hissesi yüzde 15 yükselmiş. Bir zamanlar bende almıştım bu hisseyi keşke satmasaydım! Derken içimizde bir heyecan ve para kazanma isteğiyle hisse senedi almaya karar veririz. Yüzlerce hisse içerisinde almayı planladığımız hisselerin isimlerini okuruz, hangi şirketi temsil ettiğini anlarız. Listeden bir hisse, iki hisse, üç hisse, on üç hisse derken hisse isimlerine bakıp kazanacağımız paraları düşündükçe beynimizde doğal olarak üretilen bir kimyasal (dopamin) salgılanmaya başlar.

Para kazanma gibi insanın zevk alacağı her durumda beyin dopamin salgılamaya devam eder. Bu sürekli devam eder. Düşünsenize bugün aldığınız hissenin iki tavan çektiğini. Bu hayal ile tabelada en çok yükselenlere baktıkça dopamin salgılayan hücreler daha çok çalışır. Artık refleks olan işlemi yapmaya saniyeler kalmıştır. Aldığın hissenin adının ZART yada ZURT olması önemli değil, yaşadığın zevk önemli. Zaten dopamin de bilmez alacağın hissenin yararlımı yoksa zararlımı olduğunu. Onun tek görevi zevk alabilmenizi sağlamaktır.

Peki olayın sonunda ne oldu?

Tabiî ki olmadı.

Her zaman mantıklı olmak gerekmekte. Şimdi örneği tekrarlayalım.

Tabelaya bakarız ZART hissesi yüzde 10 yükselmiş ZURT hissesi yüzde 15 yükselmiş. Bir zamanlar bende almıştım bu hisseyi keşke satmasaydım! Derken içimizde bir heyecan ve para kazanma isteğiyle hisse senedi almaya karar veririz. Yüzlerce hisse içerisinde almayı planladığımız hisselerin isimlerini okuruz, hangi şirketi temsil ettiğini anlarız. Listeden bir hisse, iki hisse, üç hisse, on üç hisse derken hisse isimlerine bakıp kazanacağımız paraları düşündükçe beynimizde doğal olarak üretilen bir kimyasal (dopamin) salgılanmaya başlar. Artık refleks olan işlemi yapmaya saniyeler kalmıştır. Fakat birden bir güç sizi durdurur.

Neydi bu güç?

Bu güç 1. bölümde söylediğim beynin ön tarafındaki istemli hareketlerden sorumlu bölüm. Mesaj net. Piyasa iyi değil, bu hisse spekülatif, patronu sahtekar. İşte kararımız değişiyor. En iyisi bugün hisse senedi almayayım yada alacaksak bile bilanço değeri sağlam daha defansif hisselerden tercihimi kullanayım olacaktır.

Devam edecek…

Yaşam geriye bakarak anlaşılır, ileriye bakarak yaşanır. Sevgilerimle.

Özel Korkut ÖZTÜRK