Çalışanlara yapılan prim ödemeleri ile promosyonlar

Çalışanların ücretlerinin banka hesabına ödenmesinin tevsiki zorunluluğu ile son zamanlar özelikle banka ile kurumların yapmış olduğu sözleşme uyarınca bankacılık işlemlerinde sağlanan kolaylıkların yanı sıra belli tutardaki bir paranın çalışanlara promosyon olarak dağıtılması da kararlaştırılıyor. 

Yine aynı konumda işverenlerin çalışanların performansı yada bulundugu sektör ile alakalı olarak satışları üzerinden prim ile mükafatlandırılması kararlaştırılabiliyor. 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci maddesinde ücretin tanımı yapılıyor. Buna göre ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlar toplamı olarak ifade edilebilir. 

Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez. 

Vergi kesintisinin yapılacağı durumlar 

Bankaların yapacakları promosyon ödemesinin doğrudan banka tarafından çalışanlara yapılması veya ödemenin önce kuruma, ardından kurum tarafından çalışanlara dağıtılması şeklinde yapılması durumunda farklılık arz ediyor. 

Buna göre yapılan ödemenin doğrudan banka tarafından çalışanlara yapılması durumunda çalışanlar ile banka arasında herhangi bir çalışan ve işveren ilişkisi olmadığından bu ödemelerin ücret kapsamında değerlendirilmesi söz konusu değil. Bu nedenle herhangi bir Gelir Vergisi Tevkifatı (kesintisi) yapılması da olanaklı değil. Ancak, banka tarafından yapılan promosyon ödemesinin önce kuruma yapılması, kurumun bu ödemeleri kazancına ilave etmesi ve ardından bu paraların çalışanlara dağıtılması durumunda yapılan ödemeler banka promosyonu niteliğini kaybeder ve ücret olarak Gelir Vergisi Tevkifatı (kesintisi) yapılır. 

Ayrıca, yapılan promosyon ödemeleri ivazlı (karşılığı olan) bir intikal olması nedeniyle veraset ve intikal vergisine tabi tutulmaz. 

Konuyu bir kaç örnek ile açıklamak gerekir ise ; 

Örnek 1 : X şirketi ile Y bankası arasında çalışanların ücret ödemeleri ile alakalı sözleşme yapılarak her ay ödenecek ücretlere karşılık ücretlerin toplam tutarı üzerinden %5 prim ödenmesine karar verilmiştir. 

Bu durumda olan işletmelerde eğer banka bu primleri direk işçilerin hesabına geçirecek ise herhangibir kesinti yapılmasına gerek olmaksızın ödeme yapılmasında sakınca olmayacaktır. 

Ancak banka bu primleri öncelikle firma hesabına naklederek (Fatura karşılığı olmaksızın) ve yapılan ödemelerin kazanca dahil edilmesi durumunda, ilgili kurum tarafından çalışanlara yapılan ödeme banka promosyonu olma niteliğini kaybetmiş olacağından ücretlerin vergilendirilmesine ilişkin hükümlere göre değerlendirilecektir. 

Örnek 2 : Otomobil Bayisi A , bayisi oldugu firmadan heray satışlarındaki performanslarına göre çalışanlarına dağıtılmak üzere prim almaktadır.Prim için Fatura düzenleyerek kdv hesaplayan firmanın durumu aşagıdaki gibidir. 

Firmadan alınan Prim tutarı 3000 TL + %18 KDV 540 TL 

320- Satıcılar 3540 TL 

602- Diğer Gel. 3000 TL 

391- Hes. Kdv 540 TL 

Kurum kazancına ilave edilen tutarın Kdv hariç gelir kısmı çalışan sayısına göre 300 TL olacak şekilde çalışanların brüt ücretlerine ilave edilerek bordroya aktarılmıştır. 

Brüt Ücret: 796, 50 

Prim ikramiye : 300, 00 

Ssk Kesintisi : 153, 51 

İşsizlik Kesintisi : 10.96 

Vergi Matrahı : 932, 02 

Gelir Vergisi : 139, 80 

Damga V. : 7, 24 

Agi : 59, 74 

Net Ücret : 844, 72 

Örnek 3 :Bir önceki örnekte bahsettiğimiz firmanın satışlarından dolayı bankalarda müşterilerne kullandırdıgı kredilere karşılık kredi başına 200 TL prim aldıgını ve aldıgı primleride çalışanlara eşit miktarda dağıttığını düşündüğümüzde. 

Yine bu durumda firma bankadan ilgili primi alabilmek için fatura düzenleyerek genel oranda kdv hesaplamak zorundadır. 

Toplamda 10 Adet krediye karşılık 2000 TL + %18 360 TL fatura düzenlenerek ilgili prim faturanın teslimi ile birlikte firma banka hesabına yatırılmıştır. 

102- Bankalar 2360 TL 

643- Komisyon Gel. 2000 TL 

391- Hes. Kdv 360 TL 

Kurum kazancına ilave edilen tutarın Kdv hariç gelir kısmı çalışan sayısına göre 200 TL olacak şekilde çalışanların brüt ücretlerine ilave edilerek bordroya aktarılmıştır. 

Brüt Ücret: 796, 50 

Prim ikramiye : 200, 00 

Ssk Kesintisi : 139, 51 

İşsizlik Kesintisi : 9.96 

Vergi Matrahı : 847, 02 

Gelir Vergisi : 127, 05 

Damga V. : 6, 58 

Agi : 59, 74 

Net Ücret : 773, 13 

Yıldırım ERCAN 

www.huseyinust.com