Camı Açılmayan Akıllı Binalar/Ofisler Hasta Bina Sendromuna Yol Açıyor! Nasıl Korunalım?

4 İş Kolik Arkadaş Sohbet Ediyor.

Konu: Akıllı Binalar Hasta Ediyor Sendromundan nasıl korunalım?

Kemal: Bu yazıda yer alan görüşler yazı sonunda belirtilen kaynaklardan derlenmiştir. Sadece okurları bilgilendirmek amaçlıdır. Belirtilen rahatsızlıklar için önerdiğimiz önlemlere, tedavilere karar vermeden önce iki kere düşününüz. Konusunda uluslararası geçerli uzmanlık sertifikası olan bir hekimden yardım alınız.

Serdar: Mutlaka sağlık bakanlığı onaylı tam teşekküllü bir hastane ve sağlık merkezini seçiniz. Tedavinin en ucuzunu ve ya pahalısını değil, en güvenilir olanı sağlığınız için daha iyidir. Mümkünse aynı rahatsızlıkları geçirmiş kişilerin tecrübelerinden yararlanınız. Ameliyat olacaksanız, sonrasında epikriz veya ameliyat raporu alarak ömür boyu saklamanızı öneriyorum. Her zaman olduğu gibi soruna çözüm ararken, “KAKEP” Kazan& Kazandır Eylem Planı, uygulamaları rehberimiz olacak…

1- UYANIŞ: “Bilinç Dışı Körlükten Kurtul”

Can: Büyük iş ve alışveriş merkezleri, konutlar akıllı bina teknolojisiyle inşa ediliyor. Bu binaların, ısıtma / soğutma havalandırması merkezi sisteme bağlı!  Camları açılmayan her bina, sağlımızı olumsuz etkiliyor. Ortopedi Uzmanı Op. Dr. Eyüp Bakmaz’a göre, akıllı binaların sağlığımıza olası etkileri şunlar:

    ·         Geçmeyen kuru öksürük,
    ·         Ağız-boğaz ve gözde kuruma ve yanma,
    ·         Nezle,
    ·         Burunda akıntı,
    ·         Hapşırma ve kaşıntı,
    ·         Çeşitli yerlerinizde kaşınma,
    ·         Kabızlık,
    ·         Baş ağrısı,
    ·         Sırt ve bel ağrısı,
    ·         Göğüste sıkışma,
    ·         Sık sık enfeksiyon geçirme,

Bunun gibi belirtiler içinde bulunduğunuz akıllı binanın klima sisteminin teknoloji ve/veya performansına bağlı olarak azalabilir veya artabilir.

                 2.     AMAÇ: “Kazan& Kazandır Amaçlarını Belirle”

Kemal: Erken teşhis ve tedavi edilmediği takdirde bu belirtiler ileride aşağıdaki önemli sağlık sorunlarıyla sonuçlanabilir.

    ·         Alerjik Rinit,
    ·         Sinüzit,
    ·         Astım,
    ·         Bronşit,
    ·         Zatürree,
    ·         Verem,
    ·         Kanser,
    ·         Depresyon

Bunlar gibi çeşitli hastalıklara dönüşebilir.

                  3.     HEDEF: “Hedefini Duyur”

Can: Sağlığımız, çalıştığımız ve yaşadığımız ortamların klima sistemine endekslidir. Klima sitemini ne kadar iyi öğrenirsek sağlığımızı korumuz oluruz.

    ·         Sıcaklık ayarları 20 derece civarında olmalı,
    ·         Direk yüzümüze, boynumuza, omuzumuza vurmamalı,
    ·         Filtrelerin talimatlarına uygun olarak temizlenmesi, yıkanması, değiştirilmesi sağlanmalıdır.

Caner: Camları açılmayan binalarda tek sorun, mantar astım ya da virüslerle bulaşan hastalıklara ait riskler değil elbette. Psikolojik rahatsızlıkların olası riskleri de bir o kadar önemli. Bina içinde daralan alanlarda, çalışanlar ve oturanlar kendilerini kısıtlanmış hissediyor. Daralan insanın saldırgan öfkesi aktive oluyor. Evvelki yazılarımızda anlattığımız akıllı öfke teknikleriyle saldırgan öfke risklerini minimize etmek önem kazanıyor.

                      4.     STRATEJİ: “Hedefe Uygun Strateji Seç”

Serdar: Amerika’da NBC televizyonunun bir bölümü yeni döşenmiş çok lüks bir binaya taşınır. Herkes çok mutludur. Mutluluk uzun sürmez. Çalışanların çoğunda, Baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, nefes darlığı başlar. Enteresan olan ise şudur. Hafta sonlarında çalışanlar evlerine gittiklerinde bu yakınmaları kayboluyordu. Çalışanların akıllı binalar yerine camları açılan binalarda oturduklarını da hatırlatayım.

Kemal: Zamanla, NBC Çalışanlarının verimleri düşer. Yakınmalar artar.  Sonunda yöneticiler durumu araştırırlar. Sonuçta sorunun kapalı havalandırma sistemi, kapalı pencereler ve diğer enerji tasarrufu araçlarından kaynaklandığı anlaşıldı. Bu uluslararası bir sorundu.  NBC’ nin bu bölümü başka bir binaya taşındı. Çalışanların şikâyetleri bitti.

                    5.     RİSK YÖNETİMİ: “Dinamik Önlemler Uygula”

Can: Medya devi NBC’ yi yerinden eden bir uluslararası sorundan başkası değildi. Dev plazalarda, lüks iş merkezlerinde, Rezidanslarda çalışan ve/veya oturan milyonlarca insan var. Sayıları her geçen gün artıyor. Onları pençesine almış olan “hasta bina sendromu” ndan söz ediyoruz. Çoğu ülkede insanlar zamanlarının yüzde 95’ten fazlasını kapalı mekânlarda geçiriyor. Sonuçta bu sorun, hemen tüm insanları ilgilendiren çok önemli bir toplum sağlığı haline geliyor.

Caner: Eskiden hava kirliliği deyince aklımıza sadece fabrikalar, yoğun trafik, sis gibi dış hava kirliliği gelirdi. Artık iç hava kirliliği ve iç hava kalitesinden söz ediyoruz. Akıllı Evler, bürolar gibi kapalı ortamların havası da sağlığımız için tehlikeli olmaya başladı.

         6.     TEKLİF: “Sektör Aktörlerine/Oyuncularına Ret Edilemeyecek Teklifler Getir”

Kemal: Kapalı ortamlarda saldırgan öfkeleri tetiklenen insanlar birbirlerine ve yaşadıkları çevreye zarar veriyor. Çok yüksek binalar yükseklik korkusunu da güçlendiriyor. Pencere açılmadığı için insanlar verilen havanın yetmeyeceği hissine kapılıyor. Bundan kaynaklanan havasız kalma korkusu gibi geçici duygular yaşanabiliyor.

Serdar: Dev plaza, lüks iş merkezleri gibi kapalı ofislerde çalışıyorsunuz.  Neredeyse gününüzün yarısını bu ortamlarda geçiriyorsunuz. Yetmedi işten çıktıktan sonra camları açılmayan akıllı bir binada oturuyorsunuz.  Bir süre sonra, nedenini bilmediğiniz baş ağrıları, baş dönmeleri, yorgunluk ve nefes darlığı şikâyetleriniz başlıyor. Yalnız değilsiniz! Milyonlarca insan gibi, modern çağın yaygın hastalığına kapıldınız. Onun adı: “hasta bina sendromu”!

                    7.     PAYLAŞIM: “Kazandığından Fazla Kazandır”

Can: Hasta bina sendromu, bazı tip binalarda yaşayan ya da çalışan kişilerde ortaya çıkan halsizlik, baş ağrısı, sersemlik hissi, bulantı, cilt kuruluğu, gözlerde batma, burunda tıkanıklık ya da akma gibi belirtilerin toplamıdır. Bu durumda, altta yatan başka bir hastalık söz konusu değildir. Kişi, binanın her yerinde ya da sadece bir bölümünde, hatta bir odasında bu belirtileri hissedebilir. Yapılan çeşitli çalışmalarda, bu belirtilerin daha çok kadınlarda görüldüğü saptanmıştır.

Caner: Havanın girmediği ofisler veya odalar ortam kirliliği en fazla olan yerlerdir. Belirtiler, genellikle penceresi açılmayan, merkezi bir havalandırmaya bağlı olan binalarda ortaya çıkar. Günümüzde, özellikle ofis binaları ve akıllı evler, giderek artan sıklıkta camları açılmayacak şekilde inşa edilmektedir. Bu tür binalarda dışarıdan içeriye sıcak/soğuk hava girmesi ve içerideki ısıtılmış/soğutulmuş havanın dışarı çıkması engellenerek enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Ancak, dış ortamla ilişkisi tamamen kesilmiş bu binalarda iç ortam kirliliği de artmaktadır.

Kemal: Hasta bina sendromunun ortaya çıkmasına havalandırma yetersizliğinden başka faktörler de yol açar. Örneğin aşağıdaki faktörlerin olması sendromu şiddetlendirebilir.

    ·         Duvardan duvara döşemelerde kullanılan yapıştırıcı maddeler,
    ·         Böcek ilaçları,
    ·         Temizlik malzemeleri,
    ·         Ofislerde kullanılan fotokopi makinelerinden yayılan ozon,
    ·         İnşaatta ya da izolasyon amaçlı kullanılan sentetik materyallerden yayılan formaldehit gibi Kimyasallar,
    ·         Ofislerdeki elektromanyetik radyasyon

Bu belirtilerin hasta bina sendromunu tetikleyebilir. Belirtiler, genelde ofise geldikten birkaç saat sonra ortaya çıkar, eğer camları açılmayan akıllı binada yaşanmıyorsa,  ayrıldıktan sonra düzelir.

                         8.     TAKTİKLER: “Ortaklaşa Kazandıran Taktikler Uygula”

Can: Sigara da bir etkendir. Sigara, pek çok zararlı uçucu bileşiğin bina havasına yayar.  İç ortam daha da kirletir. Bakteri, virüs ve küf mantarları, polenler, böcek gibi hayvanların çıkartıları ise, binayı biyolojik olarak kirletir.

Caner: Temizlik önemlidir. Hasta bina sendromunu engellemek için alınabilecek çeşitli önlemler vardır. Örneğin bir kaçını sayalım:

    ·         Havalandırma sistemlerinin sık sık temizlenmesi
    ·         Filtrelerinin değiştirilmesi,
    ·         Bina içinde normal ve elektronik sigara içilmesinin yasaklanması,
    ·         Hava temizleyici cihazlardan yararlanılması
    ·         Fayanslardaki rutubetli bölgelerin değiştirilmesi,
    ·         Halıların yine nemden arındırılması yarar sağlamaktadır.

 Sendromla ilgili şikâyetler devam ettiği takdirde mutlaka bir uzman yardımı almanız gerekmektedir.

Can: Uludağ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala şunları söylüyor;

 “Kapalı ortamlardaki hava kirliliğine bağlı hem erken ölüm hem hastalanma hem de sağlık kuruluşlarına başvuruların, açık ortamlardaki kirliliğe bağlı olanlardan daha çok olduğunu tahmin ediyoruz” dedi.

                     9.     KURALLAR: “Kazan& Kazandır Kurallarından Ödün Verme”

Serdar: Camı açılmayan binalarda, yemek yapmak bile etkiliyor. Kapalı ortamlarda bilinen 30’un üzerinde hava kirleticisi bulunuyor. En önemlilerini sayıyorum:

    ·         Kömür, gaz gibi yakıt kaynaklı olanlar
    ·         Mikrobiyolojik etmenler (mantarlar, virüsler, bakteriler, maytlar, algler ve diğer alerjenler),
    ·         Radon ve elektromanyetik radyasyon
    ·         İçilen sigaralar,
    ·         Pişirilen yemekler,
    ·         Yapılan temizlikler gibi etkinlikler sonucunda da bazı kimyasal maddeler ve partiküller kapalı ortam havasına ekleniyor.

Bu saydıklarımın tamamı, iç ortamın havasını etkiliyor.

Kemal: Türkiye’de yılda 32 bin kişinin hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle erken öldüğü tahmin ediliyor. Kirli hava öldürmediği zamanlarda maruz kalanları süründürüyor diyebilirim. Neden olduğu sağlık sorunlarından önemlilerini sayıyorum;  

    Akciğer kanseri,
    KOAH,
    Astım atakları,
    Çocuklarda akciğer gelişim geriliği,
    Tüberküloz,
    Damar hastalıkları,
    Göğüs hastalıkları,
    Kalp hastalıkları,
    İnme,
    Dahil iç ortam kirliliği onlarca hastalığa davetiye çıkarabiliyor.

                      10. SÜREKLİ İYİLEŞTİRME”KAİZEN” “Hedefleri sürekli iyileştir” 

Can: Hasta bina sendromu risklerini azaltmak için yapabileceklerimiz var elbette: (5)

Hasta bina sendromuna bağlı olarak görülen semptomları azaltabilmek için hem kirletici emisyonlarının azaltılması hem de uygun iklimlendirme şartlarının sağlanması gereklidir.

Caner: İç ortamdaki halı, mobilya ve ofis araçlarından kaynaklanan emisyonların azaltılması için düşük

emisyonlu ürünler satın alınıp kullanılmalıdır.

Kemal: Temizlik malzemeleri, oda spreyleri, kozmetik ürünler (deodorant, parfüm vs.), boya, vernik ve çözücüler mümkün olduğunca az kullanılmalı ve saklanırken kapakları sıkıca kapatılmalıdır

Serdar:  ofis veya konut fark etmez. Kapalı ortamlarda tütün mamulleri kullanılmamalı.

Can: Gebelikte tütün mamulleri kullanılmamalı ve tütün dumanına maruz kalınmamalı

Caner: Yanma sonucunda ortama salınan gazların kontrolü için de yemek ısıtma ve pişirme işlemlerinde aspiratör veya havalandırma fanları kullanılmalıdır.

Kemal: Soba ile ısıtılan ortamlarda, sobaların bağlı olduğu bacalar yılda bir kez temizlenmelidir.

Serdar: Biyoaerosolların kontrolü için ise ev ve ofis gibi iç ortamlar iyi temizlenmeli ve tozlardan arındırılmalıdır.

Can: Mutfak ve banyo gibi nemli ortamlar sık havalandırılmalı, su sızıntıları önlenmeli ve aşırı nem oluşması engellenmelidir.

Caner: Özellikle mutfak, banyo gibi ıslak zeminler ile çocuk ve oturma odaları mümkün olduğunca halı ve benzeri malzeme ile kaplanmamalıdır.

Kemal: İç ortam kirleticilerinin neden olduğu riskleri önlemede emisyonların kontrolü tek başına yeterli olmayıp iklimlendirme koşullarının da uygun şekilde ayarlanması gerekir.

Serdar:  Dijital baskı atölyeleri ve kuru temizleyiciler gibi iç ortam kirleticilerine maruziyetin çok olduğu işyerleri iyi havalandırılmalıdır.

Can:  Anlaşılması zor ve oldukça karmaşık olan bu sendromun altında yatan nedenler araştırılırken hastadan detaylı bir anamnez/öykü alınmalıdır. Hastanın yaşadığı/çalıştığı ortamın nitelikleri ayrıntılı bir şekilde sorgulanmalıdır. Bu sorgulamaların sistematik yapılabilmesi için kontrol listeleri oluşturulmalıdır.

Kemal: Çalışanlara iş ortamına bağlı stresörlerden uzak durulmasını sağlamaya yönelik stresle baş etmeye yönelik eğitimler verilmelidir.

Caner: HBS(hasta bina sendromu) oldukça kompleks bir sorun olduğu için çözümü farklı disiplinlerden uzmanların ortak çalışmasını gerektirmektedir. HBS’ye bağlı semptomların önlenmesi için mimarlar, mühendisler (çevre, makina vb.) ve sağlık personeli (hekim, iş güvenliği uzmanı, iş yeri hemşiresi, çevre teknikeri) işbirliği halinde çalışmalıdır.

          Son söz: Koruyucu sağlık uygulamaları akıllıca ve düşük maliyetlidir.

Faydalanılan Kaynaklar

(1) http://www.nurus.com/tr/blog/ic-hava-kalitesi-hasta-bina-sendromu

(2)  https://sagligimicin.com/akilli-binalar-hasta-ediyor/

(3) http://hthayat.haberturk.com/saglik/haber/650478-gunumuz-calisan-hastaligi-hasta-bina-sendromu-hakkinda-hersey

(4) http://www.hurriyet.com.tr/evin-havasi-daha-kirli-40700106

(5) http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/0565ab715bcfd5a_ek.pdf