DEĞERLER DEĞERSİZLEŞMEMELİ

VİCDAN, ADALET, AHLAK, ERDEM VE ADİL OLMA

Özdemir Asaf’ın aşağıdaki  dizelerini severim.                                                                                        Çarpıcı, etkileyici ve birçok şeyi izah etmeye yeter aslında:

“İnsansız adalet olmaz

Adaletsiz insan olur mu?

Olur, olmaz olur mu!

Ama, olmaz olsun…”

Adaletin olduğu yerde eşitlik de vardır; çünkü el ele yürürler.                                                             Birinin olmadığı yerde öbürü de zaten bulunmaz.                                                                                 Doğruluk, haktan yana olma, dürüstlük, güven, hakkaniyet ve huzur adalet varsa vardır.

Peki, adaletin olmadığı bir yerde ne vardır? Zulüm vardır, haksızlık vardır, kötülük vardır.
Adalet yoksa güzel olan, iyi olan, doğru olan hiçbir şey yoktur.                                                                   En fenası da insanların bu adaletsizliğe tepkisiz kalıp  kanıksamasıdır.                                                      Uygarlığın gelişmesi için de olmazsa olmazlardandır adalet.                                                                Gücü ele geçirenin her yaptığının haklı görüldüğü bir dünya adaletsiz bir dünyadır. Adaletin olmadığı toplumlarda, kimse kendi davranışlarını da sorgulamaz.                                                                              “Herkes böyle” diye düşünüp yanlışlarını, haksızlığını meşru kılmaya çalışır.                                          Dünyadaki en büyük acı da haklının haksız, haksızın haklı çıkması değil midir?                              Bunun en büyük acısını ise vicdanı adaletle yüklü insanlar çeker.                                                    Dinlere göre de haklı olan güçlüdür ve öyle olmalıdır.Ne var ki; olup bitenler, nice yaşananlar her zaman bu doğrultuda olmuyor. Güçlünün haksız yere haklı gözükmesi ise insanın kötü oluşu, egosunun esiri oluşu ve kötülüğü yüzünden hayat buluyor...

Hz. Ömer  Şam Valisi'ne  "Câmiyi yık, adâleti yıkma" demiş. Adaletin olmadığı yönetimin, devlet olma vasfını kaybedeceği bundan  daha güzel nasıl anlatılır.

Beklentilere, kişisel çıkarlara göre sapma yapmadan; güçten, otoriteden yana esen rüzgara göre eğilip bükülmeden, savrulmadan; doğru yoldan çıkmadan, doğruları susmadan savunulduğunda sağlanır adalet.                                                                                                                                                     Her yerden önce yüreklerde yer bulmalı, vicdanlarda var olmalıdır.                                                 Vicdan en adil mahkemedir eğer kararlarına uyulursa.                                                                             Kişiye, güne, zamana, gelişmelere göre biçim almamalıdır.                                                                      Çeşitli gerekçelerle bir süreliğine de olsa devreden çıkarılıp askıya alınmamalıdır.                          Taraftarlığı da kabul etmez. Bir ırka, inanca, ideolojiye vs. ait olmaz; olursa haksızlığa ve zulme karşı da çıkamaz.                                                                                                                                                      Şartlar ve yaşananlar ne olursa olsun temiz kalmak durumundadır.                                                            Yoksa duyarsızlaşır ve zulmeden haline gelir.

Adalet, insan ayırmaması için kör olmalı ve talimatlara uymaması içinde sağır olmalı.                           Bir terazi gibi herkesi eşit tartmalı. Vicdanlı insanda adalet duygusu gelişmiş olur.                                Bu da iyiliği, tutarlılığı, doğruluğu, cesareti, kararlılığı kişiliğinde taşıyan “erdemli  insan”a özgüdür. Yani ruhsal olgunluğu olan, hakkı  gözeten, adaletten ayrılmayan “adil insan”a.                                      Adil insan da haksızlığa uğrayanın kim olduğuna bakmadan, yürekli ve namusluca “adalet” diye haykırandır.  

Kendine fayda sağlamak için her türlü insani değeri gerektiğinde hiçe sayıp, gününe, olayına, koşullarına ve kişisine göre davranan, güven uyandırmayan, şerbeti nabza göre veren, hem nalına hem mıhına vuran “eyyamcılar”da bu beklenmez. Çünkü eyyamcı kişilik; duruma, yere, zamana, kişiye göre tavır takınır. Eyyamcılıkta yazının başlığındaki hiçbir kavram zaten yer almaz.                                                                                                                                                                                                                İnsan toplumsal bir varlıktır. Ahlak, erdem, adalet de toplumsal bir konudur.                                         Adil olmak aynı zamanda ahlaki değerlere sahip olmak, yani ahlaklı olmaktır da…                                                                                                                                                                                                          Ahlak da sadece bilmek, düşünmek ve bu doğrultuda bolca konuşmak değildir. Bir eylem biçimidir. Yaşamın her anında ona yer vermektir. Bir nevi sınavdan geçmektir. Ancak sadece inanılan ahiret korkusuyla girilen sınav değildir.                                                                                                                  Kimsenin görmeyeceği, bilmeyeceği, farketmeyeceği, duymayacağı her anda, her yerde, her koşulda doğru olanı yapmak ve dürüst davranmaktır. Haklıya hakkını teslim etmektir.                                            Yaşanan her sorunu, durumu, olayı empatiyle yürek süzgecinden geçirmektir.                                      Yani adil ve vicdanlı yaşamaktır.                                                                                                                  Ve ahlak da, adalet de, erdem de, hatta din de; vicdan temelinde yükselir.                                                Çünkü vicdan bir ahlaki pusuladır…Vicdan; doğruluğun yol göstericisi, içteki yargıç, dürüstlüğün gücü, adalete davet, suçlu olanı huzursuz edendir.                                                                                              Bunun yanında yoksunluğu da büyük kayıp olan bir güçtür.                                                                        Vicdanın akılla, eğitimle bir bağı olduğunu da unutmamalı.                                                                    Ancak  herkesin vicdanlı evlerde yetişmediğini de akıldan çıkarmamalı...