Doğal Afetler Zamanlarında Kooperatiflerin Rolü

Küresel ısınma ile birlikte dünyada doğal afetler artmaya ve büyük can ve mal kayıplarına yol açmaya başlamıştır. Afetlerin büyüklüğü bir ülkenin bile tek başına başa çıkamayacağı büyüklüklere ulaşmaya başlamıştır. Artık dünya çapında işbirliklerinin oluşturulması kaçınılmaz hale gelmiştir. Tabii doğal afetlerin yanında gerek sanayide gerekse enerji alanında sadece kara odaklanan ve çevre ve insanı dikkate almayan politikalar dikkate alındığında nükleer kazalar, çevreye tehlikeli gaz ve kimyasalların salınması tehlikesi doğal afetten bile tehlikeli zararlara yol açmaya başlamıştır. Bu olaylar karşısında başta hükümetler olmak üzere birçok sivil toplum örgütü harekete geçmekte, ülke sınırı gözetmeksizin insanlığa yardım eli uzatılmaktadır.

Tabii yaşanan afetlerde yardıma ihtiyaç duyan insanlara gerek devlet gerekse sivil toplum örgütleri bir dereceye kadar yardım edebilmekte, bazen yapılan yardımlar yerine ulaşamadığı gibi kötü amaçlı kişiler ve kuruluşlar bu yardımları kendi menfaatleri doğrultusunda kullanmaya çalışmaktadırlar. Yaşanan acı olaylar, çıkan kargaşalar, yardım alamayan, buna karşılık yerine ulaşamayan yardımlar dünyanın her yerinde insanların gözünde unutulmayan acı fotoğraflar olarak kalmaktadır.

Dünyanın birçok afet ve ihtiyaç bölgesinde olduğu gibi bu tip olaylar ülkemizde de yaşanmış ve yaşanmaktadır. Toplum olarak afetler karşısında gerekli işbirliği ve dayanışmayı göstermemizle birlikte, afet alanlarında kötü amaçlı kişilerin ve çevrelerin kendi menfaatleri doğrultusunda davranmaları hepimizi üzmüştür. Tabii bu durum ülkemizde gibi doğal afetlerin yaşandığı ülkelerde başarılı çalışan kurum ve kuruluşların da başarılarına gölge düşürmektedir.

Gücünü ortaklarından alan ve ortak sayıları dünya genelinde bir milyarı aşan dünya kooperatif hareketi insanlığın yaşadığı bu trajediyi dikkatle izlemekte ve çözümü için çaba göstermektedir. Bu amaçla böylesi durumlarda dünya kooperatiflerinin ortak hareket etmeleri ve kooperatifler aracılığı ile insanlığa hizmet etmeleri noktasında işbirliği yapılmaktadır.  

Son olarak 26-29 Kasım 2012 tarihleri arasında Japonya Kobe’de yapılan Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) Asya Pasifik Kıta Genel Kurulunun ana teması “Kooperatifler güvenli toplum inşa eder” idi. Genel Kurul kapsamında düzenlenen forumunda konusu “Kooperatiflerin doğal afet zamanlarındaki rolü” olarak belirlenmişti. Forumda konuşmacılar bölgede başlıca doğal afetleri yaşayan ülkelerin büyük bir bölümünü kapsayan bu bölgedeki kooperatifçiler yaşadıklarını ve yaptıkları çalışmaları dile getirdiler. Başta Japon Kooperatifleri olmak üzere bölge ülkelerindeki kooperatiflerin afetler karşısındaki çalışmaları değerlendirildi. Gelecek için neler yapılması gerektiği konusu ele alındı.

Ülkemizde Japonya’daki yardım çalışmalarında kooperatiflerin rolü görülmedi ama kooperatifler afete karşı çalışmalarda ön planda rol oynayan aktörlerin başında geliyorlardı. Japonya’da 11 Mart 2011 tarihinde meydana gelen tsunami ve deprem felaketi sonrasında Japon Kooperatifler ortak komitesi (JJC) ortak çalışmalar yürüttüler. Felaket alanlarında 12.000 kooperatif gönüllüsü hizmet verdi. Tarım Kooperatifleri, tüketim kooperatifleri, sigorta kooperatifleri ve emek kooperatifleri resmi kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yardım çalışmalarını organize ettiler. Sahip oldukları sağlık merkezleri, tüketim marketleri, bankaları, gıda tesisleri, taşımacılık şirketleri, okulları ve yurt ve bakım evleri mağdur insanlara yardım eli uzattılar.

Japon Kooperatif kuruluşları ve üyeleri insanların yeniden hayata ve çalışma yaşamına dönmeleri gönüllü hizmetler verdiler. Gıda yardımı topladılar ve dağıttılar, Yıkım alanlarındaki çalışmalara katıldılar. Barınma ihtiyaçlarını ve yeniden konut edinmelerine destek oldular. Sağlık ve eğitim yardımları yaptılar. Afetzedelerin yeniden çalışma hayatına ve üretime dönmelerine yardım ettiler. Diğer taraftan nükleer felaketin zararları karşısında yardım çalışmalarında etkin rol oynadılar.  Sonuçta kısa zamanda yaralar sarıldı. Japon halkı tüm sektörlerde yer alan kooperatifleri ile yeniden yaşama döndüler.

Japon kooperatifleri yakın tarih içinde dünyadaki böylesi büyük felaket döneminde en etkin en göz doldurucu yardım çalışmaları yürüttüler.  Nitekim bu başarıları Genel Kurula katılan Japon hükümet temsilcisi Tsuhizo Ido ve felaketin yaşandığı şehirlerden biri olan Kobe Belediye Başkanı Tatsu Yada tarafından dile getirildi. Ülkede resmi kurum ve kuruluşlardan önce kooperatiflerin harekete geçtiğini felakete uğrayanları bile organize ettiğini açıklıyorlardı. Dünyanın en yoğun afet yaşayan bu bölgesinde neredeyse her ülkede afetler yaşanıyordu ICA Asya pasifik Kooperatifleri örnek bir işbirliği sergiliyorlardı. Kooperatifler ülkelerinde yaşanan sel ve tsunami felaketleri karşısında gerek ülke içinde toplandıkları yardımlar gerekse ICA ve üye kooperatiflerden aldıkları yardımlar ile ortaklarına ve halka yardım yaptılar ve maddi destek sağladılar.

2012 ICA-Asya Pasifik Genel kurulu kapsamında düzenlenen forumun sonuç bildirgesinde  kooperatifçiliğin sosyal yüzünü dünyaya yansıtacak bir bildiri kaleme aldılar.  Çünkü afetlerden en çok etkilenen geniş ortak sayısına sahip kooperatifler idi. Kooperatiflerinde bulundukları ülkeye, çevreye ve insanlara karşı sosyal sorumlulukları vardı. Haiti depreminde ilk sınavlarından birini veren Uluslar arası Kooperatifler Birliği’nin (ICA) konuya verdiği önem kooperatifçilik tarihinde önemli bir sayfa açmıştı.

Artık dünyanın kaçınılmaz olarak içine girdiği küresel ısınma ve doğal afetler karşısında bir şeyler yapması gerekiyordu. İnsani değerleri dünyaya hakim kılma konusunda önemli adımlar atıyordu. İşte bu bildiride en önemli husus kooperatifçilik hareketinin dünya kooperatiflerine örnek olan kararlar almasıdır. Bölge bazında olduğu kadar dünya ölçeğinde kooperatiflerin doğal afet dönemlerinde yürütecekleri yardım çalışmaları ve ulusal ve uluslar arası işbirliği çalışmalarına yol göstermesidir. 

Bugün ülkemizde üzerinde bulunduğu her iki kıta parçası olarak deprem kuşağı içerisindedir. Meydana gelen büyük afetlerde yaşadığımız tablo ortadadır. Her an yeni felaketler kapımızdadır. Bu dönemlerde her ne kadar resmi kurumlar elinden geleni yapsa da alandaki kişilerin ve örgütlerin anında harekete geçmesi ve resmi kurumlara yardımcı olması gerekmektedir. Kooperatiflerin yardımlardaki kargaşayı önlemede öncü rol oynamaları gereklidir. Diğer taraftan dünyadaki kooperatiflerin bu yöndeki çalışmalarını örnek alıp onlar ile ortak çalışmalar içine girmelerine ihtiyaç vardır.  Kooperatifler topluma ekonomik alanda olduğu kadar sosyal alanda da hizmet veren örgütler olduklarını göstermelidirler.      

http://www.ica-ap.coop/

http://jccu.coop/eng/public/index.php