Eğitim Hakkı hakedilmiş bir hak mıdır yoksa başka nedenlerle verilmiş bir hak mıdır?

İnsan hakları evrensel bildirisinin 26.maddesinin ilk maddesi aşağıdaki gibidir:

1. Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek öğretim, yeteneklerine göre herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır.

İlköğretimin parasız ve zorunlu olduğunu belirtiyor. Acaba burada istenilen sadece çocukların eğitim alması mıdır? Böyle bir düşünce çok iyi niyetli bir görüş olurdu. Bu maddedeki asıl amaç; çocuk emeği ve çocuk suçları gibi sorunları çözmektir. Bu bağlamda toplumsal sorunları çözmek istenilen şeydir. Zorunlu eğitim çocuğun ekonomik sömürüden kurtarır ve boş zamanını doldurur. Dolayısıyla zorunlu eğitimin azaltılması ya da kaldırılması gibi bir durumda çocuklaarın ekonomik düzenin içine itileceği aşıkardır.

Bu maddede başka tartışılması gereken yerlerde vardır. Demokratik söylem sonucunda herkesin eşitliği kavramı kabul ediliip kişisel hak olduğu ve sonuç olarak eğitim hakkının herkese verilmesiyle eğitim alabilecek kişi sayısı (yetersiz imkanlardan dolayı) ile eğitim isteyen kişi sayısı arasında büyük farklıılklar ortaya çıkarmıştır.

Yüksek öğretim alma hakkı yeteneklerine göre herkese bir hak olarak tanınırken, imkanların yeterli bir duruma getirmeden insanların bu düşü görmeleri sağlanıyor. Bu sistematik sorun ortada durduğu sürece yüksek öğretimin herkes tarafından alınması imkansız görünmektedir.

Eğitim yetkisinin devlete ve dolayısıyla hükümetlere verilmiş olması demokrasi yönetiminin bir parçasıdır. Hükümetin eğitim ile ilgili taarrufları ve bu konudaki sınırları belirsiz iken siyasal otoriteye yönetim hakkı verilirse ne yapılabileceğini iyi bilmek gerekir. Hükümetler ellerindeki bu yetkiyi kullanarak kendi varolma mekanizmasını yani demokrasiyi güçlendirmekten geri durmayacaktır. Buradaki demokrasi halklarrın eşitliğinden öte demogoji kelimesine yakındır.

Her iki kelime de demos kelimesinden üretilmiştir yani Türkçe karrşılığı halk. Fakat demokrasi ile halkın eşitliği kasdelirken demogoji kelimesi halkın avcılığı anlamına gelir.

Hükümetin kendi varlığını sürdürebilmek için en başta kullanacağı araç eğitim olacaktır. Çünkü Türkiye gibi büyük bir nüfüsa sahip olan bir ülkede yaklaşık 16 milyon ilk ve orta öğretim seviyesinde öğrenci ve bunların anne babalarını, abi ve ablalarını, yakın akrabalarını düşünürsek herkesi "avlamak" için uygulanabilecek en kolay ve ulaşılablir yol eğitimdir.

Kendi yönetimlerini ve ne kadar becerki olduklarını gösteren verilerde öğretimdeki temel veriler olacaktır. Bu anlamda hükümetler kendi varolmaların sağlayan mekanizmalarının ve kurumlarını sürekli olmalarını sağlamaktan geri durmayacaklardır. Yönetimlerini haklı göstermek için tüm eğitimsel araçların kullanımı şovanist vatanseverlikle, devletin politik ve ekonomik iktidarının desteklenmesinde kullanılacaktır.

İnsan haklarında yer alan eğitim eşitliğinin verilmesinin gerçekten varolan bir eğitim hakkı için mi yoksa aydınlanma dönemlerinden bu günlere geliştirilen eğtim teorilerinin itaatkar ve uysal bir yapıda olan çocuklar yetiştirme anlayışının varoluş şekli midir?