Eyvah yenidoğan var!

Hamilelik döneminde ne kadar okursanız okuyun, ne kadar araştırma yaparsanız yapın bebeğinizi kucağınıza aldığınızda afallayacaksınız. Ve her bebeğin karakteri farklı, bu nelenle böyle yapacağım, şöyle yetiştireceğimlerin hepsi yıkılacak. Siz ancak bebeğiniz ne isterse onu yapabileceksiniz.

Ben daha önce iki yeğenimin de bebeklik döneminde her ne kadar tecrübe edindiğimi düşünsem de minik kızımı kucağıma aldığımda sanki her şeyi unutmuş ya da hiç bir şey bilmiyormuş gibi endişelendim. Minicik bir bebeğin bakımını yapmak zor iş. Ben şimdi bunun nasıl altını alacağım, çok küçük ya bacaklarına bi şey olursa? Emzirirken nasıl tutmalıyım? Gazını alırken çok mu sert vuruyorum acaba? Nasıl uyutacağım? Nasıl yıkayacağım? Tırnaklarını nasıl keseceğim? Nasıl tutacağım? Bir sürü soru ve endişe... Yenidoğan bakımına alışmak biraz zaman alıyor. Çünkü o kadar minik ve narinler ki, zaten tutmaya bile korkuyorsun. İlk 2 ay biblo gibi taşıdık çocuğu:) 

Alt Temizliği: Bebeklerin alt temizliğinde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta erkek bebeklerde arkadan öne silinirken, kız bebeklerde önden arkaya doğru silinmesi gerektiği. Sık sık alt değiştirmek özellikle yaz aylarında pişikten dolayı önemli. Mutlaka koruyucu bir krem kullanmak gerekiyor. Ayrıca ıslak mendil/bez ile sildikten sonra bölgenin nemli kalmaması için kuru bir peçete/bez ile de silmek faydalı oluyor. Bazı arkadaşlarım ilk doğdukları zamanlarda ılık su ile ıslattıkları pamuklu bezlerle alt silerken ben yenidoğanlara özel ıslak mendilleri tercih ettim ve sıkıntı yaşamadım. Bu sizin tercihinize kalmış.

Not: Alt temizliğinde erkek bebeklerde çiş yapılmasına (genelde çok güzel nişan alıp taze annenin üzerine yaparlar); kız bebeklerde de kaka yapılmasına (aman kız deyip geçmeyin öyle bir kaka yapıyorlar ki inanamazsınız. Benim yaramaz kızımın suratıma mıçmışlığı çoktur:) dikkat edin. Bebekler özellikle altları açılıp hava aldıklarında mutlaka bir yaramazlık yapmaya bayılırlar.

Emzirme: En çok sıkıntı yaşanan konulardan biri. Hem süt gelmesi hem de emzirme pozisyonuna alışmak zaman alıyor. Normal doğumda süt gelmesi çok sıkıntı olmuyor gerçi, o ağrılar sırasında artan hormonlar süt üretimini tetikliyor ve bebek doğduğunda bünye doğal olarak sürecin tamamlandığını anlayarak süt üretmeye başlıyor. Ancak sezeryan doğumda vucudun doğum yaptığını anlaması, hormonların artması ve süt üretiminin başlaması biraz zaman alıyor. Bu süreçte annenin sabırlı ve kararlı olması oldukça önemli.

Emzirme pozisyonunu hastanedeki hemşireler her ne kadar gösterse de alışmak zaman alıyor. Memeyi bir türlü istediğim gibi kavrayamıyordum ben. Komik bir görüntü oluyordu. Bir kaç gün aldı doğru kavramak. Başlarda dikişlerden dolayı oturur pozisyonda emzirmek sıkıntılı oldu. Sonra da dayanılmaz sırt ağrıları oluşmaya başladı. Her ne kadar emzirme koltuğu aldıysam, emzirme yastığı kullandıysam da bir türlü rahat pozisyon tutturamadım. Sırtımı yaslasam bebek çok alçakta kalıyor memeyi kavrayamıyor, altına yastık koyduğumda çok yükseğe çıkıyor memenin altında ezilir gibi oluyordu. Böylece Alya’nın emdiği 1 yıl boyunca sürekli sırt ağrısı problemi yaşadım. 

Eğer bebeğiniz emmek istemediyse bu sefer devam sütü hazırlama probleminiz var. Gün içinde sıkıntılı değil ama geceleri uyanıp bu hazırlığı yapmak, sütü istenen derecede ısıtmak ve tüm bunları bebeğiniz ağlıyorken yani iki ayağınız bir papuçtayken alel acele yapmak zorunda kalacaksınız. Ayrıca bir de gaz sancıları daha yoğun olacak. Gaz yapmayan biberonu bulmak için uğraşacaksınız. Kısacası emzirmek de mama beslemek de sıkıntılı.

Gaz Almak: Bu sancıları en aza indirmek için bebeği besledikten sonra (gaz belirtisi olsun olmasın) mutlaka gaz çıkarın. Bunun en yaygın methodu bebeğin midesi omzunuza gelecek şekilde yatırarak sırtına hafifçe vurmak/sıvazlamaktır. Ama yine midesi kolunuzun/dizinizin üzerine denk gelecek şekilde tutarak sırtına vurmak ya da yüzü koyun yatırarak hareket etmesini sağlamak da etkili gaz çıkarma yöntemlerindendir. Umarım sizin bebeğiniz çok fazla gaz sancısı çekmez.

Uyku: Her ne kadar yenidoğan bebek çok uyusa da doğru zamanlarda uyumasını sağlamak için bir uyku eğitimi vermek gerekiyor. Öncelikle bebeği gürültüde uyutmaya alıştırmak size ilerki dönemde çok kolaylık sağlayacaktır. İlk günlerde bebekler zaten uyku eğilimli oldukları için buna alıştırmak zor olmaz. Bir-iki uyanırlar belki ama sonrasında alışacaklardır. Yoksa aylaca çıt sesi çıkmasın diye benim gibi kendinizi parçalar durursunuz.  

Uyku Pozisyonu; doktorlar yenidoğan bebeklerde ‘Ani Bebek Ölüm Sendromu’ riskinden dolayı sırt üstü yatırılmasını öneriyorlar. Yüzükoyun ya da yan yatan bebekler henüz başlarını kotrol edemedikleri için nefessiz kalabilir diye endişeleniyorlar. Bu nedenle 2 aydan önce yüzükoyun yatırmak önerilmiyor. Ben özellikle bebeğin başının arkasının düzleşmesinden endişelendiğim için doktora danıştım ama yüzü koyun yatırmayı kesinlikle önermedi. Ancak benim kontrolümde, ben yanındayken olabilirmiş. Ayrıca bebeklerin başlarının ilk doğduklarında asimetrik olması normalmiş. Nasıl yatırırsanız yatırın kafa yapısı sonradan genetik özelliklerine kavuşacaktır demişti doktoru...

 Bir diğer problem de kulakları oldu küçük hanımın. Uyurken mutlaka yumuşak kulakları kıvrılıyordu. Biz de kepçe kulak olmasın diye endişelenip düzeltmeye çalışıyorduk ama bir kulağını düzeltirken diğer tarafa dönüyor o kulağı kıvrılıyor, onu düzeltelim derken de sinirlenip uyanıyordu. Bere ya da saç bandı ile uyumuyor, kafasını sağa sola çevirerek çıkartıyordu inatçı keçi. Doktor yine kulak yapısının da genetik olduğunu, kıvrılmasının çok etkilemeyeceğini söyledi ama etkiliyor. Ben şahidim:)

Banyo: Yenidoğan bebeği banyo yaptırmak oldukça zor taze anneler için. Çünkü o kadar küçükler ki nazikçe nasıl tutacağınızı bilmiyorsunuz ve ıslanan bedenleri balık gibi kaymaya başlıyor. Siz bebeğe zarar gelmesin diye endişelendikçe sizden güven bekleyen yavrunuz da sudan korkmaya başlıyor böylece her şey daha da zor oluyor. Bunun için ilk banyolarda yanınızda bir bilenin olması önemli. İlk bir ay ben yıkayamadım çocuğu, tutmaya alışana kadar. İlk zamanlar bebeği bir kaç kişinin desteği ile yıkamakta fayda var. Biz Alya’yı yıkarken kayınvalidem tutuyor, ben sabunluyor ve eşimde sürekli su döküyordu üşümesin diye:). Zamanla tek başına da yıkamaya alışacaksınız. Ayrıca bazı arkadaşlarım bebekleri 5-6 aylık olana kadar suyu kaynatıp sonra soğutup yıkıyorlardı daha steril olsun diye. Ben direkt banyodan aldım ama bir zararını görmedim.

Bebek küvetlerine özel küvet filesi oldukça kolaylık sağlıyor ama onların minderli olanları daha kullanışlı sanırım. Diğer file türünde dökülen su küvetin içinde kaldığı için özellikle kış aylarında bebek üşüyebilir. Ama küvetin içine yerleştirilen minderlerde bebek suyun içindeki sıcaklığı hep hissedebilir.

Banyo yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar: banyo yapılan yerin sıcaklığının 24-26C olması, su sıcaklığının 35-37C olması, banyo sonrası gereken bez, krem, bebek yağı, kulak çöpü, havlu, saç kurutma makinesi, giysiler vb. hazırlıkların önceden yapılmasıdır. Ayrıca banyo boyunca annenin bebeğe teması ona güven verecektir.

Tırnak Kesimi: Yenidoğanlarda tırnaklar 40. Günden itibaren kesilebilir. Ama zaten çoğunlukla eldiven kullanıldığı için (çünkü ellerini istem dışı hareket ettirerek yüzlerini tırmalayabiliyorlar) daha uzun da beklenebilir. Biz 2. Ayda kestik kızımın tırnaklarını. Banyo sonrası tırnaklar yumuşamış olduğu için kesmesi daha kolay. Bebeklere özel tırnak makası edinmekte fayda var. Tırnak makasını tutmak ve kavramak daha kolay oluyor. Mümkünse bebek uyurken tırnaklarını kesmek en kolayı (hareketsiz oldukları için) ama sizin de bebeğinizin uykusu benimki gibi hassas ise dokunmaya bile korkuyorsunuz. Bu nedenle nispeten daha sakin/mayışık oldukları ilk uyanma zamanlarında kesmek daha kolay olabilir.

Bebeği Tutmak: Yenidoğan bebeği mümkünse yatırın, ama arada kaldırıp ya da yüz üztü çevirip sırtını da dinlendirin. Bebeği kucakta tutarken mümkünse yüzü size dönük ve omuzlarınıza yakın yani yüzünüze doğru yukarda tutmaya çalışın. Bellerini ve başlarını kontrol edemedikleri için bir elinizle belinden kavrayın, bir elinizle de boynunu destekleyin.

Eğer yüzü dışa dönük tutacaksanız bir elinizle belini kavrayın, diğer kolunuz da poposunun altında destek olsun. Özellikle erkek çocukları mümkün olduğunca bacak arasından tutmayın. Ve  5. Aydan önce bebekleri oturtmayın ya da oturur pozisyonda tutmayın. Henüz belleri gelişmediği için yapısal problemlere-kalça çıkıklarına neden olabilirsiniz.

Bebek Masajı: Masaj bebeğin hem sakinleşmesini hem de gaz sancısının azalmasını sağlar. Ayrıca tüm bebekler dokunulmaktan hoşlanırlar. Anneler bebek yağı ile yüzü koyun yatan bebeğin önce sırtını yavaşça ve dairesel hareketlerle okşayarak masaj yapabilir. Daha sonra da sırt üstü çevirerek göbek ve göğüs bölgesine aynı şekilde masaj uygulayabilirler. Bu onları rahatlatacaktır. Ayrıca bacaklarını hafifçe karınlarına doğru itmek hem gaz çıkarmasına yardımcı olur hem de egzersiz yapmış olur. Amman siz siz olun bacakları daha düzgün olsun diye düzeltmeye, bastırmaya, aşağıya çekmeye çalışan büyüklerinize engel olun. Yok öyle bi şey, hurafe o! Bebeğin kalçasının çıkmasına neden olursunuz mazallah! Doktorun söylediğine göre doğrusu bacakları hafifçe karna doğru itmektir, aşağı çekmek değil. Aman diyim!