FAO ve 16 Ekim Dünya Gıda Günü

Son yıllarda dünyadaki çevre kirliliğinin yarattığı küresel ısınma ve yarattığı iklim değişikliğinin etkisi ile tehlike altına giren gıda üretimi nedeniyle Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) ismini çok sık duyar olduk. Yaklaşan açlık yoksulluk, gıda üretiminde dünyanın karşı karşıya kaldığı olumsuz tablo karşısında FAO yaptığı çalışmalar ile tüm dünyayı uyarmaya başladı. Üye ülkelerin hükümetlerine alınması gereken tedbirler konusunda yol gösteren bir rol üstlendi. Bu doğrultuda tüm dünyada dünya gıda gününün en iyi şekilde kutlanması ve toplumda farkındalık yaratılması konusunda yoğun bir çalışma içine girdi. Çünkü tehlike yaklaşıyordu. Hepimizin fark edebileceği gibi çevremizde iklimde değişiklikler yaşanıyordu. Dünyanın her gün bir tarafında yaşanan doğal afetler televizyonlarda ve sosyal medyada görülmeye başlanmıştı. Dünya gıda güvenliği bakımından tehlikeli bir sürece girmişti.

İnsanlığın geleceği için bu çalışmaları yapan FAO nasıl bir örgüttü? Nasıl ortaya çıkmıştı? Ne tür çalışmalar yapıyordu? Bu soruların cevabını bulmak için ilgili sayfaları ve dokümanları taradığımızda şu verilere ulaşmaktayız. FAO dünyadaki tarımı, gıda üretimini ve tüketimindeki gelişmeleri takip amacıyla bir örgüt kurulması düşüncesi ile 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış bir uluslararası örgüttür. 1905 yılında Roma’da yapılan bir uluslararası konferansta Uluslararası Tarım Enstitüsü’nün kurulmasına karar verilmiş, Ancak kurulan enstitü İkinci Dünya Savaşı sırasında çalışmalarını durdurmuştur.

Kanada’da 1945’de düzenlenen birinci FAO Konferansı’nda, Dünya’daki gıda ve tarımla ilgili çalışmaları organize edip geliştirecek gıda güvenliğini sağlayacak ve bu doğrultuda çalışmalar ve projeler yürütecek ve destekleyecek Birleşmiş Milletlerin uzmanlık kuruluşlarından biri olarak FAO’nun kurulması kararına varılmıştır. Bu arada Uluslararası Tarım Enstitüsü 1948 yılında yerini yeni kurulan FAO’ya devredilmiştir. 1951 yılında FAO’nun merkezi Washington’dan Roma’ya taşınmıştır.

FAO çalışmalarını Konferans, Konsey ve Komiteler aracılığıyla yürütmektedir. Örgüt idari olarak Konsey ve Konferans ile birlikte Program Komitesi, Finans Komitesi ve Hukuksal Konular Komitesince yönlendirilmektedir. Örgütün teknik konularla ilgili çalışmalarını Gıda Güvenliği Komitesi, Tarım Komitesi, Tarım Ürünleri Sorunları Komitesi, Balıkçılık Komitesi ve Ormancılık Komitesi yürütmektedir.

Örgüt yapısı içinde ayrıca gıda güvenliği ve gıda kalitesi, balıkçılık ve genetik kaynaklar gibi konularda çalışan komisyonlar da çeşitli konularda çalışmalar yapılmaktadır. Komiteler Konsey’e, Konsey de Konferans’a rapor sunmaktadır. FAO tarım ve tüketicinin korunması, balıkçılık, ormancılık, doğal kaynaklar, teknik işbirliği ile ekonomik ve sosyal işler bölümleri çerçevesinde de çalışmalar yürütmektedir. Örgütün 137 ülke ofisi, 5 bölge ofisi ve son yıllarda oluşturulan 12 alt bölge ofisi bulunmaktadır. Örgütün finansmanını üye ülkelerin aidatları, çeşitli proje ve girişimler için oluşturulan ve gönüllü katkılarla desteklenen fonlar aracılığı ile sağlanmaktadır. Bugün FAO’ya 191 devlet FAO’ya üyedir. Ayrıca, Avrupa Birliği “üye örgüt”, Faroe Adaları ise “ortak üye” statüsünde örgüt içinde yer almakta ve çalışmalara iştirak etmektedir.

Türkiye FAO’nun 1948’den beri üyesidir. Ankara’da bulunan FAO Temsilciliği 1982 yılında kurulmuştur. Yakın zamana kadar FAO’nun teknik kapasitesinden faydalanan bir konumda olan ülkemiz, son yıllarda FAO’ya finansman ve işbirliği bakımından katkılarda bulunan ülkeler arasına girmiştir.  FAO’nun Macaristan Budapeşte’de bulunan Avrupa ve Orta Asya bölge ofisine bağlı olarak faaliyet gösteren Orta Asya Alt Bölge Ofisi 2007 yılında Ankara’da faaliyete geçmiştir. Türkiye - FAO Ortaklık Programı’nın (FTPP) yürürlüğe girmesiyle FAO-Türkiye ilişkileri daha da güçlenmiştir. Söz konusu ortaklık anlaşması ve alt bölge ofisinin çalışmaları özellikle Orta Asya ülkelerine yönelik olarak tarım alanında proje ve programların oluşturulması ve yürütülmesine imkân sağlamaktadır. FAO Alt Bölge Ofisi Azerbeycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkiye ve Türkmenistan’a hizmet vermektedir

Üye ülkelerle kurum arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi çerçevesinde ülkemiz Avrupa Bölgesel Grubu’nda üye, Yakın Doğu Bölgesel Grubu’nda ise gözlemci olarak yer almaktadır. FAO bünyesindeki teknik komite, komisyon ve danışma toplantıları gibi çalışmalarda Türkiye ilgili Bakanlıklardan katılan temsilciler ile Roma Büyükelçiliğimiz tarafından Daimi Temsilci olarak temsil edilmektedir. Büyükelçiliğimizde çalışmaların takibi için bir de Tarım Müşaviri görevli bulunmaktadır.

Türkiye FAO bünyesindeki Tarım Komitesi, Tarım Ürünlerinin Sorunları Komitesi, Gıda Güvenliği Komitesi, Balıkçılık Komitesi Ormancılık Komitesi gibi birçok komitede üye olarak yer almaktadır. Ayrıca ülkemiz birçok uluslararası ve bölgesel komisyon ile anlaşmaya da taraftır.  

FAO tüm ülkelere gelişmişlik düzeyine bakılmaksınız hizmet veren ve bu ülkelerin bir araya gelerek, uluslararası anlaşmaları ve politikaları tartıştıkları tarafsız bir forumdur  FAO dünyada açlığın ortadan kaldırılmasına yönelik uluslararası çalışmalara öncülük eden bir kuruluştur. Ayrıca dünyadaki en güçlü bilgi ve enformasyon kaynağıdır.     

FAO tarım ve gıda ile ilgili BM düzeyindeki en etkin çalışmaları yapan örgüt olarak dünyada sorunlara ve çözüm yollarına ait her özel gün ve yıllarda farkındalık ve uyarı görevini gayet iyi şekilde yerine getirmektedir. 2011 Uluslararası Ormancılık Yılı, 2012 Uluslararası Kooperatifler Yılı, 2013 Uluslararası Su dayanışması Yılı ve 2014 Uluslararası Aie Çiftçiliği yılı gibi özel yıllarda dünya ölçeğinde önemli faaliyetler gerçekleştirilmiştir.

FAO dünyada kutlanan özel günler içinde en önemli günlerden olan her gıda gününde dünyayı karşı karşıya kaldığı küresel sorunlar ile ilgili uyarmaktadır. Üye devletlerden sağlıklı beslenmeyi arttırmak, tarımsal üretimi geliştirmek, kırsal nüfusun hayat koşullarını iyileştirmek ve dünya ekonomisinin gelişmesine katkıda bulunmak için ortak tavır içinde olmalarını beklemektedir.  

FAO’nun amaç ve hedefleri dünya ve insanlık için çok önemli ve gerekli hususlardır. Ancak dünyada yaşanan olaylar vebazı gelişmiş ülkelerin izlediği siyasetin samimi olmadığını ortaya koymaktadır. Her geçen gün açlık tehlikesi ve yoksulluk artarken bir yandan da dünya adı konmayan bir savaşa sürüklenmekte, kan ve gözyaşı dinmezken, birleşme yerine parçalanma günden güne artmaktadır. Bazı ülkelerin ve iş çevrelerinin gıdaya güvenliği yerine silahlara yatırımı kışkırtması, insanı ve çevreyi düşünmeyen acımasız rekabet içinde pahasına olursa olsun kazanma hırsı FAO’nun bu kutsal amacı ve hedeflerine ulaşmayı güçleştirmekte ve zarar vermektedir Bir taraftan gıda güvenliği, açlık ve yoksulluk derken insanların can güvenliğini tehlikeye atmaktayız. Bir taraftan gıdanın silah olarak kullanılma riski karşısında düşüncelere dalmaktayız. İşte Dünya Gıda Günü böylesi bir ortamda kutlanmaktadır.

Barış ve huzur dolu 16 Ekim Dünya Günleri kutlama dileğiyle