Fatma Aliye kimdir ve neden Fatma Aliye?

Bildiğiniz gibi 1 Ocak 2009 itibariyle TL geçildi. Geçtiğimiz günlerde medyada, YTL’den TL geçiş yapılacağını duyduğum zaman paraların arka yüzlerinde kimlerin resimlerinin olacağını çok merak ediyordum. Nitekim Merkez Bankası Başkanı Durmuş YILMAZ, her zaman yaptığı gibi TL yeni yüzünü ve dikkat edilmesi gereken hususları basına açıkladı.
Dikkatimizi çeken ilk önemli nokta ilk defa 200 TL’ nin piyasa sürülmesi oldu sanırım. Ekonomist değilim ama, paramızın değer yitirmesine karşın mecburen daha büyük banknotlar basıldığını düşünüyorum. 1 Ocak 2005 yılında tedavüle çıkan YTL’de oynan oyun, 1 Ocak 2009’da da oynanıyor sanırım. Hatırlarsanız o zaman da piyasada bulunmayan 50 ve 100 YTL basılmış, açıklama olarak da 100 YTL’ nin dolaşıma çıkmayacağını ve bankalar arası işlemlerde kullanılacağını duyurmuştu hükümet... Maalesef öyle olmadı. Dediğim gibi ekonomist değilim ama aptal da değilim. Bugün ekonomisi istikrarlı hangi devletin 2-3 yılda bir daha büyük banknot bastığı görülmüş? Daha büyük banknot basmanızın sebebi paranızın değer yitirmesi olmasın sakın?
Dikkatimizi çeken ikinci önemli nokta ise 50 TL üzerinde önemli şahsiyet(!) Fatma Aliye.
Litaretürlerde ; ilk Türk Kadın Romancısı diye geçiyor. Gerçi 1877 yılında ilk ve tek romanını yazmış olan Zafer hanım bu konuda Fatma Aliye hanımın 14 yıl kadar önünde olsa da, başka eseri olmaması sebebiyle bu titri Fatma Aliye hanıma kaptırmış. Tıpkı ilk Türk romanı olan Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat'ın yazarı Şemsettin Sam' nin başka eseri olmadığından, Ahmet Mithat Efendi'nin ilk Türk romancısı sayılması gibi. Aslında Cumhuriyetimizin yetiştirmiş olduğu ve ilk’leri gerçekleştiren aşağıda isimlerini sayabileceğimiz birçok kadın olmasına rağmen Fatma Aliye hanımın resmi 50 TL’lik banknotun üstüne yerleştirilmiş
İlk Kadın Tiyatro oyuncu – Afife Jale
İlk Kadın Profesör - Prof. Dr. Fazıla Şevket Giz
İlk Kadın Büyükelçi - Filiz Dinçmen
İlk Kadın Dünya Güzeli - Keriman Halis
İlk Kadın Fotoğrafçı - Semiha Es
İlk Kadın Hakim - Suat Berk
İlk Kadın Heykeltraş - Sabiha Bengütaş
İlk Kadın Jet Pilotu - Leman Altınçekiç
İlk Kadın Pilot - Sabiha Gökçen
İlk Kadın Bakan - Prof. Dr. Türkan Akyol
Gelelim neden Fatma Aliye ve Kimdir Fatma Aliye sorularına. 1862-1936 yılları arasında yaşamış Türk kadın romancısıdır ve aynı zamanda Osmanlı paşası olan Ahmet Cevdet Paşanın kızıdır. Peki bu kadar önemli bir yığın ilkleri gerçekleştiren Türk kadınları varken neden Fatma Aliye? Çünkü; Muhafazakar, yeniliklere kapalı “Asr-ı saadeti” yaşamak isteyen bir kadın. Kısacası, Aliye Hanım, Mustafa Kemal'in yaptığı devrimleri bir türlü benimseyememiş ve tutucu bir insan… Aslında romanlar yazan, Batı edebiyatından çeviriler yapan ve dönemindeki erkek egemenliğine karşı çıkabilen bir kadın, nasıl olur da Mustafa Kemal aydınlığını göremez, anlamak mümkün değil. Sanırım, kızının ona yaşattığı sıkıntılar onu daha da İslam'a bağlamış olabilir. Evden kaçan kızının, Katolik bir rahibe olması ve onu uzun yıllar boyunca bir servet harcayarak arayıp ta bulamamış olması kendisinde ağır bir travma meydana getirmiş olsa gerek. Hal böyle olunca da etki tepki yaratmış ve Fatma Aliye hanım, sımsıkı sarılmış muhafazakarlığına. Öyle ki tesettüre olan tutkusu yazılarına yansımış. Bir yazısında kadınların giyim tarzı konusunda şöyle diyor; "...İşte bu tuvaletin üzerine zinetten ari ve bolca bir şey giyilir ve saçlar da bir baş örtüsüyle örtülürse şeriata muvafık surette tesettür edilmiş olur."
Karabıyık Barbarosoğlu’nun “Uzak Ülke” adlı kitabında, Fatma Aliye’nin, Mustafa Kemal'in yaptığı yenilikler yüzününden ülkesine yabancılaştığı ve uzaklaştığı gayet güzel anlatılıyor. Saltanatın kaldırılmasını, alfabenin değiştirilmesini ve padişahın düşürülmesini, Fatma Aliye Hanım asla kabul edememiş ve hep Mustafa Kemal'e hep karşı olmuş. Aslında burada sorun değişen ve laikleşen Türkiye değil, kendi kızının ona yaşattığı acılar olsa gerek.
Hal böyle olunca, İLK’lere imza atmış bir yığın Türk Kadını varken “Neden Fatma Aliye?” sorusu, cevabını da kendi içinde barındırıyor sanırım.