Firdevsi’nin Şehnamesi Çalınmış

Şehname, İranlı Firdevsi’nin ünlü Türk hükümdarı Gazneli Sultan Mahmut’a sunduğu, Türk-İslam Tarihinin önemli kaynaklarındandır.

Bu ünlü eser, I. Dünya savaşı sırasında 1915’te Galata Mevlevihanesinden çalınmıştır. El yazması eser, İran-Türk savaşlarından, Türk tarihinin bilinmeyen yıllarından, Alper Tunga Destanından bölümlerin bulunduğu önemli bir kaynaktır. Kitabın içindeki minyatürler değerini daha da arttırmaktadır.

İstanbul’a Yavuz sultan selim’in 1514 Çaldıran Savaşı sonrasında İran Şah’ı İsmail’in hazinesinde bulunarak getirilmiştir. Kitap galata Mevlevihanesine bağışlanmıştır. Çalınan eserin 1916’da kimde olduğu tespit edildi. Mevlevihaneden çalınan kitap, Seyfettin Bey adında bir Yüzbaşı aracılığı ile antikacılık yapan Mordehay Keresun Efendi’ye satılmış. Bu Beyefendi(!) de değeri o zaman için “iki bin” lira olan Şehname’yi “on lira” gibi düşük bir ücrete İspanya Büyükelçiliği Müsteşarı Mösyö Mihana’ya satmıştır.

Türk yetkililer diplomatik dokunulmazlığı bulunan Mösyö’yü sorgulayamamışlardır. Araya Adalet Bakanlığı girmiş, bu bakanlık eserin değerinin ödenip geri alınması için Dışişleri Bakanlığını devreye sokmuştur.

İspanyol diplomat, Şehname’yi Stockholm’de bulunan eşine göndermişti. Diplomat, eseri eşiyle buluşacağı Viyana’da veya Madrid’de Türk yetkililere teslim edebileceğini söylemiştir.

I. Dünya Savaşının en çetin yıllarında Türk Dışişleri bu işin peşini bırakmamıştır. Viyana ve Stockholm elçilerimiz işi iyice sıkıştırmışlar, Bayan Mihana sıkı takibe alınmıştır. Bayan kitaptan haberi olmadığını söylüyor ama sonradan Türk yetkililerin davranışlarından dolayı kitabı iade etmek istemediğini bildiriyordu.

Mihanalar’ın kitabı iade etmek istememeleri üzerine İspanya Dışişleri ve Kralı nezdinde girişimlerde bulunuldu. Araya Alman dışişleri bile sokuldu. Baskılara boyun eğen Mösyö Mihana, 1919’da Şehname’yi 485 liraya Osmanlı Hükümetine sattı. Bu değerli tarihi kitap sonunda büyük zahmetler sonucu evine döndü.

Kitabın İstanbul’dan çalınmasına ve çıkarılmasına yardım eden Yüzbaşı Seyfettin Efendi tutuklanmış, 4 ay (!) hapse çarptırılmış, sonra kitabın asıl değeri olan iki bin lirayı ödeyerek serbest kalmıştır. Antikacı Mordehay Efendi ise beraat etmiştir.