Fizibilite nedir? İngilizce feasybility (yapılabilirlik, uygulanabilirlik)

Herhangi bir yatırımın sağlayacağı kazanca değer olup olmadığının saptanması için yapılan çalışmalardır. Kısaca yatırım kararlarının öncesinde durum değerlemesidir. Türkçe'de yapılabilirlik olarak bilinen bu terim, daha ziyade Fizibiliteetüdü olarak kullanılır. Fonların veimkânların kullanımını gerektiren hemen her yerde, gelecekte kazanç getirecek bir işe kalkışıldığında, söz konusu olacak yatırımın değer olup olmadığını, ne ölçüde karlı olabileceğini ortaya koymak için yatırım projesi ileilgili önemli bütün hususların değerlendirilmesine ihtiyaç duyulur. Bu amaçla yapılan çalışmalara fizibilite,çalışması denir. Değerleme sonucunda karlı bulunan yatırımlar için fizibildir denilir.

Fizibilite çalışması yeni bir yatırım kararı için yapılabileceği gibi, mevcut tesislerin genişletilmesi, yenilenmesi maksadıyla da yapılabilir. Bu çalışmalar bazen bir istek sonucuda gündeme gelir. Yatırım için ihtiyaç duyulacak kredileri ve teşvikleri sağlayacak kamu veya finansman kuruluşları bu işin yapılabilirliğini görmekiçin bir Fizibilite,raporu talep ederler. Bu durumda müteşebbis şartlarına uygun bir fizibilite etüdü hazırlamak zorunda kalır.

Bir başka tanım:

Özel bir maliyet kontrol yöntemi olup, projede istenen fonksiyon, performans ve güvenirliği, en düşük “ömür boyu” maliyetle sağlamak açısından proje veya işletim fonksiyonlarının sistematik ve yaratıcı analizlerini içerir.

Her hangi bir yatırımın sağlayacağı kazanca değer olup olmadığının saptanması için yapılan araştırma ve çalışmalar.

Bir işin gerçekleşmesi durumunda faydalı olup olmayacağını belirten çalışma.

Bir fizibilite çalışmasında esas itibariyle beş ana konuda bilgiler toplanıp bir değerleme yapılmaya çalışılır.

1) Piyasa incelemesi;Üretilmesi düşünülen malveya hizmetin çeşidini, özelliklerini, muhtemel satış fiyatını, hangi pazarlarda veya pazardilimlerinde ne kadar satılabileceğini, satış dönemlerini, sağlayacağı ihracat,istihdam, katma değer gibi iktisadi faydaların neler olacağı değerlendirilir. Bu maksatla ayrıntılı piyasa araştırmalarına girişilir.

2) Kuruluş yeri incelemesi;Bir işletmenin iktisadi ve sosyal bakımdan maliyetinin en az buna karşılık sağlayacağı faydaların en fazla olması esastır. Bu maksatla, yatırım için en uygun yerin belirlenmesine ihtiyaç duyulur. Ham madde,enerji,işgücü, pazara yakınlık, tabii şartlar, ulaşım imkânları, gelişme potansiyeli ve daha birçok faktör dikkate alınarak en rasyonel kuruluş yeri tayine çalışılır.

3) Mali inceleme;Fizibilite etüdünün bu bölümünde yatırımın toplam maliyeti, sabit ve değişir giderlerinin yapısı, işletme sermayesi ihtiyaçları, aylar ve yıllaritibariyle nakit akışları ve finansman programı, üretime geçtikten sonra nakit akışları, başa başüretim miktarları ve yatırımın kara geçiş zamanıgibi hususlar değerlendirilir.

4) Teknolojikinceleme;Üretimde kullanılacak teknikve teknolojiler ile alternatif üretim teknikleri ve her tekniğe göre ortaya çıkacak ham ve yardımcı maddeihtiyaçları, bunların gerektirdiği makine ve teçhizat ile, bunlara ait girdi-çıktı analizleri, yerleşme planı, inşaatve montaj işlerinin nasıl yapılacağı, tedarik kaynakları, istihdam edilecek personelin miktar ve özellikleri gibi hususlar bu bölümde değerlendirilir.

5) Hukukiinceleme;Yatırım projesinin hazırlanma safhasından kuruluş yerinin seçimi,yatırımın gerçekleştirilmesi, işletmenin faaliyete geçip malların pazarlanmasına kadar uyulması gereken kanun,tüzük ve yönetmelikler, yatırım üzerinde yapacağı muhtemel etkiler ve getireceği fırsatlar bakımından değerlendirilir. Başlıca bu bölümlerden meydana gelen fizibilite etüdü ardından Sonuçolumlu yapılabilir bulunursa, yatırım için bir ön projehazırlanır. Daha sonra, kesin Projehaline getirilecek uygulamaya geçilir.

Namık Kemal SEZEN

kemalsezen@outlook.com