Gazetecilik; entelektüel fahişelik midir?

Aydınlanma çabam için okuma uğraşım devam ederken birden yakın tarihlerde okuduğum 3 kitabın içerik benzerliği dikkatimi çekti. Gazeteciliğin sorgulandığı, Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve Ankara Temsilcisi Erdem Gül’ün tutuklandığı bu günlerde konu oldukça konjonkturel. (belli değişkenler dahilinde hareket eden) Sırasıyla; ilk okuduğum Kaynak yayınlarından Hasan Yalçının “Dönekler” kitabı, ikincisi ise Dr. Hikmet Kıvılcımlı’nın Tarihsel Maddecilik yayınlarından çıkan “Oportünizm nedir?” kitabı ile son olarak üçüncüsü ise Cengiz Özakıncı’nın filika yayınlarından çıkan “Neveser” adlı romanıydı.

Başlık, belki de çok iddialı, hatta önyargılı bir yaklaşım içeriyor, genelleştirici kodlar taşıyor. Ancak bu ifade bana ait olmadığı gibi benimde düşüncelerimi tam olarak yansıtmıyor aslında. Ama yine de aydınlanma refleksi ve merak duygusu ile bu blog yazısını kaleme almalıyım diye düşündüm. Çünkü; Gazetecilik mesleği ve gazetecilik sektörü (gazete, radyo, televizyon, internet gibi kitlesel yayın organları) demokratik toplumlarda anayasanın öngördüğü üç devlet gücü yanında (yasayıcı-meclis, yürütücü-hükümet, yargılayıcı-mahkemeler) dördüncü denetleyici devlet gücü olarak kabul edildiği, sosyal psikolojinin en etkin kullanıldığı alanlardan biri olarak bilinmektedir.

Hasan Yalçın’ın dönekler adlı kitabı ile diğer kitaplarda bahsedilen kişiler tamı tamına aynı kişiler olmasa da tutumları ve izledikleri yol (oportünistlik, döneklik) açısından birbirleriyle örtüşüyorlar. Efendim, onlar yazdığına göre kişilerin isimlerini burada deşifre ederek benimde yazmamda bir beis yoktur sanırım. Hasan Yalçın kitabında Çetin Altan, Cengiz Çandar, Hadi Uluengin, Ertuğrul Özkök, Oral Çalışlar, Gülay Göktürk, Taner Akçam, Ragıp Duran, Murat Belge, Mehmet Altan, Ahmet Altan, Cüneyt Ülsever, Ertuğrul Kürkçü, Şahin Alpay, Halil Berktay, Ömer Laçiner, Eser Karakaş, Kürşat Bumin, Aydın Engin, Haydar Kutlu, Ali Bayramoğlu, Mehmet Barlas… ların dönekliklerinden bahsetmektedir.

Hikmet Kıvılcıımlı ise oportünizm nedir? Kitabında, ikiyüzlü Oportünizme somut örnek olarak ABAİZM’den bahseder. ABAİZM’i ise (Aybarizm-Boranizm-Arenizm) olarak açıklamaktadır. Başka bir ifade ile ABAİZM; Mehmet Ali Aybar, Behice Boran, Sadun Aren üçlüsüdür. Bu üçlünün kişisel davranış ve düşüncelerinin sınıfsal değil, bir zümre, bir grup hatta ahbap çavuş eğilimi taşıdığına değinir. Bu hali, onların tutumlarını da takma kelle ile gövde arasındaki uyumsuzluk olarak vurgular. TİP’in proletarya ideolojisi yerine “hot sosyete”de “protokol dahil” olabilecek bir “patentli kelle” geçirmesi olarak tanımlar.

Cengiz Özakıncı ise Neveser adlı romanında Orhan Pamuk, Yaşar Kemal ile Aziz Nesin’in kitaplarından, mehmedin kitabının yazarı Nadire Mater’den de bahseder. Yaşar Kemal’in Fransız Cumhurbaşkanı terör destekçisi Miterrand’ın dostu olduğunu Çetin Altan, Hadi Uluengin, Zülfü Livaneli, Aziz Nesin ve başta Yaşar Kemal’in solcu olarak bilindiklerine vurgu yaparak bunların bazılarının ise Leyjon dö omör nışanı aldığını yazmaktadır. Fransız devleti bu ödülü verdiği kişilere yaşam boyu parasız sağlık hizmeti ve geçim sıkıntısı çektiklerinde para yardımı sağlamakta olduğunu söyler.

Belki üç kitaptaki kişilerin tamamının mesleği gazeteci değil ancak kişilerin büyük bir oranı tamamına yakını meslekle doğrudan değilse bile kimileri yazar, kimileri akademisyen, kimileri ise siyasetçi olarak kamuoyunu etkileme açısından benzer özellikler taşımaktadır. Lenin, Nomos ve Aydın kitabında “Entelektüel Fahişeler” diye bir deyimden bahseder.

Amerikalı gazeteci, solcu, Marks’ın arkadaşı Swinton, 1880’li yıllarda New York Times’ta yazmaktadır. Gazete bir Yahudi tarafından satın alındıktan sonra düzenlenen toplantıda, davetli gazeteciler basının onuruna kadeh kaldırmak üzere Swinton’u kürsüye çağırırlar. Swinton elinde kadeh kürsüye çıkar, salonda çıt yoktur.

“Dünya tarihinin şu anına dek, Amerika’da “Özgür bağımsız basın” diye bir şey var olmamıştır. Bunu sizde biliyorsunuz bende …” diye başlar sözlerine; “ Hiçbiriniz düşündüklerinizi olduğu gibi yazmaya cesaret edemezsiniz. Bunu yapmaya kalktığınızda yazdıklarınızın basılmayacağını önceden bilirsiniz çünkü. Çalıştığım gazetede bana düşüncelerimi açıkça yazmam için değil, tersine yazmamam için haftalık bir ücret ödüyorlar. İçinizde benzer biçimde benzer ücretler alan başkaları da vardır. Düşüncelerini açıkça yazacak kadar salak olan herhangi biri, sokaklarda başka bir iş arıyor olacaktır. Gazetemin herhangi bir sayısında düşüncelerimi apaçık yazmaya izin verseydim, 24 saat içinde işimden atılırdım. Gazetecilerin işi; gerçeği yok etmek, düpedüz yalan söylemek, saptırmak, kötülemek, servet sahiplerine dalkavukluk etmek, kendi gündelik ekmeği uğruna yurdunu ve soyunu satmaktır. Bunu sizde biliyorsunuz ben de… Öyleyse şimdi burada “bağımsız özgür basının” (!) “şerefine” (!) kadeh kaldırmak saçmalığı da nerden çıktı?

Bizler, sahnenin arkasındaki zengin adamların oyuncakları, kullarıyız. Bizler ipleri çekilince zıplayan oyuncak kuklalarız. Onlar ipleri çekiyorlar ve biz dans ediyoruz. Yeteneklerimiz, olanaklarımız ve yaşamlarımız, hepsi başkalarının malı.

“Bizler entelektüel fahişeleriz!” diyerek konuşmasını tamamlar.

Sahi, gerçekte herhangi bir menfaat grubuna bağlanmadan, açık fikirli, dürüst, ön yargılardan uzak ve kişilik haklarına saygılı olarak, halkın haber alma hakkını yerine getirenlerin oluşturduğu meslekten öte, günümüz entelektüelleri, gazetecileri, ya da toplumlar da aydın olarak adlandırılan insanların birçoğu aslında sistem bekçiliğini mi yapmaktadırlar? Sistemdeki çarpıklıkları, adaletsizlikleri görmezden gelerek bilgilerini saklıyorlar mı?

İlk defa Lenin’in kullandığı ve John Swinton’un dediği gibi gazetecilik sizce de entelektüel fahişelik midir?

(Not: John Swinton’un konuşması salonda bomba etkisi yaratır ve bu konuşmadan sonra New York Times gazetesinden istifa eder, kendi olanakları ile hiç kimseden para almadan  “John Swinton’s paper” adlı tek yapraklı bir gazete çıkarır, ayrıca gerçek gazetecilerin ve emekçilerinin bu yazısı ile ilgisi yoktur.)

 Nizamettin BİBER