- Kategori
- Genel Sağlık
Geleceğin aspirini mi?
" Güzel günler göreceğiz çocuklar
Motorları maviliklere süreceğiz
Çocuklar inanın, inanın çocuklar
Güzel günler göreceğiz, güneşli günler ”
Bugün, insanlık adına mutluluk ve barışa Nazım kadar hasret, onun kadar sevdalıyız. Emperyalist savaş ve yalan, yüreğimizi dağlasa da tepeden tırnağa ümit, tepeden tırnağa insanız.
Damarlarımızı taciz eden kolesterole karşı attığımız adımlar kadar sağlam ve kendimizden emin.
Kanımızdaki yağlara genel olarak lipid adı verilir. Lipid, tek değil birkaç formun karışımından ibarettir. Kolesterol, trigliserid ve fosfolipid bileşimleri gibi. Bunların içinde en önemlileri kolesterol ve trigliseriddir.
Kolesterol ve trigliserid’in kanımızda yüksek oranlarda bulunması ile yaşanan tehlikeler, hepimiz tarafından bilinen gerçeklerdir. Bu tehlikelerin damar sertliği, koroner hastalığı ve inme olduğunu artık çocuklarımız bile ezbere biliyor. Bu nedenle diyet ve egzersizin yetersiz kaldığı koşullarda kan yağlarını düşürmek için ilaç kullanmak, kabul görür bir seçenek olmuştur.
Statinler
Kan yağlarını düşürmek için birbirinden farklı pek çok ilaç kullanıyorsak da statinler, tercih sıralamamızda birinci sıraya oturmuşlardır. Bir başka deyişle bugün statinler, kolesterol ve trigliserid düzeylerini düşürmek için en çok tercih ettiğimiz ilaç grubudur.
Kolesterol, esas itibarı ile karaciğerimizde sentez edilir. Ancak, karaciğerin bu sentezi yapabilmesi için özel bir enzime gereksinimi vardır. İşte statinler, kolesterol sentezi için gerekli olan bu enzimin oluşumunu durdurur ya da engeller. Bu dolaylı etki ile karaciğerimizde kolesterol imalatını azaltırlar.
Statinler, kan yağları içinde en çok LDL kolesterol ve trigliseridi düşürürler. LDL kolesterolü düşürme oranları %60lara kadar varır. HDL kolesterol düzeyini ise yükseltirler. Bu, bizim son derece önemsediğimiz ve istediğimiz bir etkidir.
CRP, pek çok hastalığın takibinde kıstas olarak kullandığımız önemli bir kan analizidir. CRP pozitifliği ya da yüksek CRP değeri, vücudumuzda aktif iltihabi bir olaya işaret eder. Bu, bir anlamda yangın alarmı demektir. Mevcut ya da büyümekte olan bir tehlikenin habercisidir.
Yüksek tansiyon, kalp-damar ya da beyin-damar hastalığı nedeniyle tedavi edilen kişilerde CRP yüksekliğini özenle izleriz. Başka bir neden yok ise böyle bir yüksekliği, yağla hasara uğramış bir damar iltihabı olarak yorumlarız. Böyle durumlarda verdiğimiz statin, hastaların büyük bir kısmında yüksek CRP düzeyini düşürür. Bu sonuç, olumlu bir sürecin başlangıcı olarak kıymet kazanır.
Halen altı grup statin kullanmaktayız. Her bir grubun etkinliği, genelde kullanılan dozu ile bağlantılıdır. Yüksek dozlarda daha iyi etki sağlanırken yan etki riski de artmaktadır.
Yan etki deyince akla hemen karaciğer gelir. Bu, karaciğere ait olan enzimlerin yükselmesi ile kendini gösterir. Değerler çok yüksek değilse hemen ilacı kesmek gerekmez. Başka bir grup ilaç ile değiştirir ya da ilacın dozunu azaltırız.
Kas erimesi!
Statin kullanımında ortaya çıkan kas erimesi, çok az görülen ancak son derece riski olan bir yan etkidir. Önü alınmaz ya da tedavi edilmez ise hayati tehlike oluşturabilir. En sık bacak kaslarını tutar. Tutulan kaslarda ağrı, şişlik ve hassasiyete neden olur. Genel bir kırıklık, halsizlik ve ateş de görülebilir. İdrar renginin koyulaşması tipik bir bulgudur. Statin kullanırken kas ağrıları ve idrar renginde koyulaşma var ise bu durumu mutlaka doktorunuza bildirin.
Statinlerin kaslarımız üzerindeki yan etkilerine karşı önlem olarak tedavi öncesi CPK ölçümü yaparız. CPK, kasların çalışmasını yansıtan bir enzimdir. Değer, yüksek ise statin kullanmayız. Eğer tedavi sürecinde 10 kat kadar bir yükselme olursa ilacı keseriz. Önemle vurgulamak isterim ki CPK yükselmeden de kas hasarı olabilir. Bu nedenle CPK, kas hasarlarında mutlak bir kıstas olarak değerlendirilmez, kas ağrıları ise ciddiye alınır.
Statinleri güven içinde kullanabilmek için tedavi öncesinde ve sürecinde karaciğer fonksiyon testleri, CRP ve CPK ölçümleri yaparız. Bu ölçümler, muhtemel yan etkilere karşı güvence sağlarlar.
Hamileler ve emzirenler statin kullanamazlar. Bebek üzerinde ciddi yan tesirlere neden olabilir. Ayni gerekçe ile çocuklarda da kullanılmazlar. Yaşlılarda ise statinler özellikle önerilmektedir.
Statin, diyet ve egzersizin yetersiz kaldığı koşullarda doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Sonuç olarak statin, yalnızca kan yağların düşürmek için değil, iltihapları iyileştirmek ve önlemek, MS hastalığını geriletmek amacıyla da kullanılmaktadır. Bu tercihler ile bugün için aspirine rakip değildir ancak onun kadar kıymete binmiştir ve geleceği parlak görünmektedir.
Yan etkiler
*Karın ağrısı *Hazımsızlık *Kas ağrıları
*Kabızlık *Alerji *İshal
*Uykusuzluk *Cinsel isteksizlik
*Baş ağrısı *Kas erimesi