Genç Cumhuriyet'in Tunceli Islahat Programı

TUNCELİ ISLAHAT PROGRAMI… Başvekil İnönü okuyor:

1- Yol, köprü, okul, kışla gibi alt yapı hizmetleri hızla yapılacak..

2- ASKERLİK ve VERGİ işleri düzene konulacak..

3- AĞALIK, DEREBEYLİK, ŞEYHLİK kökünden kaldırılacak..

4- Zorbaların halktan aldığı mallar sahiplerine iade edilecek..

5- Halka TOPRAK, ZİRAAT ALETLERİ ve TOHUMLUK verilecek..

6- Dersim’i haydut yatağı durumuna getirenler, Batı illerine nakledilecek, orada iskân edilip, namuslu, eğitilmiş vatandaşlar haline getirilecek..

18 Haziran 1937 günü başvekil İsmet İnönü Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’ın da katıldığı Bakanlar kurulu toplantısında açıkladı TUNCELİ ISLAHAT PROGRAMI’nı.

Bu noktaya birkaç ay veya birkaç yılda gelinmedi.. Cumhuriyet kurulduğundan başlayarak Cumhurbaşkanı Atatürk ve hükümetlerin gözü DERSİM üzerinde olmuştu.. Dersim’de asayişin sağlanması için yöreye çeşitli uzman ve yetkililer gönderilmiş 27 adet rapor alınmıştı..

İşte o raporlar;

CUMHURİYET DÖNEMİNDE DOĞU VE DERSİM KONUSUNDA HAZIRLANAN RAPORLAR

1. Ziya Gökalp'in "Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler" adlı Kitabı (1924).
2. Kütahya Milletvekili Neşit Hakkı Uluğ'un "Doğu'dan Bir Mektup" Başlıklı Çalışması. (1925).
3. Mülkiye Müfettişi Hamdi Bey'in Raporu (1926)
4. Elaziz Valisi Cemal (Bardakçı)'nın Raporu (1926)
5. Milli Emniyet Hizmetleri (MEH) Teşkilatı'nrn Van Vilayeti Raporu (1928)
6. MEH'in Urfa Vilayeti Raporu (1928)
7. MEH'in Hakkari Vilayeti Raporu (1928)
8. MEH'in Elaziz Vilayeti Raporu (1928)
9. MEH'in Mardin Vilayeti Raporu (1928)
10. MEH'in Siirt Vilayeti Raporu (1928)
11. MEH'in Diyarbakır Vilayeti Raporu (1928)
12. Elaziz Valisi Nizamettin Ataker'in Raporu
13. Birinci Umum Müfettişi İbrahim Tali (Öngören) Bey'in Birinci Raporu (1930)
14. Büyük Erkanı Harbiye Reisliği'ne Rapor (Fevzi Çakmak Raporu). (1930)
15. Halis Paşa (Korg. Ömer Halis Bıyıktay) Raporu (1930)
16. Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Raporu (1931)
17. Birinci Umum Müfettiş İbrahim Tali Bey'in İkinci Raporu (1931)
18. Jandarma Umum Kumandanlığı Raporu (1932)
19. Erzincan Valisi Ali Kemali Bey'in Erzincan Kitabı (1932)
20. İsmail Hüsrev Tökin'in "Türkiye Köy İktisadiyatı" adlı Kitabı(1934)
21. Başvekil İsmet İnönü Raporu (1935)
22. İktisat Vekili Celal Bayar'ın Şark Raporu (1936)
23. Dahiliye Vekili Şükrü Kaya'nın Umumi Müfettişler Konferansı'nı Açış Konuşması (1936)
24. Birinci Umumi Müfettiş Abidin Özmen'in Umumi Müfettişler Konferansı'ndaki Konuşması (1936)
25. Üçüncü Umumi Müfettişi Tahsin Uzer'in Umumi Müfettişler Konferansı'ndaki Konuşması (1936)
26. Dödüncü Umum Müfettişi Korg. Abdullah Alpdoğan'ın Umumi Müfettişlikler Konferansı'ndaki Konuşması ve Raporu (1936)
27. Dördüncü Umum Müfettişliğin İkinci Raporu (1937 veya 1938) ..
İşte bu raporların ortak sonucu olarak TUNCELİ ISLAHAT PROGRAMI ortaya çıkmıştı.. Atatürk ve Cumhuriyet düşmanlarının iddia ettiği gibi Atatürk dönemi Cumhuriyet hükümetlerinin Tunceli programı alel acele karar verilmiş bir katliam programı değil, içinde kalkınmayı, sosyal gelişmeyi, adaletli bölüşmeyi, hatta toprak raformunu barındıran o yıllara göre çağın ilerisinde bir programdı..
Islahat programı uygulanmaya başlanmıştı.. Hatta ATA’mız hasta halinde Tunceli-Pertek ‘de gidip açılışlar yapmıştı..
Maalesef isyanlar yüzünden devam ettirilemedi..
Maalesef iyiler kaybetti.. Maalesef kötüler kazandı..
Maalesef acıyı Dersimliler çekti..
Maalesef zararı Dersimliler gördü.. Türkiye gördü..