Gerileyen Nabucco

Azerbaycan ve Merkezi Asya doğalgazını Avrupa`ya taşıması planlanan Nabucco boru hattı ile ilgili verilen son açıklamalar projenin geleceğini belirsiz duruma sürüklüyor. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in Davos`ta verdiği açıklamalar ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Euronews’e teyit ettiği değerlendirmeler bunun en önemli işareti.

İlham Aliyev “bu projeyi kim ileri taşıyacak, belli değil. Gaz üretimiyle, bunun taşınmasıyla ilgili müzakereleri kim yürütecek? Gazı kim pazarlayacak? Fiyatlama nasıl yapılacak? Bu soruların cevaplarını hala bilmiyoruz” diye yakınırken, Recep Tayyip Erdoğan da benzeri soruları gündeme taşıdı: “Avrupa Birliği ve Nabucco ile ilgili yönetim, konu hakkında henüz ciddi bir yaklaşım ortaya koymadı. Nabucco’nun yıllık doğalgaz ihtiyacı 30 milyar metreküp. Şu anda böyle bir ihtiyacı karşılıyabiliyor mu? Hayır karşılayamıyor. Henüz doğalgaz yok, hat yok. Peki neyi tartışıyoruz?”

Nabucco ile ilgili topu Avrupa`ya atan Azerbaycan ve Türkiye yönetimlerinin kendi aralarındaki enerji sorunlarını çözememiş olmaları da dikkat çekici. İki devlet arasında doğalgaz fiyatlatlarıyla ilgili anlaşmazlığın uzanması Nabucco projesinin gerçekleşmesini engelleyen önemli unsurlardan. İlham Aliyev`in Davos`taki konuşmasında Türkiye ile fiyat konusunda halen uzlaşamamasının altını çizmesi, ardından da Enerji Bakanı Taner Yılmaz`ın “İlham Aliyev doğru bilgilendirilmiyor” şeklinde açıklama yapması taraflar arasında anlaşmazlığın giderilmesinin zor olduğunu gösteriyor. İlham Aliyev`in ayrıca, “bazı devletlerin hem Nabucco boru hattına vurulacak gazı, hem de Rusya doğalgazını taşımak istemesi garip” ifadesinin adresi de Türkiye.

Bu durumdan en çok faydalanan Rusya.

Azerbaycan`ın Rusya`ya daha fazla doğalgaz satması ile ilgili uzlaşmaya varması Nabucco projesininin gerçekleşme ihtimalini bir az daha azaltıyor. Avrupa`nın gaz ihtiyacını tek başına karşılamak isteyen Rusya, projenin en büyük tedarikçileri olan Orta Asya ülkelerini politik ve ekonomik hamleler ile de sıkıştırıyor. Ayrıca, Türkmenistan`ın Hazar Denizi`nin statüsü ve bazı petrol yataklarıyla ilgili Bakü ile ortak mulakata varamaması durumu da Nabucco aleyhine gelişen bir sürec. Çünkü, zamanında Avrupa devletleri Nabucco projesini gündeme getirirken, Azerbaycan`ın yanı sıra Türkmenistan doğalgazının da Azerbaycan ve Türkiye üzerinden Avrupaya taşınmasını öngörüyordular.

Öte yandan, ekonomik uzmanlar Nabucco projesi çerçevesinde ihraç edilecek gazın Avrupa Birliği ülkelerine nasıl iletileceğinin, finansman ve transit konularının hala cevap beklediğini de sürekli vurguluyorlar.

Avrupa Birliği Nabucco konusunda somut bir adım atmazken, projeyle ilgili belirsiz durumdan ABD rahatsız. Amerika'nın Avrasya Enerji Özel Temsilcisi Richard Morningstar, düşünce kuruluşu olan Amerikan Gelişim Merkezi'nde düzenlenen konferansta yaptığı konuşmada, Azerbaycan ile Türkiye arasında, Şah Deniz gazının satın alımı ve transit koşulları konusunda anlaşma sağlanamamış olmasının tam bir hayal kırıklığı yarattığını söyledi. Projenin hem Türkiye, hem de Azerbaycan'ın çıkarına olduğunu belriten Morningstar bir uyarıda da bulundu: “Bir anlaşmaya varılmaması halinde 2010 yılı sonunda şirketler kontratlarını kaybedecek, böylece gecikmenin daha da sürmesi, Güney Koridoru'nun bu kilit parçasını hayata geçirmede fırsat penceresini kapatabilir”.

Azerbaycan`dan başlanan ve Türkiye üzerinden geçmesi planlanan Nobucco boru hattı Bulgaristan, Romanya, Macaristan üzerinden Avusturya’ya kadar uzanması planlanıyor. Projenin maliyeti 7.9 milyar Euro 31 milyar metreküp yani Avrupa ihtiyacının yüzde beşini karşılaması bekleniyor.

2011 yılında inşaatına başlanması ve 2014'te tamamlanması öngörülen projenin yüzde 30'luk maliyeti Nabucco'ya ortak şirketler tarafından karşılanacak. Kalan miktarın borçlanarak finansa edilmesi planlanıyor.