Gün, ay, yıl gibi ölçülerin olmadığı zamanlarda bir insanın kaç yıl yaşadığı nasıl anlaşılıyordu?

Öyle bakmayın, böyle zamanlar da oldu. Güneş doğdu battı, zamanın geçtiği anlaşılamadı. Belki sararan yapraklardan. Onda bile hayatın tekrar ettiği düşünülmüştür. Sararmış sonra bakıyorsun tekrar yeşermiş; sonra tekrar…

Bence zamanın geçtiği(ilerlediği) anlaşılmıştır da ifade edilememiştir. Sadece kaç yıl yaşadığı değil kaç yaşında oluğu ve ne zaman doğduğu da bilinmezdi.

Saçlarının uzunluğuna, yüzdeki kırışıklara falan mı bakılıyordu acaba? Biz böyle diyoruz ama yaşanan sürenin yıl olarak tespiti de önemli olmayabilir; şu kadar bir süre işte, biz bölmüşüz.

Tarihin ilerleyen zamanlarında takvim kullanılmış elbette; biz mağarada yaşayan ilk insanlardan bahsediyoruz ki on binlerce yıl. Yani eski çağlarda insan tümüyle bilinçsiz bir mahlûk değildi herhalde; yiyen içen, yiyecek arayan, kendine göre konuşan…

O zaman insanlar demek ki doğuyor, yaşıyor, ölüyordu. Ne zaman doğdu, kaç yaşında, ne kadar yaşadı, ne zaman öldü… Bunlar yok. Ölçülebilen olmasa bile bir hayatınız var ama. Güneşin doğup batmasını saymış olamazlar ki zaten işe yaramaz. Yine de kendilerine göre ölçüleri varmıştır… Âdem peygamber için 900 yıl yaşadı falan deniliyor, efsane de hani doğru olsa bile neye göre tespit edilmiş.

Tarih bununla ilgili pek bir bilgi vermiyor. Oysa önemli. Dünyada insanlar yaşıyor ama zaman ölçüleri yok. Bir adam bir kadın kaç yaşında belli değil. Şekline bakarak çocuk, genç, yaşlı diyorsun. Boyunu kilosunu da ölçemiyorsun; bakıp göz kararıyla uzun, şişman, zayıf falan diyorsun.