Harçlık, çocuklar ve Bakan

Yazıya bir soru ile başlamak gerekebilir, çocuklara harçlık verilmeli mi? Psikologlara göre, çocuklar cep harçlıklarıyla “biriktirmeyi, tasarrufta bulunmayı ve sabrı” öğrenirler. Harçlığı varken hemen harcamayıp planlama yapabilen bir çocuk hayata daha kolay hazırlanır.

Tüm anne ve babalar çocuklarının ihtiyaçlarının en iyi ve güzel bir şekilde karşılanmasını ister. Onların hayatları boyunca herhangi bir yoksunluk yaşamaması için ellerinden geleni yaparlar. Hatta bazı anne ve babalar, 'ben çektim o çekmesin' deyip çocuğa verdikleri harçlıkları abartır, zamanında kendi ellerine geçmeyen bazı imkanları yetersizlik duygusu ile bilinçsiz bir şekilde çocuklarının önlerine serme duygusu içine girerler. Her çocuğun temel ihtiyaçlarının yanında anne ve babanın hoş görüp çocuklarına sundukları fırsatlar olması normaldir; ancak bu imkân ve fırsatlarla zamansız ve abartılı bir şekilde tanışan çocuklarda, doyumsuzluk ve sorumsuzluk duygusu yanında bazı davranış bozuklukları da görülmektedir. Çocuğa verilecek cep harçlığı da sorun olabilecek konulardan biridir. Harçlık, ne zaman, ne kadar verilecek, nerede kullanılacak, ihtiyaç var mı gibi konular netleştirilmelidir.

Uzmanlar, çocuklara verilecek cep harçlığı, onların arkadaşlarından farklı kalmayacağı yaşta başlanmalı, genellikle bu dönemin ilköğretim çağına başlama devresine denk düştüğünü belirtmektedirler. Harçlık miktarı ise, arkadaşlarınınkinden ne çok fazla ne de çok az şeklinde ayarlanmalıdır. Harçlığın fazla verilmesi çocuğun bunu arkadaşlarına karşı bir güç gösterisi olarak kullanmasına ve savurgan olmasına yol açabileceğini ifade etmektedirler.

Harçlığın az verilmesinde ise çocuk arkadaşlarının yanında eziklik yaşayabileceğini, bu duyguyu ortadan kaldırmak için çocukların davranış bozukluklarından çalma vb. durumlara başvurabileceklerini söylemektedirler. Ayrıca; harçlık verilirken kardeşler arasında denge sağlanmalı, farklı yaşlardaki kardeşlere aynı harçlık verilmemelidir. İlköğretimin ilk aşamalarında harçlık günlük, ilköğretimin ikinci aşamasına doğru ise haftalık verilmelidir. Harçlık miktarı, anne-baba ve çocuğun birlikte olduğu bir ortamda belirlenmeli, verilebilecek miktar da çocuğa makul bir şekilde izah edilmelidir. Anne ve babalar, çocuklarıyla harçlıkları ile neler yapmak istedikleri, ne gibi yerlerde kullanmak istedikleri konusunda konuşmalı, talimatlar yerine öneriler sunmalıdır. Verilen cep harçlığı, asla, okul başarısı ile bağdaştırılıp bir ceza aracı olarak kullanılmamalıdır.

Harçlık ne çok fazla ne de çok az verilmelidir. Abartılı harçlık doyumsuzluğa, kısıtlı harçlık ise "değersiz olduğunu düşünme" ve sonucunda saldırganlık ve itaatsizlik duygularına dönüşebilir.

Uzmanlar; İlk ve orta dereceli okullara giden öğrencilere fazla harçlık verilmesinin, "çaba göstermeden para kazanma alışkanlığı" kazandırabileceği, bu nedenle, anne-babaların bu konuda duyarlı olması gerektiği bildiriyorlar. Çocuk Psikologları, harçlık verme şeklinin çocuğa, okula ve aile durumuna göre değişebileceğini, temel ilkenin, çocukla diyalog kurduktan sonra bunu belirlemek olduğunu söylüyorlar. Harçlığın miktarı ve veriliş biçiminin, çocuğun yaşıyla ilgili olması gerektiğini vurgulayıp, ilkokul öğrencilerine günlük, ortaokul ve lise öğrencilerine de haftalık harçlık verilmesini tavsiye ediyorlar.

Gereğinden fazla ve sık harçlık verilmesinin, çocuklar üzerinde uzun vadede olumsuzluklar getirebileceğini ifade eden Uzmanlar: "Bol harçlık alan çocuk, arkadaşları arasında bir ayrıcalığa sahip olabilir ve bu imkânını kullanarak güçlü edinmeye çalışabilir. Çocuğun, kendi çabası olmadan, anne ve babasından aldığı parayla kolayca sivrilmesi, kişiliğinin oluşmasını olumsuz etkiler. Bol para harcamaya alışan çocuk, büyüyünce de başka yerden para gelecek beklentisine girebilir."

Aile fertleriyle birlikte yapılan aile toplantılarında, bütçenin hep birlikte hesaplanması, harcamaların çocuklar tarafından görülmesi ve kalan paranın da ne şekilde kullanılacağını bilmeleri, çocukların ailelerinden harçlık isterken daha dikkatli olmalarını sağlayacaktır.

Sonuç olarak harçlık verilen çocuk:

- Zamanla tasarruf yapmayı öğrenir.

-Sorumluluk duygusu kazanır.

-Sahiplenme duygusu artar.

-Kendisine olan özgüveni artar.

-Ailesine olan güveni artar ve ailesinin de ona güvendiğini hisseder.

-İhtiyaçlarının nasıl karşılandığını ve karşılanması gerektiğini öğrenmiş olur.

Geçtiğimiz günlerde, gezi ve incelemelerde bulunmak üzere Van’a giden Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, kentin imar planları ile ilgili toplantıdan sonra, TOKİ konutları ile köylerde Evini Yapana Yardım (EYY) modeli ile yapılan evlere yerleşen aileleri ziyaret etti. Vanın Gölyazı Köyü’ndeki ziyaretlerinin ardından Topaktaş Köyü’ne geçen Bakan Bayraktar, burada Mehmet Emin Mermit’in evini ziyaret etti. Ziyaret ettiği evlerde hediye vermeyi ihmal etmeyen Bakan Bayraktar, çocuklara ise bol bol harçlık dağıttı. Gittiği köylerde 100-200 lira harçlık dağıtan Erdoğan Bayraktar'a çocukların ilgisi yoğun oldu. Bayraktar harçlık verdiği her çocuğa en az 50 TL verdi. Bakanın harçlık dağıttığını çocuklardan duyan duymayana haber verdi. Çocuklar, soluğu bol bol harçlık dağıtan Bakan Bayraktar'ın yanında aldı.

Tüm bu ifade edilenler muhacevesinde; Son yıllarda toplumumuzda dilencilerin yoğun olarak arttığını, sadaka kültürünün yerleşik hale geldiğini ve ayrıca şans oyunlarına (At yarışları, toto, loto, milli piyango, kumar) çok yüksek oranda rağbet gösterildiğinin gerçeği ortadayken, tüm devlet yetkililerinin yurt gezileri, bölgesel ziyaretleri sırasında çocuklara harçlık dağıtımının, harçlık alan ve alamayan çocukları dikkate aldığımızda Sosyolojik ve psikolojik açıdan nasıl okumalıyız sizce?

İleriki zamanlarda; köyünde veya bulunduğu yerde harçlık dağıtılırken, Bakandan harçlık alamayan, harçlığı kaçırdığı için bin pişmanlık duyan çocuklarda olumsuz bir iz bırakabilir mi? Ne dersiniz?

Nizamettin BİBER

Uzman İnşaat Mühendisi