Haydi tarhana yapalım!

Malum önümüz kış ve eski zamanlardaki kadar olmasa bile biz zamane hanımları da elimizden geldiğince kış hazırlıkları yapıyoruz. Derin dondurucular işimizi epeyce kolaylaştırdı, ama her zaman donmuş yiyecek tüketmek sağlıklı değil... Hane halkı yemek ister eve geldiğinde, soğuk kış günlerinde en güzel yemek, bir kase dumanı üstünde sıcacık çorbadır. Ben hazır çorbaları hiç kullanmıyorum. Geleneksel çorba çeşitlerinden epeyce çorba türü var dağarcığımda. Orta Anadolu başta olmak üzere her yörenin çorbalarından denerim. Hoşuma gidenleri sürekli yaparım.

Yazı yazmadığım gün kendimi ödevini yapmamış çocuk gibi hissediyorum. Bugün de öyle oldu,canım yazmak istemedi. Akşamüstü hazırladığım tarhanayı karıştırırken aklıma geldi. Çok eski ve bilinen bir çorba, ama herkes yapmayı bilmez, genelde anneler, kayınvalideler yapar ve birazcık verirler, tadı damağımızda kalır.

Ben anlatayım yine de, belki birilerinin işine yarar, hem yemek kültürümüzün temel ögelerinden biri, gelecek nesillere aktarılır. Üstelik kendi yaptığı bir şeyi hazırlayıp sunması da ayrı bir mutluluk veriyor insana. Kadın-erkek, evli-bekar, genç-yaşlı fark etmez. Tarhanayı herkes evde yapabilir, çünkü çok kolay ve zevkli yapımı. Hatta uzaktaki yakınlarımız bile, Japonya'da yaşayan, Avrupa'da, Amerika'da yaşayanlar canları çektiğinde hemen hazırlayabilirler.

Tarhananın tarihçesi epeyce eski, o kısmını internetten arayıp okuyabilirsiniz ve her yörenin kendine has hazırlama ve pişirme yöntemleri var. Burada bile birkaç şekilde yapılıyor. Acıpayam yöresinde "top tarhana" denilen, odun ateşinde büyük kazanlarda malzemesi pişirilerek hazırlanan, daha sonra kağnı tekeri şeklinde kurutulan ve pişirmeden önce akşamdan ıslatılıp yumuşatılan bir türü var.

Orta Anadoluda ise yoğurt ve döğme buğdayla (yarma) hazırlanıp, avuç içinde sıkılarak bezin üstüne ay şeklinde parçaçıklar halinde serilip kurutulan şekli var. Kuru kuru yemesi bile güzel olur. Bu arada unutmadan söyleyeyim,tarhanayı yapmak için ayın hilal olması gerekliymiş, aksi halde güvelenirmiş, halk arasında öyle diyorlar. Ben genelde okulların açıldığı hafta yaparım, o zaman hilalde oluyor aydede.

Benim anlatacağım un tarhanası ya da toz tarhana. Önceleri farklı kişilerin tariflerine göre deniyordum, şimdi kendi tarzımı oluşturdum ve sadeleştirdim malzemeleri.

Asıl malzemeler: (Ben ölçüyü birer 1 Kg. olarak aldım, isteğe göre bir bardak ölçü ile bile deneyebilirsiniz.) domates ve kırmızı etli dolmabiber, un ve yoğurt. Domates ve kırmızı biberi mutfak robotunda iyice doğrayıp pişirdim. Soğuduktan sonra yoğurt ve un ile hamur gibi yoğurdum, içine tuz da ekledim, böceklenmesin, diye. Hamurun iyice mayalanması gerek, asıl süre 21 gün, ama ben 11 gün denedim güzel oldu. 3 haftanın esprisi ise bir haftada ekşiyecek, bir haftada acıyacak ve en son haftada tatlanacak,derler. Balkonun serin bir yerinde üstünü bez örtü ile kapatıp, sabah-akşam karıştıracaksınız, üstü kabuk bağlanmasın. (Paflanmasın denir.)

İsteğe göre eklenecek malzemeler soğan, sarmısak, nohut, kaymak, süt, nane, maydanoz, fesleğen ya da her bölgenin kendine göre tarhana otları var. Burada "çördük" denilen bir ot konuyor. Ben önce değişik malzemeleri denedim, ama renkler ve kokular birbirine karışıyor, en güzeli pişirirken katmak. Haşlanmış nohut veya kuru börülce (Çal yöresinde meşhurdur.) kuru acı biber, kıyma, tavuk eti, tel şehriye, sarmısak ve havuç ekleyebilirsiniz.


Son işlem ise kaşıkla aldığınız hamuru bezin üstüne ya da geniş tepsilere dizip,güneşte kurutmak. Sık sık altını üstüne getirip, kurumasını çabuklaştırabilirsiniz. (Kurutmadan dondurucuda paketler halinde saklayanlar da var.) Tam kurumadan elinizle küçük küçük parçalara ayırın, işte en zevkli olan bu işlemdir. Mis gibi kokar tarhana, granül haline getirip, seyredin eserinizi. Ben öyle yapıyorum.

Eskiden kalburun üstünde el ile yapılırdı ve yorucu olurdu, şimdi teknolojik aletlerle kolaylaştı. Mutfak robotunda iyice öğütün, sonra eleyin. Bir-iki gün bu kez gölgede havalandırın, güneşte kalırsa rengi beyazlaşır. Saklama kabı olarak en uygunu ve sağlıklısı cam kavanozlar ya da eskiden olduğu gibi bez keseler.

Deneyin bakalım,beğenecek misiniz?

Afiyet olsun!


Resim alıntıdır:

http://www.tarhana.com/