Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

29 Şubat '16

 
Kategori
Gündelik Yaşam
 

Hayrola! Bu ne şıklık böyle! "İki dirhem bir çekirdek" olmuşsun!

Hayrola! Bu ne şıklık böyle! "İki dirhem bir çekirdek" olmuşsun!
 

İşte, tam "iki dirhem bir çekirdek" bayan(İnternetten)


GÜNLÜK YAŞAMIMIZDA SIKÇA KULLANDIĞIMIZ "İKİ DİRHEM BİR ÇEKİRDEK"İN NE OLDUĞUNU HİÇ MERAK ETTİNİZ Mİ?

Günlük yaşamımızda, bir dostumuzu, bir arkadaşımızı ya da diğer bir yakınımızı, görmeye alıştığımızın dışında güzel ve şık bir kıyafet içinde gördüğümüzde, aklımıza ilk gelen şey:

-Hayrola! Bu ne şıklık böyle! İki dirhem bir çekirdek olmuşsun!" demek olur..

Neden böyle deriz?... Bilen var mı?

Bunun yanıtı, pek çok derde deva olan "keçiboynuzu" meyvesidir... Aslında "meyve" demeye de bin şahit lazım...Yiyenler bilir... emeye başladığınız zaman, dişleriniz en azından bir aylık yıpranır, çeneleriniz ise, en az bir hafta "dedikodu" yapamayacak kadar ağrır...

Konunun, bu sert meyve ile ilgisi nedir ki?

*

Önce "dirhem" nedir ona bakalım...

Dirhem: Arapça kökenli bir sözcük... Birinci anlamı; okkanın 400'de birine eşit olan 3.148 gramlık eski bir ağırlık ölçüsü (İstanbul için bir dirhem 3.207 gram olarak tespit edilmiştir)... İkinci anlamı; bir tür gümüş para... Üçüncü anlamı; azar, az az, az ölçüde... Dirhemle ilgili bir deyiş; "kendini dirhem dirhem satmak"(1).

Ansiklopedilerden birine baktım; iki sayfaya yakın bilgi var... Onları buraya aktarıp, sıkmaya başladığım canlarınızı biraz daha sıkmak istemem... Ama, rakamlarla ilgili bilgiler de, sözlüklerdekilerle bir benzerlik var... Zaten konumuzun asıl noktası, "dirhem"den çok "çekirdek" ile ilgili...

*

Öyleyse, şimdi de "çekirdek" konusuna gelelim..

Bu çekirdek, keçiboynuzu meyvesinin çekirdeğidir... Ama, önce  "keçiboynuzu" hakkında kısa bir bilgi verelim...

"Keçiboynuzu" meyvesini hepimiz biliriz ve tanırız... Yiyenlerimiz de olmuştur... Özellikle Akdeniz bölgesinde ve Kuzey Afrika'da yetişen, yaprakları her zaman yeşil kalan büyük bir ağaçtır. Ansiklopedilere  göre keçiboynuzu ağacının boyu, doğada 10-12 metreye ulaşıyormuş... Bahçede yetiştirilenleri de varmış. Meyvesi ise 10-20 cm. uzunluğundadır(2).

Çok sert ve ısırılması oldukça zor güç olan bu meyve, "verimi az, yapımı güç olan iş ya da çalışma için" "keçiboynuzu gibi" denerek örnek gösterilir.

*

Şimdi de, keçiboynuzu "çekirdeği" ile "dirhem" arasındaki bağıntıyı kuralım...

Yine, ansiklopedilerden edindiğim bilgilere göre, keçiboynuzu tohumu(çekirdeği), eskiden kuyumculukta ağırlık ölçüsü olarak kullanılırmış... Mücevherlerin ağırlık ölçüsü olan "kırat" sözcüğü, bu tohumun adından gelirmiş(Arapça "kırat"; Yunanca "keration")(3).

Buraya kadar benden... Şimdi, bakalım Prof. Dr. Aydın Akkaya, bu konuda neler yazmış?

Kendi ifadelerimle özetliyorum :

-- Keçiboynuzu çekirdeği, doğada ağırlığı değişmeyen  tek tohumdur... Bu nedenle Araplar, Selçuklular ve Osmanlı döneminde ağırlık ölçüsü olarak kullanılmış... Dört tanesi bir dirhem sayılırmış... Satıcı, 2 dirhemlik bir şey satarken lütfedip 1 çekirdek fazla tartarsa bu, malı alan kişinin itibarını gösterirmiş... Her zaman olduğundan fazla giyinen ve süslenip vb. kişilere "iki dirhem bir çekirdek" denmesi buradan gelirmiş...(4).

Sözlük ve ansiklopedilerden aldığım bilgiler için bir şey diyemem, doğruluğunu kabul ederim; ama mail adresime düşen bu son bilgiler için "yazarın yalancısıyım" derim.

NOT : Keçiboynuzundan  bir damla tat almak için onu dakikalarca çiğnemek gerekir... Tabi dişleriniz de sağlamsa... Ben de, bu bloğu yazarken, aynen keçiboynuzu çiğner yaptım; sözcükleri çiğnedim durdum... Hem de canınızı sıktım... Birkaç cümle ile anlatılabilecek bir konu için bir blog yazdım... Okuyanların sabrına teşekkür ederim...

cdenizkent

-----------------------:

(1) "dirhem" : Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Milliyet Yayını, 1992

(2) "Keçiboynuzu" : Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, Cilt 13, Milliyet Yayını

(3) A. g. y.

(4) Mail adresime gelen bir mesaj(Oğlum göndermiş)

 
Toplam blog
: 979
: 1425
Kayıt tarihi
: 11.12.07
 
 

İstanbul doğumluyum. İlk, orta ve lise öğrenimi İstanbul'da tamamladım. İstanbul Üniversitesi'nde..