İnovasyon ve Kooperatifçilik

İnovasyon kavramı son yıllarda sıkça işittiğimiz, çeşitli alanlardaki değerlendirmelerde ele alınan bir kavram haline geldi. Latince olan bu kelimeyi biz yenilik ve yenilikçilik olarak kabul etsekte, inovasyon kelimesinin anlamı daha da geniş olarak açıklanmaktadır. Ancak sürekli değişim ve yenilikler ile rekabete karşı kendini yenileme olarak tanımlaması daha ağır basmaktadır. Çağımızda her alanda ortaya çıkan rekabet ortamı ayakta durabilmek, varlığını sürdürülebilmek için tüm kişi, kuruluş ve kurumsal yapıları değişime zorlamaktadır.

Hızla gelişen ve değişen teknoloji karşısında toplumda yenilik beklentisi artmakta, değişime ayak uyduramayanlar kısa zamanda güç kaybetmekte, konumunu korumakta zorluk çekmekte adeta çaptan düşmekte ve kaybetmektedir. İnovasyon hayatımızın her alanında bizleri olumlu yönde etkileyen değişimdir. Çağımızda bu konuda başta uluslararası kuruluşlar ve ülkeler olmak üzere, kurum ve kuruluşlar stratejiler geliştirmekte, destek programlarını uygulamaya koymaktadırlar. Yeni fikirleri, yenilikleri desteklenmekte, projelendirilerek uygulamaya konulması konusunda maddi avantajlar sağlanmaktadır. Çünkü çağı yakalamanın ön şartı olarak inovasyonun kaçınılmaz bir gereklilik olduğu algısı tüm dünyada yaygınlık kazanmaya başlamıştır.

Bu konuda hazırlanan OECD ve Avrupa Komisyonu tarafından Oslo Kılavuzu yanında Frascati ve Canberra Kılavuzları tüm dünyada yol gösteren ilkeler olarak dikkate alınmıştır. Ülkemizde TÜBİTAK Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunun (2005/7) kararı ile TÜBİTAK bu kılavuzlar ışığında çalışmalar yapılmasının yaygınlaştırılması ve toplumun ilgili kesimleri tarafından benimsemesi için görevlendirilmiştir. TÜBİTAK yayınladığı rehberde bu konuda yol gösterici hususları ortaya koymuştur.

Diğer kurum ve kuruluşlar gibi kooperatifler de dünyada yaşanan rekabet ve değişim ortamından fazlası ile etkilenen kuruluşlardan biridir. Hatta buna kooperatiflere karşı siyasi ve ekonomik lobinin baskı ve yıpratma çabasını eklerseniz. Konunun önemi daha da artmaktadır. Kooperatifler için inovasyon diğer kuruluşlarla benzer özellik taşımaktadır. Kooperatif içi uygulamalarda, kooperatifin organizasyon yapısında, dış ilişkilerinde yeni ve büyük ölçüde iyileştirilmiş bir ürün (mal ve hizmetleri) üretilmesi veya sürecin en iyi ve verimli şekilde kullanılması, yeni bir organizasyon yönteminin gerçekleştirilmesidir. Sonuçta daha verimli ve başarılı çalışmalara imza atılmasıdır. Günümüzde bireyler her alanda inovasyon geliştirilmesini beklemektedir. Bu beklenti kooperatifler içinde geçerlidir.

Kooperatifler için inovasyonun ekonomik olduğu kadar sosyal bir yönü de vardır. Ekonomik ihtiyaçlar kadar ortakların sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için değişim ve yeniliğe ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla sosyal inovasyon da yeni strateji, fikir ve organizasyonları kapsayan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Kooperatiflerin diğer ekonomik kuruluşlardan farklı olarak sosyal inovasyon konusunda yapacakları çok hizmet vardır.

İnovasyon dünya kooperatifçilik hareketinin son yıllarda en çok önem verdiği konular arasına girmiştir. Gerçekleştirilen her kongre ve toplantıda kooperatiflerin gerçekleştirdikleri inovasyon çalışması anlatılmış ve diğer kooperatiflerinde bu konuda çalışmasının yararları dile getirilmiştir. Son yıllarda kooperatiflerin dünyadaki en büyük buluşması haline gelen Quebec 2014 Uluslararası Kooperatifler Zirvesinde en çok dile getirilen konuların başında inovasyon konusu vardı. Programın birçok bölümde kooperatiflerde inovasyon konusuna yer verildi.

Zirvede kooperatiflerde inovasyon konusunda başta kanada olmak üzere ülkelerde yapılan çalışmalar ve alınan sonuçlar dile getirildi. Dünya kooperatifçilik hareketinin geleceğine yönelik olarak inovasyon konusunda izlemesi gereken politikalar ele alındı. Dünyaca tanınmış ekonomistler, yeniliği destekleyen yazarlar ve girişimcilik uzmanları yaptıkları konuşmalarda inovasyonun hayatımızdaki önemine değinirken, diğer ticari kuruluşlar yanında kooperatiflerinde bu süreç içinde yer almasının gerekli olduğuna değindiler. İnovasyon önem vermeyen firma ve kuruluşların zaman içinde neler kaybettiklerini örnekleri ile ortaya koydular. Bu konuda dijital fotoğrafçılığın yaratıcısı ve tüketici ile tanıştıran Kodak Firmasının piyasadan silinmesi ve kapanmasının nedeninin inovasyona kapılarını açmaması olduğu gerçeğini dile getirdiler. 2014 zirvesinin sonunda yayınlanan deklarasyonda da kooperatiflerdeki inovasyona yer verdiler. Kooperatiflerin geleceği için inovasyon konusunda izlenecek yol konusunda bulgular ortaya kondu.

Ülkemizde birçok alanda inovasyon konusu ele alınırken, kooperatiflerde inovasyon konusu bazı kooperatiflerimiz dışında çok dikkate alınan konular arasında değildir. Tabii bu konuda kooperatiflerin karşı karşıya kaldığı sorunların inovasyonu olumsuz etkilediği öne sürülmektedir. Ancak kooperatiflerin büyümesi ve çağı yakalaması için inovasyona ihtiyacı vardır. Yerinde sayan bir kooperatifin ve ilgili kuruluşun bugünkü rekabet koşulları karşısında ayakta durması mümkün değildir. Çünkü dünyada her alanda olduğu gibi kooperatifçilik konusunda da hızlı bir değişim vardır ve Türkiye buna bir şekilde ayak uydurmalıdır. Ortakların talepleri olduğu kadar piyasanın da talepleri inovasyonu zorunlu kılmaktadır. Çağımızda kuruluşlara olan bakış açıları ve değerlendirme şekilleri değişmektedir. Bugün dünyada olduğu gibi ülkemizde de ortaklar değişime ve yeniliğe açık kooperatiflere sıcak bakmakta, değişimi ve yenileşmeyi yakalayan kooperatifleri sahiplenme duyguları da güçlenmektedir.  

Gelişmiş ülkelerde kooperatiflerin başarısının altında yatan sır kooperatiflerin büyük ölçüde değişim ve yeniliğe açık olmalarıdır. Ülkemizde kooperatiflerin sorunları olmakla birlikte inovasyon konusunda her zaman yapacakları birşeyler vardır. İnovasyon bir hayal değil kooperatiflerin geleceğini kurtaracak bir yoldur. Kooperatiflerin bu yolu takip etmek kooperatifleri geleceğe götüreceği gibi yöneticilerin vereceği en isabetli kararı olacaktır.  

http://www.sommetinter.coop/cms/en_CA/home/declaration.html

http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/kilavuzlar/Oslo_3_TR.pdf

http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/kilavuzlar/Oslo_Presentation.pdf