İnsan Doğası, Zeka Türleri ve Beceri

Türk Zeka Vakfı'nın organize ettiği, 4-5 Kasım 2017 de Ankara'da gerçekleşen  5. Zeka ve Yetenek Kongresinden zihnimde kalanların özetini ilginize sunuyorum.

Son yüzyılda giderek gelişen insan biliminin ürünleri olan zeka ve yetenek analizlerinden öteye arzuya dayanan kişisel üretimin (becerinin) önemsenerek değerlendirilmesini özümsedim.

Iq, Eq, Cq, zeka ölçerleri bireysel profili tanımlama araçlarıyken, üretken zeka, faydalı zeka, eylem gücü veya kişisel beceri gibi kavramların günlük yaşamı oluşturduğu göz ardı edilememelidir. Bunlardan bağımsız kişisel beceriler daha önemli olabilir.

Örneğin; bilimsel analize dayanmadan işini çok iyi yapan (insanlar için çok önemli lezzetleri üreten) bir ahçıya veya çok estetik terziye ne denebilir. Bunlar gibi çok önemli işleri yapan ustaların genel zeka ölçerleri yapılmadan usta çırak sistemiyle yetiştikleri atlanmalalıdır.

Beynin % 100 analizi yapılmadan insan potansiyelinin tanımlanması mümkün görünmüyor ve beynin potansiyeli kullanılarak geliştirilebilir, kullanılmayarak hantallaşabilir.

Beynin bilinmezleri nedeniyle; bireyin zekasının yeteneğinin tutkusunun ürünü olan becerisinin henüz genel bir ölçeri oluşturulmadığı gibi insanın potansiyelinin temeli olan doğasının da henüz netleştirilemediği de anlaşılmaktadır.

İnsanı hayvandan ayıran ana kriter zihinsel gelişimdir, gelişmenin ana faktörü insan doğası etkenide yaşamının akışıdır. Aynı beyin yapısına sahip iki insan yaşadıkları farklı ortamlara göre şekillenir. Bireyin tanımlanması yerine kendini keşfetme imkanı verilmelidir.

İnsanın doğasına uygun var oluşu (teorik problemleri çözme yerine) yaşamsal problemleri çözme ve uygun konumu bulmasına bağlıdır. 

Yaşamda ihtiyaç duyulan ve kulanılacaklar öğretilmelidir. Öğrenme ihtiyaca dayanmıyorsa ezberlenilir ve zamanla unutulur. 

NOT: Kongreden iz bırakan farklı konularda ilave blogları bilahare yazacağım. 

Kadri KANPAK