İspanya Anayasa Mahkemesi

İspanya Anayasa Mahkemesi

İspanya Anayasa Mahkemesi, en önemli özelliği ile İspanya'da Devletin yargı yetkileri de dahil olmak üzere tüm yetkilerden bağımsız, özerk bir yapıda olup, ''mahkeme'' kelimesini taşımasına rağmen yargıya dahil olmayan bir kurumdur.

 27 Aralık 1978 tarihinde, Madrid merkezli olarak İspanya Anayasa Mahkemesi kurulmuş olmakla birlikte,  3 Ekim 2/1979 tarihli kanun ile faaliyete başlamıştır. İspanya Anayasa Mahkemesi kurulduğu tarihten itibaren, vatandaşların temel hakları, kamu özgürlüklerini ve İspanya Anayasası'nın üstünlüğünü temin eder.

İspanya Anayasa Mahkemesi'nin Yapısı

İspanya Anasayası'nın  IX. Başlıklı kısmının 159-165 maddeleri arasında İspanya Anayasa Mahkemesi'nin oluşumu, yapısı açıklanmıştır.

İspanya Anayasası'nın 159. Maddesine göre;

1. Anayasa Mahkemesi Kral tarafından atanan on iki üyeden oluşur. Bunlardan dördünü üyelerinin beşte üç çoğunluğuyla Kongre, dördünü aynı çoğunlukla Senato aday gösterir, ikisi Hükümet tarafından ve ikisi de Hâkimler Yüksek Kurulu tarafından aday gösterilir.

2. Anayasa mahkemesi üyeleri, tamamı en az on beş yıllık mesleki deneyime sahip Hâkimler, üniversite profesörleri, Savcılar, kamu görevlileri ve avukatlar arasından atanır.

3. Anayasa Mahkemesi üyeleri dokuz yıllık bir süre için atanırlar ve her üç yılda bir üçte biri yenilenir.

4. Anayasa mahkemesi üyeliği ile bağdaşmayan durumlar: her tür temsil görevi, her türlü siyasi veya idari görev, bir siyasi partide veya sendikada yönetim rolü veya bunların hizmetinde herhangi bir istihdam, hâkim veya savcılık ve herhangi bir mesleki ya da ticari faaliyet.

Ayrıca, yargı mensuplarının kısıtlılık halleri Anayasa Mahkemesi üyeleri için de geçerlidir.

5. Anayasa Mahkemesi üyeleri, görevleri süresinde bağımsızdırlar ve azledilemezler.

İspanya Anayasası'nın 160.maddesine göre; Anayasa Mahkemesi Başkanı, Mahkemenin genel kurulunun önerisiyle, mahkeme üyeleri arasından üç yıllık bir süre için Kral tarafından

atanır.

İspanya Anayasası Mahkemesi'nin Yetkileri

İspanya Anayasa Mahkemesi'nin sahip olduğu yetkiler İspanya Anayasası tarafından belirlenmiştir. İspanya Anayasası'nın 161. Maddesinde İspanya Anayasa Mahkemesi'nin yetkileri sıralanmıştır. Buna göre İspanya Anayasa Mahkemesi'nin yetkileri;

1. Anayasa Mahkemesi İspanyol topraklarının tamamı üzerinde yargılama yetkisine sahiptir ve aşağıdakilere bakmak için yetkilidir:

a) Kanunlar ve kanun hükmünde düzenlemelerin anayasaya aykırılık iddiasıyla başvuruları. İçtihatla yorumlandığında, bir kanun gücünde hükmün anayasaya aykırılığının ilanı, geçersiz kılınan mahkumiyet veya mahkumiyetler kesin hüküm statüsünü kaybetmese de, bu hükmü etkiler.

b) Kanunun ortaya koyduğu şartlar ve şekillerde, Anayasanın 53’üncü maddesinin ikinci fıkrasında geçen haklar ve özgürlüklerin ihlaline karşı, bireysel korunma başvuruları;

c) Devlet ve Özerk Topluluklar arasında veya Özerk Toplulukların kendi aralarında görev uyuşmazlıkları;

d) Anayasa veya kuruluş kanunlarıyla kendisine devredilen diğer konular.

2. Hükümet, Özerk Toplulukların kuruluşlarının kabul ettiği hüküm ve kararlara Anaya Mahkemesinde itiraz edebilir ve itiraz edilen hüküm veya kararların yürütmesi durdurulabilir, ancak, Mahkeme, beş ayı geçmeyen bir süre içinde, duruma göre, yürütmeyi durdurmayı onaylar veya kaldırır.

İspanya Anayasası Mahkemesi'ne Başvuru

İspanya Anayasası'nın 163.maddesinde düzenlendiği üzere, belirtilen hallerde İspanya Anayasası'nın 162.maddesinde sayılan kişi ve kurumlarca aykırılık başvuruları yapılabilmektedir.

İspanya Anayasası'nın 163.maddesine göre;  eğer bir yargı organı, bir davada, ona uygulanan kanun statüsüne sahip bir yönetmelik ve kararın dayandığı hükmün Anayasaya aykırı olduğunu değerlendirirse, hiçbir durumda ertelenemeyen, kanunla belirlenmiş haller, şekiller ve neticelere tabi olarak, konuyu Anayasa Mahkemesine götürebilir.

İspanya Anayasası'nın 162.maddesine göre aykırılık başvurusunu; Başbakan, Ombudsman, elli Milletvekili, elli Senatör, Özerk Toplulukların yürütme organları, mümkünse Meclislerince yerine getirilecektir. Bireysel korunma başvurusunu; meşru menfaati olan herhangi bir birey ya da tüzel kişi ve ayrıca Ombudsman ve Cumhuriyet savcılığı yerine getirecektir.

Ayrıca İspanya Anayasası'nın 162/2.maddesine göre de;yukarıda sayılanların dışında kalan haller belirtilerek; Diğer tüm durumlarda, kuruluş kanunu hangi kişi ve kuruluşların  başvuru yapabilmeye uygun olduğunu belirler.