Kim büyük

Bilge Hoca’ya sormuşlar:

 

- Hocam, padişah mı büyük, yoksa çiftçi mi ?

 

- “Çiftçi büyük elbet” demiş Bilge Hoca ve eklemiş; “Çünkü çiftçi buğday yetiştirip vermezse padişah acından ölür.”

 

Güncel manada padişah devlete, çiftçi yurttaşa, buğday da vergiye karşılık gelir. Büyüklük göreceli bir kavram. Çiftçi buğday üretmede büyükken, padişah çiftçinin buğdayına el koymakta büyüktür. Ancak bir gerçek var ki, çiftçinin bilimsel eğitimini ihmal eden padişahla birlikte çiftçi de acından ölebilir. Çiftçi eğitimsiz ve bilimsiz üretiyorsa kuraklıkla gelen bir kıtlıkta padişaha elindekini kaptırır ve bu yüzden acından ölebilir. Padişah da kendini doyuracak kul bulmak için tez sefere çıkar. Zaferin ganimeti yeni ‘çiftçi’ kulları oldu ne âlâ; olmadı, padişah da canından olur.

 

Demek oluyor ki, her şeyin başı ve hayırlı sonu bilimsel eğitim öğretimle olasıdır.

 

“Birinci Dünya Savaşı’nda Almanya yenilgiyi kabullendiği için Osmanlı da yenilmiş sayıldı” diye öğretilmişizdir. Almanya teslim oldu; Osmanlı ise teslim alındı. Aradaki fark bence düşünmeye eğitimli beyin farkıdır. Osmanlı beyni düşünebilmiş olsaydı savaşın sonunu görebilir ve Almanya’dan önce teslim olurdu. Böylece, barış görüşmelerine helâk olmuş biçimde başlamazdı. Tabi ki o zaman da bir Kurtuluş Savaşı destanıyla TC kurulmayabilirdi. Osmanlı’nın toplumsal etkinliği yaygın bilimsel eğitimi ihmal nedeniyle oluşan tarihi intiharı TC ile hayırlı bir sona vesile olmuştur. TC, tarihi eytişimin kendiliğinden nedeni olduğu bir özgürlük savaşının toplumsal tasarım sonucudur. Bu sonuç örneği her şeyin başı ve hayırlı sonu olan yaygın toplumsal etkinlikteki bilimsel eğitimin değerini asla düşürmez. Çünkü, biz insanlar hayal etme ve düşünme yetimizle gelecek yaşantıyı varlık bilgisiyle tasarlayabilir olmakla diğer tüm canlılardan farklı bir evrim yoluna çoktan sapmışızdır; tam da bu yüzden, insanlık tarihinin eytişimli (diyalektik) fenomenlerini (varoluşlarını) kendiliğinden oluşlara bırakırsak insanlıktan istifa etmiş oluruz.

 

Büyük olan ne çiftçi ne padişahtır. Büyük olan, bilim ve sanat tasarımlarıyla insanlığı yüceltmeye yönelen eğitimli bireysel bilinçlerimizin toplumsal işbirliğidir… Ve tabi ki en büyük olan da yaygın etkinlikteki toplumsal eğitimdir...

 

Muharrem Soyek

***