Kitap kapağı

ŞAİRİN KESKİN KILICI

Şiir ve eleştiri alanlarındaki çalışmalarıyla tanıdığımız Cevat Akkanat yeni bir kitap ve yeni bir tür ile karşımızda. Akkanat’ın denemelerden oluşan Edebiyat Hayat Memat adlı kitabı raflarda muntazır, gözleri okuyucuda.

Okur Kitaplığı’nın dokuzuncu kitabı olan Edebiyat Hayat Memat, üç bölümden oluşuyor. Akkanat eserin birinci bölümünde sanat ve edebiyat dünyasına ait pek çok farklı tutumu eleştirel bir duyarlıkla sorguluyor. Sanatçı şahsiyetinin ideal normları ölçüsünde ve titiz bir işçilikle kalemini işleten Cevat Akkanat bu bölümde, bir takım önyargıları bertaraf ediyor, kimi ezberleri bozuyor. Bu anlamda, kültür, sanat ve edebiyat camiasına egemen olan menfî unsurlar, Akkanat’ın kalemine hedef oluyor…
Sabırla dinleyelim: Sanat ve onun bir dalı olarak edebiyat, öncelikle ‘şahsî’ bir nitelik taşır.[...]sanat şahsî ve kişiseldir. Öyleyse, bunları icra edenlerden, saflığın, paklığın, kısacası fıtratın lüzumunca hareket edenler şuurlu ve muttakidirler. Doğal olarak onlara ‘münferit’ vasfını da olumlu bir sıfat olarak ekleyebiliriz. ‘Takva’ sahibi olduğu, yani şahıs özelliği kazandığı ve beşerilikten insanîliğe yükseldiği için de bu münferit insanlar haysiyetli ve muhteremdir.[…] Söylemeye gerek yok, böyle bir ‘nefs’in taşıyıcısı olan sanatçı ‘sürü’den ayrılmış demektir. O artık hakk, hayr, sabr, adalet gibi ‘dinamik’ kavramların mühim bir taşıyıcısıdır. Sanat’ı ahlaksızlığın vizesi olarak kullanan şahsi/haysi/yetsizlerden sanatın, şiirin ideolojisi olmaz, diye ortalarda gezinen mecnunlara kadar tüm kesim sâlifüzzikir ifadelerden nasibini almakta. Muvafık tavır sahibi müslüman bir yazarın sanata hassaten edebiyata yaklaşımı nasıl olmalı? Hiç zorsunmayalım hâlifuzzikir iktibasla cevabımızı alalım: Edebiyat ‘oyun’ mudur? Edebiyatı dil meselesi olarak görenlere, onu ‘lisanî’ bir ‘amaç’a indirgeyenlere göre öyledir.Onların hürmetleri müstakilen dile dönüktür. Kelimeyle sergileyecekleri her türlü ‘hüner’, ‘yapıt’larının varoluşundaki tek sebeptir. Bu yolda varılacak son nokta artistik bir ‘kelime oyunu’ ve bu ‘oyun’la sağlanan görece özgünlüktür

Oysa Müslüman bir yazarın edebiyata bu şekilde yaklaşması mümkün değildir. O, insanı şerefli bir varlık olarak gören dinin ‘mümin’i olarak farklı bir tavrı takınır. Bu tavır, edebiyatın ‘öz’üne, yani ‘edebî’liğe, ‘ahlakî’liğe bağlı bir tavırdır.[…] Ufukları kapsayan bir cehdin temsilcisi olarak müslüman yazar, edebiyatçılık da dahil, hayatın her anını bir bütün olarak algılarken, fiil ve amellerini, hikmetli emirler rehberliğinde ‘ikâme’ eder. Kalemini ‘kelime oyun’larıyla süsleyen bâtıl cedelleşme erinin ise tek derdi şaşırtıcı bir ‘katakulli’dir, tuzaktır… Edebiyat Hayat Memat’ın ikinci bölümü ilk bölüme göre daha öznel denemelerden oluşuyor. Yazarın biyografisiyle ilgili ayrıntıları da ihtiva eden bu bölümdeki denemeleri cazip kılan, birbirinden ilginç çeşitli hayat sahnesine kapı aralaması… Bir kısa örnek: […] Köyümüz süt tozlarına ve Massey Fergusonlara pazar oldu, olacak… Amerikan kültürü işgali hayatımıza etki etmeye başladı, başlayacak… Yahut, zaten var olan manzarayı biz yeni fark ediyoruz. İşbu gelişmeler sonucu, sabahları okulda süttozundan mamul sıvıyı içsek de, evlerimizdeki inekleri ihmal etmiyoruz. Çünkü süttozundan yoğurt ve ayran üretmemiz imkânsız. Bu kimyasal olarak mümkün müdür bilmem, fakat süttozu sadece okulda bulunuyor. Şu halde okullu olmanın gündeme getirdiği milli günlerde yoğurt yeme yarışmasında kullanılacak yoğurtları kendi ahırımızdaki Sarı Kız veya Mercan’dan temin etmemiz gerekecek… Kitabın son bölümü ise farklı alanlardan devşirilmiş, fakat her biri yeni bir üretimle canlı kılınmış olay, olgu ve durumların incelikli bir üslupla deneme kılığında ele alınışından mürettep… Şiir ve eleştiri alanında verdiği emeklerle adından söz ettirmeyi başarmış olan yazarımız Cevat Akkanat, Edebiyat Hayat Memat ile nakdın iyisini kötüsünden ayırarak bizi iyisinin nasıl olması gerektiği hususunda bilgilendiriyor önce, belki yer yer sert ama lüzumlu uyarılarla; sonra çocukluk sahnelerine davet edip ağırlıyor, her şeye rağmen unutmayalım kardeşiz diyor adeta. Ama eli hep kılıcın kabzasında yani kalemin…

(Cevat AKKANAT, Okur Kitaplığı, Edebiyat Hayat Memat, 2010)