Kitap Önerisi: Reggio Emilia Yöntemiyle Harika Çocuklar Yetiştirmek

Reggio Emilia yönteminden bahsetmeye öncelikle yönteme adını veren kasabanın kısa tarihçesiyle başlayalım. Reggio Emilia kasabası, Etrüsklerden (Bugünkü Türkiye'den İtalya'ya göç ettikleri düşünülen,İtalya'daki birçok kavimden ileri bir uygarlık seviyesinde oldukları söylenen ve M.Ö 6.yüzyıla dek varlığını sürdürmüş bir halk) ve Fransızlardan etkilenmiş bir bölgede yer alır ve M.Ö 2. yüzyılda Romalılar tarafından kurlumuştur. Bölge, sanat, mimari, tarım, sanayi ve turizm bakımından çok zengindir. Aynı zamanda İtalya'nın sosyal hizmetler, özellikle çocuk esirgeme alanında en gelişmiş ve en çok kaynak aktarılan bölgesidir. İtalya'da aileler ve küçük çocuklara destek verme çalışmaları 1820 gibi erken bir tarihte başlamıştır.

Reggio Emilia anaokullarındaki öğretmenlerin bu çalışma tarzını öğrendikleri kişi, bir eğitim felsefecisi olan ve bu okulların açılmasını sağlayan hareketin asıl kurucusu olan Loris Malaguzzi'dir.

Reggio Emilia yönteminin temelleri birkaç kısa cümleyle gerektiği gibi anlatılamayacaktır elbette ama özetlemek gerekirse şu başlıklardan bahsedilebilir: Çocuklar güçlü, zengin ve yeteneklidirler. Bütün çocuklar öğrenme sürecinde gereken merak ve ilgiye, çevre faktörünün getirdiği her şeyle başa çıkma potansiyeline sahiptirler. Çocuklar, öğretmenler ve anne-babalar, eğitim sürecindeki başkahramanlar olarak görülürler. Eğitim, her bir çocuğu çevresinden soyutlayarak değil, diğer çocuklarla, aileyle, öğretmenlerle ve toplumla ilişkili olarak değerlendirmek zorundadır. Küçük gruplar halinde çalışmaya önem verilir. Çocuklar, bildikleri, anladıkları, merak ettikleri, sorguladıkları ve hayal ettikleri şeyleri keşfedebilmek ve ifade edebilmek için pek çok aracı kullanma hakkına sahiptirler. Çevre, üçüncü öğretmendir. Fiziksel mekanın tasarımı ve kullanımı iletişimi ve ilişkileri canlandırır. Öğretmen, besleyici bir kaynak ve rehberdir. Öğretmen, çocukların çalışmalarını nasıl planlayacaklarını ve nasıl ilerleyeceklerini bilmek için çocukları sürekli dinler ve yakından gözlemler.

Öğretmenler araştırıcıdır. Çifter takımlar halinde çalışır ve bütün diğer öğretmenler ve personelle güçlü ve işbirliğine dayalı ilişkiler kuraralar; meslektaşlarıyla kendilerinin ve çocukların durumları ile ilgili daima görüş alışverişinde bulunurlar.

Çocukların ve onlarla çalışan yetişkinlerin düşüncelerinin sunumuna özel bir önem ve dikkat gösterilir. Dökümantasyon bir iletişim şeklidir.

Anne ve babalar işbirlikçidir. Anne-babanın katılımı birinci derecede önemli olarak görülür ve pek çok şekilde sağlanır.

Bu yazıda kaynak olarak kullandığım  "Louise Boyd Cadwell'e ait Reggio Emilia Yöntemiyle Harika Çocuk Yetiştirmek"isimli kitap, yazarın bu yöntemin birebir uygulayıcısı olması sebebiyle önemli. Loise Boyd Cadwell, Amerika'dan Reggio Emilia anaokullarında 1989-1993 yılları arasında staj yapmaya hak kazanan 3 eğitimciden biri.

Kitabı okurken altını çizdiğim ve yöntemi anlamamızı sağlayacak birkaç deneyim alıntısıyla devam ediyorum.

Yetişkin, bir taraftan çocuğun insiyatifini eline almasına yardım ederken, diğer taraftan onun hayret duygusunu uyandırmalı, dikkatini canlı tutmalı ve onu yeni bir anlayış düzeyine çıkmasını sağlayacak ilişkiler kurmaya teşvik ederek çocuğun gelişimine katkıda bulunmalıydı.

Eğitim sürecini başarılı kılan, çocuklara çevrelerine dikkat etmelerini ya da resim yapmalarını öğretmek değil, onlarla beraber oyun oynamak, karşılıklı ilişki içerisinde çocukların coşku ve hayretlerini paylaşmaktı.

İyi bir projede olması gereken özellikler vardı. Öncelikle çocukları heveslendirecek bir sebep olmalıydı. Her zaman bir giriş konuşmasıyla projenin konusu çocuklarla paylaşılır ve çocukların fikirleri alınırdı. Onlar yeni fikirler ürettikçe kendi fikirlerimiz de zenginleşirdi.

Eğitimcilere göre, resim yaparken aslında nesneleri çizip resmetmeyiz;yaptığımız şey bizzat bunlarla olan ilişkimizi resmetmektir.

Çocuğun yaşayan bir varlığın bakımını üstlenmekten dolayı hissedeceği güçlü sorumluluk duygusu,bu faaliyetin önemine inanan ,dikkatli ve duyarlı bir yetişkinin yakınlığıydı.

Reggio Emilia'daki eğitimciler animizmi ne olumsuzladılar ne de çocuk aklının bir evresi olarak gördüler. Onlara göre animizm, bizden farklı olduklarını düşündüğümüz varlıklarla ilişki içinde olmayı öneren dünyaya dair bir yaklaşımdı.

Öğretmen çocukların doğru cevaplar vermesini beklemez ve doğru cevabın ne olduğuna dair açıklama yapmazdı. Öğretmenin buradaki rolü, geleneksel öğretmen rolünden aşikar bir şekilde farklılaşırdı.(Çocuklar soyut düşünme yeteneğine sahip olmadıklarından gerçekçi açıklamalar onlar için çoğu zaman bir şey ifade etmez. Çocuğa bilimsel olarak doğru cevaplar veren yetişkin, bir şeyleri netleştirdiğini düşünürken aslında çocuğun kafasını karıştırır ve çocuk kendini bertaraf edilmiş hisseder. Çocuk cevabı kabul etse bile doğru soruyu sorup sormadığından şüphe duymaya başlar.)

-Reggio Yönetiminin felsefesine göre dünya basitleştirilmemeli ; yetişkinler, çocuklar tarafından bütün karmaşık güzelliği ile tecrübe edilmeliydi.

-Çocuklara çevrelerindeki ekolojik ağın bir parçası olduklarını göstermenin en iyi yolu, bir şeyi dalından koparıp yemelerini sağlamaktı.Yiyecekleri yalnızca süpermarkette görürlerse yediklerinin kaynağının oralar olduğunu sanabilirlerdi.-

Reggio Emilia ; çocuklarla sohbet,doğayı keşif gezileri, çizgi-boyama ve kille yapılan sanatsal faaliyetler vasıtasıyla hayal gücü ve yaratıcılığın nasıl geliştirildiğini anlatıyor bizlere. Verilen bilgiler, çocukların fotoğraflarından ve yaratıcı faaliyetlerinden örenkler içeren görsel malzemeyle de destekleniyor.

Kitaptan dikkatimi çeken yöntemin felsefesini biraz olsun anlamamızı sağlayacak alıntılara yer verdim. Kitabın içeriğinde uygulama kısmına da oldukça geniş yer verilmiş. Okumak isteyenler için  "Louise Boyd Cadwell-Eğtimciler ve Anne-Babalar İçin Reggio Emilia Yöntemiyle Harika Çocuklar Yetiştirmek (Kaknüs Yayınları ).