Koçluğun Tarihçesi

Koçluk kavramı bize çok yeni gelse de kökeni çok eskiye dayanıyor, hem kelime hem de içerik olarak. Ben mesleğimi dile getirdiğimde bu kavramın, konuyla çok ilgisi olmayan insanlarda yarattığı ortak çağrışımlar oldukça ilgimi çekmişti. Bunlardan ilki, (özellikle erkeklerde) basketbol koçluğu. Tabii ki yanlış bir çağrışım değil, ülkemizde özellikle yaygın olan sporlardan birincisi futbol ikincisi ise basketbol. Futbol deyince antrenör, teknik adam (hatta direk Fatih Terim) akla gelirken basketbolda bu terim koçluğa dönüşüyor. Ülkemizde koçluk kelimesinin basketbolla duyulmuş olması kesinlikle doğru bir bilgi.

 

Burada şaşkınlık yaratan sporcu olmayan bir kadının bu kelimeyi mesleğini anlatırken kullanması oluyor :) Eğer bizim jenerasyondan oluşan bir kitleyle ( ergenliğini 2000'lerde yaşayan) gerçekleşiyorsa bu sohbet, konu yine basketbol koçluğundan, ergenlik çağlarımızda oldukça popüler, sevgili Tarık Akan'ın ( mekanı cennet olsun.) başrolünde oynadığı "Koçum Benim" dizisine kayıyor ve espriler havada uçuşuyor tabi. Benim de severek takip ettiğim bu dizide Tarık Akan sadece basketbol koçluğu değil, öğrencilerine abilik, arkadaşlık ve babalık da yapıyor ( daha terimsel ifadeyle mentorluk ve danışmanlık diyebiliriz), her fırsatta onları koruyordu. Bu duruşunun ileride bol bol anlatacağım öğrenci koçluğuna yakın olduğunu söylemek çok da yanlış olmaz bence.

 

Benim en çok eğlendiğim son çağrışım konusu ise magazin dünyasını yakından takip edenlerin, ben daha koçum demeye kalmadan "Aaaa, Şeyda Coşkun gibi yani!!!" demesi. Malum, ünlülerin 'yaşam koçu' Şeyda Coşkun bir ara sürekli gündemdeydi ve pop starlarımızı zayıflatmakta oldukça maharetliydi. Bildiğim kadarıyla kendisi beslenme uzmanı ve sağlıklı yaşamla da yakından ilgili, işine de bir fark katarak oldukça başarılı oldu. Yarattığı etkiyi, onun yaptığı işe benzer teklifler aldığımda daha iyi anladım. Ama üzgünüm, biz yaşam koçları ( spor ve sağlıklı yaşam üzerine çalışan koçları ayrı tutuyorum tabii), sizlerle yürüyüşlere gelip, sağlıklı, formda ve güzel olmanız için uğraşmıyoruz :(

 

Gelelim, resmi kaynaklardan öğrendiğimiz koçluk tarihine. 

Kökeni oldukça eskiye dayanan Fransızca bir kelime olan “COACH” insanları bir yerden bir yere taşıyan araç anlamındadır.” COACH”; 1800’lerin İngilteresi’nde üniversitelerde öğrencileri sınavlara hazırlayan kişi olarak, ardından spor alanına dahil olup sporcu ve ekiplerini eğiten kişi; 90’lı yılların iş hayatında rekabet ortamının kızışması, yönetici-lider-takım çalışması gibi kavramların önem kazanmasıyla da iş hayatının prestijli ve değerli bir mesleği olarak karşımıza çıkmaktadır.

 

Başka bir kaynakta ise: “Koçluk 1880’li yıllarda ilk olarak spor alanında kullanılmaya başlanmış bir tanımlamadır. 1974 senesinde W.T. Gallwey'in yazdığı, “Tenisin İçindeki Oyun” adlı kitapta spor koçluğundan bahsedilerek, Werner Erhard ve sonrasında da Thomas Leonard’ın öğretiliğini yaptıkları bireysel koçluğa geçişte ilk adım atılmıştır.1988’de Thomas Leonard finans dünyasında “Yaşamınızı Şekillendiren Yaşam” adını verdiği yaşam planlama kursları vermeye başlamıştır. Leonard, koçluğun nasıl öğretilebileceğine dair standartlar oluşturmaya başlamış ve bunun tüm dünyada kullanılabilir bir metot olduğunu, bugün geldiğimiz noktada telefonla bile bu sürecin işleyeceğini göstererek,bugünkü koçluğun temellerini oluşturmuştur. Laura Whitworth ve John Withmore da koçluğun bazı temel kurallarını belirleyerek koçluk alanının oluşmasına büyük katkıda bulunmuşlardır. Koçluk terimi günümüzdeki anlamında ise ilk kez 1985 yılında Dr. Dick Borough tarafından kendi liderlik tarzını tanımlamak için kullanılmıştır.

 

1988 yılında Forbes dergisinde çıkan “Sigmund Freud, Henry Ford’a karşı” başlıklı makale koçluğun tanım olarak yerleşmesi ve dönüm noktası olarak kabul edilir” (Koçluğun Tarihçesi, Selfie Koçluk, 2014) şeklinde özetlenmiş.

 

Türkiye’de de koçluk; koçluk organizasyonları, koçluk platformu derneği ve uluslararası profesyonel koçluk derneği ICF Türkiye’nin yaptığı çalışmalar sayesinde, 29 Haziran 2013 tarihli 28692 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Koç Ulusal Meslek Standardı” ile resmen meslek olarak tanındı. 

 

Evet, tüm bu kaynaklar gösteriyor ki aslında koçluk gerçekten de "tarihçe"si olan okuyup araştırdıkça da derinliği keşfedilen ve geliştirilmeye çok uygun bir kişisel gelişim metadolojisi. Tarihinden tanımına geçmeye geldi sıra...