koronovirüs ve ekonomi bilimi

KORONOVİRÜSLÜ  EKONOMİ BİLİMİ

Yazan:Uçar Demirkan

Pandemik yaşam birçok şeyi değiştirdiği gibi, ekonomi bilimini de değiştireceğe benzemektedir.

Japonların uçak ortaklığı ANA nın koronovirüs salgınının başlamasından bu yana 480 milyar dolar zarar ettiği açıklandı.

Benzer sıkıntılar oto sanayide, küçük sanayide ve hemen her türden hizmetler sektöründe  ve tarımda da ortaya çıkmış durumdadır.

Ülkeler, bundan sonraki yaşamlarında  üretim ve hizmetler sektörlerinde ANA nın durumuna düşmemesinin yollarını arayıp bulmak zorunda görünmektedirler.

Türkiye’de 2000 li yıllardaki bankacılık sektöründeki krizden sonra tasarruf mevduatı sigorta fonu kurulmuştur. Bankalar, çalışırken bu fona ödemelerde bulunmakta ve bir banka zor duruma düştüğünde bankanın batmaması için bu birikimler kullanılmaktadır.

Bir tür karşılıklı kefalet sistemi gibi bir durum söz konusu olmaktadır.

Buna benzer bir örgütlenme ulusal hava yolları kuruluşları arasında kurulabilir ve kurulmalıdır. Bir tür reasürans sistemi  işletilmelidir.

Böylece gerek pandemi durumdlarında gerekse ulusal afetlerde kava yollarının iflas etmesi önlenebilir.

Diğer yandan, pandemik yaşam yeni üretimlere ya ha hizmetlerin ortaya çıkmasına da neden olmaktadır.

Örneğin, restoranlar kapandığında işsiz kalan bir garson¸ mahallesindeki emeklilerin kasap, bakkal, manav işlerini bisikletle yapmaya başlamış ve yeni bir hizmet sektörü oluşturmuştur.

Pandemik sırasında hemen tüm devletlerde devletin ekonomiye karışmaları artmıştır. Bu da liberal ekonominin işleyişine karışmak anlamına gelmekte ve ekonomide sıkıntılara yol açmaktadır.

Bütün bu gelişmelere bakarak, koronovirüsten sonra ekonomi biliminin de değişmesi  gerektiğini düşünmek olanaklıdır.

Pandemik hastalıklar bundan böyle bir ekonomi faktörü olarak göz önünde tutulmalı ve buna uygun üretim teknikleri ve  özellikle sağlık ve turizm hizmet sektörleri  geliştirilmelidir.

Yoksa,pandemi dolayısıyla ekonomik yaşamın alt üst olmasının önüne geçilmesi olanaksız olacaktır

Global salgın hastalıkların her an çıkabileceği düşünülüp yatırım kararları ona göre alınmalı ve pandemi sırasında zararları önleyecek ya da azaltacak mekanizmalar  işletmeler bazında ya da sektör bazında kurulmalı ve işletilmelidir.

Yoksa pandemi ile savaşım sarasında giderek ekonomiye devlet  karışmaları artacak ve bunun sonucunda ulusal ya da global ölçekte sıkıntılar yaşanacaktır.

En önemlisi elli yılda bir  ortaya çıkacak olsa  da pandemi ile savaşım  için uluslar arası bir örgütün kurulması ve bu örgütün parasal kaynaklarla donatılması  kaçınılmaz görünmektedir.

Belki de var olan örgütlerin , İMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşların yapısı gözden geçirilip bu örgütlerin pandemik ortamda görev yapmaları sağlanmalıdır.

Böylece, bel ki de ekonomik yaşama her devletin ayrı ayrı karışmasının önüne geçilebilir ve sınırların kapatılması gibi uygulamalar yapılmayabilir.

Uluslar arası ortaklıklar batmayabilir ve yaşam daha az sıkıcı olabilir.