Mobbing boynuz yiye yiye yaşamak

Hepimiz kimi insanların ekmeklerini çok zor kazandıklarını biliriz.

Kirli ve zor işlerde yasalara aykırı olarak olması gerekenden uzun süreler boyunca ve olması gerekenden daha kötü koşullar altında çalışan insanlar vardır. Bulundukları işyerlerinde sözle ya da eylemle köşeye sıkıştırılanlar, incitilenler, baskı altında tutulanlar vardır.

Zaman kaybı olmasın diye öğlen yemeklerini kurallara ve teamüllere aykırı olarak bir madenin derinliklerinde yemek durumunda kalanlar; yeterli güvenlik önlemi alınmadan riskli işlerde çalıştırılanlar bunların bazılarıdır.

Yine hakları ile ilgili bilgi ve donanım sahibi olmadıkları için başka türlü yasalara, kurallara aykırı işlere, eylemlere zorlananlar, sürekli olarak işten çıkarılmakla, ücret kesmekle, ilgili, ilgisiz; mantıklı, mantıksız soruşturmalarla tehdit edilenler de tıpkı onlar gibi boynuz yiye yiye yaşar dururlar.

Konu insanla ve ahlakla da ilgilidir, önemlidir, çok boyutludur.

Yasaların, kuralların tıkır tıkır işlediği aydınlık yerlerde rastlanmaz demek istesem de diyemem. Ona her yerde rastlanır. Az rastlanır, çok rastlanır ama rastlanır.

Eğer rastlanmıyor olsaydı başkent Ankara’da, Gazi Üniversitesi gibi aydınlığın bol olduğu bir kurumda, Mobbing Birimi kurulmazdı.

Dilerseniz konumuzu oluşturan kavramın, mobbingin ne anlama geldiğini o üniversitemizin ilgili biriminin web sitesinden öğrenelim;

“Mobbing kavramı, İngilizce “mob” kökünden gelmekte olup, “Mob” sözcüğü, aşırı şiddetle ilişkili ve yasaya uygun olmayan kabalık anlamındadır. Sözcük Latince “mobile vulgus”tan türemiştir. İş yaşamında maddî ve manevî çok büyük zarara yol açan duygusal taciz, yakın geçmişte başlı başına bir olgu olarak tanımlanmıştır.Mobbingin (işyerinde psikolojik taciz) kelime anlamı, psikolojik şiddet,baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermektir. Türk Dil Kurumu, mobbing kavramının karşılığı olarak  “Bezdiri” kelimesini belirlemiş ve bezdiriyi “İş yerlerinde, okullarda vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp, çalışmalarını sistemli bir biçimde engelleyip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma, dışlama, gözden düşürme” olarak tanımlamıştır. Üniversitemizde “İşyerinde psikolojik taciz” kavramı uluslararası literatürde yaygın kullanım şekli olan “mobbing” kelimesi ile ifade edilmiştir.”

Anlaşılır, net ifadelerle ayrıntılara da değinilen yazı şöyle devam etmektedir.

“Mobbing; Mevcut gücün ya da pozisyonun kötüye kullanılarak; sistematik olarak psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, aşağılama, tehdit vb. şekillerde tecelli eden duygusal bir saldırıdır. Kişinin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla başlayıp; işverenin ima ve alay ile karşısındakinin toplumsal itibarını düşürmeyi de içeren saldırgan bir ortam yaratarak onu işten çıkmaya zorlamasıdır. Yaş, cinsiyet, ırk ayrımı olmaksızın kişiyi iş yaşamından dışlamak amacı ile kasıtlı olarak yapılır.  Mobbing uygulayan kişiye “tacizci”, mobbinge maruz kalan kişiye ise “mağdur” denir.

Mobbinge maruz kalan kişiler gördükleri zararın büyüklüğü ve etkisiyle, işlerini yapamaz duruma gelmektedirler. Konu ile ilgili yapılan araştırmalar göstermiştir ki, en kısa mobbing süresi 6 ay, genelde ortalama süre 15 ay, sürecin kalıcı ağır etkilerinin ortaya çıktığı dönem ise, 29-46 aydır. Hangi işyerlerinde ve hangi kişilerin mobbinge uğradığına bakıldığında araştırmalara göre kâr amacı gütmeyen kuruluşlar, öncelikle sağlık ve eğitim sektöründe yaygın olduğu ve özellikle de üniversitelerde bunun çok daha sıklıkla yaşandığı görülmektedir.”

Yazının sonraki bölümlerinde de konu ile ilgili ilginç ayrıntılar vardır ve mobbing türleri de bu ilginç başlıklardan biridir.

O başlık altında bu türler şöyle tanımlanmaktadır.

“ 1. Düşey Psikolojik Taciz: Üst konumda yer alanların astlarına yönelik olarak gerçekleştirdikleri psikolojik taciz vakalarıdır. Üstler sahip oldukları kurumsal gücü, astlarını ezerek, onları kurumun dışına iterek kullanmasıdır.

2. Yatay Psikolojik Taciz: İşyerinde psikolojik tacizin fail veya failleri mağdur ile benzer görevlerde ve benzer olanaklara sahip, aynı konumdaki iş arkadaşlarıdırlar. Örneğin; eşit koşullar içinde bulunan çalışanların çekememezliği, rekabet, çıkar çatışması, kişisel hoşnutsuzluklar gibi.

3. Dikey Psikolojik Taciz: Çalışanın yöneticiye psikolojik şiddet uygulamasıdır. Nadir görülen bir durumdur. Örneğin, çalışanların yöneticiyi kabullenememesi, eski yöneticiye duyulan bağlılık, kıskançlık gibi”

Yazının öteki bölümlerinde mobbingin tarihçesi, nasıl anlaşılacağı, aşamaları, etkileri, maliyeti, mobbing önlemleri, hukuk bilgileri başlıkları altında ayrıntılar da yer alıyor.

Bunlardan özellikle “Mobbingin Etkileri” başlığı altında yazılı olanların da herkes tarafından bilinmesi gereken şeyler olduğunu düşünerek aşağıya aldım.

“Modern hayatın getirdiği temel sorunlardan birisi haline gelen psikolojik tacizin sonuçları ve etki alanı oldukça geniştir. Bireyler, böyle bir sorunu bilmekte, yaşamakta, ancak tanımlama ve çözüm konusunda bir adım atamamaktadır. İşyerinde psikolojik taciz, bireyin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla başlamakta ve daha sonra tacizcinin saldırgan eylemleriyle devam etmektedir. Bir sonraki aşamada da mağdur, sorunun kaynağı, problemli ya da akıl hastası olarak damgalanmaktadır. Zaman zaman saldırganlığa tacizcinin dışında yönetim veya iş arkadaşları da katılabilmektedir. Genellikle bireyin toplumsal itibarını düşürmeye yönelik saldırgan bir ortam oluşturulmakta ve sistematik olarak baskı yaratılıp işten ayrılması sağlanmaktadır. Psikolojik tacizin birey üzerindeki duygusal ve fiziksel etkilerini; uykusuzluk, sinir bozukluğu, melankoli hali, yoğunlaşma bozukluğu, sosyal yalıtım, kendini küçümseme ve aşağılama, sosyal uyumsuzluk, çeşitli psikosomatik rahatsızlıklar, depresyon, umutsuzluk ve çaresizlik hissi, sinirlilik, öfke, huzursuzluk ve derin keder hâli olarak tanımlanmaktadır.

Mobbing insanın meslekî bütünlük ve benlik duygusunu zedeler, kişinin kendine yönelik kuşkusunu artırır, paronaya ve kafa karışıklığına neden olur, kurban kendine güven duygusunu yitirir, kendisini yalıtabilir, huzursuzluk, korku, utanç, öfke ve endişe duyguları yaşar. Mobbing, ağlama, uyku bozuklukları, depresyon, yüksek tansiyon, panik atak, kalp krizine kadar giden sağlık sorunları ve travma sonrası stres bozukluğu yaratabilir.

Mobbing mağdurunun yaşadığı sorunları aile ortamına yansıtması, aile içi huzursuzluk ve çatışmalara sebep olabilir. Hatta bu durum aile içi şiddet ve boşanmayla sonuçlanabilir.

Yapılan bir araştırmaya göre Mobbing mağdurunun sağlık giderleri, kazancın üzerinde bir rakama tekabül etmektedir.

Psikolojik tedavi, ilaç, doktor ve hastane masrafları yanında; iş veriminin azalması, hastalık izinlerinin artması gibi sonuçları sebebi ile Mobbing ekonomik bağlamda yüksek kayıplara sebep olmaktadır.

Mesleki motivasyonun düşmesi

Öğrenci, veli ve çalışan personelle iletişim çatışmaları

Tükenmişlik duygusu

İşe gitmeme isteği

Çalışmak konusunda pişmanlık ve hırs gibi çatışan hisler

İş ve iş ortamı değiştirme isteği

İşle ilgili güvensizlik duyma.”

Günden güne gelişen, büyüyen ülkemizdeki olumlu dönüşümlerin bireylere de yansımasını sağlamak, mutlu, sağlıklı bireylerden oluşan bir toplum meydana getirmek için mobbingin etkisinin yok edilemese de en az düzeye çekilmesi zorunludur.

Bu konuda her işkolundaki sendikalara da önemli görevler düşmektedir.

Çalışma yasalarındaki caydırıcı önlemlerin arttırılması, var olanların ciddi bir şekilde uygulanması mobbingle mücadeleye ivme kazandıracaktır. Kurum ve kuruluşlarımızın Gazi Üniversitemiz örneğinde olduğu gibi konu ile ilgili birimler kurup işler hale getirmesi ile de bu çağdışı baskı süreçleri tarihin çöplüğüne atılacaktır.

30 Kasım 2014 Pazar

20:30

Yararlanılan Kaynak:  http://mobbing.gazi.edu.tr/posts/view/title/mobbing-nedir-37863

  Resim: http://www.milliyet.com.tr/mobbing-genelgesi-nin-arkasindaki-mektup/siyaset/siyasetdetay/23.03.2011/1368026/default.htm