Canmehmet

http://blog.milliyet.com.tr/paylasmak

19 Haziran '19

Kategori: Siyaset

Monarşi Aşığı İngilizler (1)

Türk eğitim sisteminin tornasından geçmiş herkes gibi ben de öğrencilik yıllarımda ‘demokrasinin beşiği’ olarak tarif edilen İngiltere’nin neden hâlâ krallıkla yönetildiğini bir türlü anlayamazdım.

Ortaokulda inkılap tarihi hocamla yaptığım tartışmayı dün gibi hatırlıyorum... Bize ha bire cumhuriyetin faziletleri, krallıkların sefaletini anlatıp duruyordu...

Cumhuriyet kategorik olarak iyi; saltanat ve krallık büyük bir felaket...

Çocuk aklımla bir gün dayanamayıp sordum...

“Hocam, Suudi Arabistan da krallık, İngiltere de. Ama ilki diktatörlük, diğeri demokrasi, bu nasıl oluyor?”
Önce soruyu duymamış gibi yaptı...

Israr edince ‘oluyor işte’ diyerek kestirip attı.

Allah’tan üniversitede Prof. Niyazi Öktem’den Siyasi Düşünceler Tarihi dersi aldım.

Rejimin adının ne olduğundan çok, içinin nasıl doldurulduğunu, anayasal monarşiden demokrasiye geçişin, bir ülkenin adı krallık bile olsa mümkün olduğunu Niyazi Hoca’dan bol bol dinledim.

Geleneğin önemini, illa da modernleşmeye ve demokratikleşmeye engel olmadığını Niyazi Hoca’nın analitik bakış açısıyla üniversite yıllarında öğrendim.

Fakat yine de ne zaman İngiltere’ye gitsem, kraliyet ailesiyle ilgili haber ve törenlere rastlasam ‘Bu İngilizler krallığı niye devam ettiriyor?’ diye kendi kendime sormadan duramam.
Geleneğin önemini kavrasam da bu çağda kraliyeti yaşatmanın ne işe yaradığını bir türlü anlayamam.

Ne de olsa alternatif her türlü rejimi baştan tu kaka ilan eden Türk eğitim sisteminin tornasından geçmişim.

İngiltere’den Hollanda’ya, Danimarka’dan İspanya’ya demokrasisi hayli gelişmiş ülkelerin sembolik de olsa krallıkla yönetilmesi hâlâ tuhaf gelir bana.
Belki de gelirdi demem lazım.
Çünkü önceki gün Timothy Garton Ash’in makalesini Radikal’de okuyunca bir an için o kadar da tuhaf olmayabileceğini fark ettim. (1)

...

Siyaset ve ekonomi tarihi bize şunu çok iyi öğretmiştir. Bir toplumun refaha kavuşmasında; istikrarlı bir ortam, birikimli-deneyimli devlet adamlarının varlığı olmazsa olmazlardandır.

Ülkemizin tarihine baktığımızda da bu iki unsurun önemi oldukça kolay anlaşılacaktır.

Bu doğrultuda; Bir devletin kalkınması veya zayıflaması iç istikrarı ile doğru orantılıdır.

İngilizlerin yaşadıkları ve yaşadıklarından hareketle oluşturdukları yönetim anlayışı bizler için iyi bir deneyim olmalıdır.

...

Mustafa Kemal Paşa, 1924 Yılında Mualimler Birliği Kongresi’ndeki konuşmasında özellikle aşağıdaki ifadeleri özellikle vurgular:

Öğretmenler!

Yeni nesil, sizin eseriniz olacaktır.... Cumhuriyet; fikren, ilmen, fennen, bedenen kuvvetli ve yüksek karakterli koruyucular ister...

Öğretmenler!

...Millî ahlâkımız, uygar ilkelerle ve hür düşüncelerle arttırılmalıdır. Bu çok önemlidir, özellikle dikkatinizi çekerim. Göz korkutma ilkesine dayanan ahlâk, bir erdem olmadığı gibi güvene de uygun değildir.

Arkadaşlar,

... “Cumhuriyet sizden fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller ister.” Hâkimiyet-i Milliye: 26.08.1924 (2)

Mustafa Kemal Paşa ne demektedir?

-Eğitim modeli: Hür düşünceleri artırılmalıdır...

-Yetişen öğrenciler: Fikirde, vicdanı kanaatlerinde, irfan anlayışlarında hür olmalıdır”

Peki, “Fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür...” tanımından ne anlamalıyız.

...

"Fikri hür olmak; basit gibi görünsede aslında oldukça zorlandığımız bir konudur. Ön yargılarımızı sorgulamadıkça fikri hür olmak neredeyse imkansız denecek kadar zordur.

İnsanlar doğduktan sonra başta ebeveynlerinin inanç ve değerlerini sorgulamaksızın alırlar. Bu değerler tek taraflı olarak, bazen nasihat ve bazen de baskı unsuru olarak beyinlere nakşedilir. Biraz daha büyüdükçe, yakın çevre ve okulla tanışılır. Aile, yaşanılan yer, ve diğer kavramlarla tanışılır. Bütün bu değerler birbirlerini destekleyerek, zaman içinde kıkırdak halden kemikleşmeye ve daha sonrada çelikleşmeye başlar. Çelikleşme dönemi, Einstein dediği gibi " Atomu parçalamaktan daha zor" olan dönemin son haddidir.

Fikri hür hale gelebilmek için; insanın kendisiyle ilgili ön yargılarını, inanç ve değerlerini, vd diğer kavramları sorgulaması ve değişen, gelişen ilerlemeleri takip ederek kendisinde olanları test etmesi gerekmektedir...

Çelikleşmiş fikir, düşünce ve değerlerin test edilip güncelleştirilmemesi halinde, çatışmalı ve sataşmalı konuma düşmekten, bağnazlığı savunmaktan kurtulamayız...

Vicdanı hür olmak; fikri hür olmayanın vicdanının hür olması beklenemez. Birinci safhada ehil olmadan ve kendimizi geliştirmeden vicdanı hür olmak neredeyse imkansız hale gelir.

Tutucu ve bağnaz birisi, kendi yanlılarını sever ve sayarken, karşıt düşüncelere düşmanca tavır takınır. Vicdan kendi değerlerinin sınırları içine hapsolur. Karşı düşünce ve değerlere acımasız ve anlayışsız yaklaşımlar sergileyerek empatiden uzaklaşır, tüm karşı değerlere düşman bir tutum takınarak, kendi gibi düşünenleri ve yandaşlarını bir kalenin içine hapsetmeye kadar vardırır...

İrfanı hür olmak; ruh uyanıklığı, anlayış (empati kurma becerileri gelişmiş), nezaket ve incelik içinde, tüm bireyleri sevgiyle kucaklamaktır. (3)

Bu kısa açıklamalardan sonra artık konuya girebilir, “Monarşi aşığı” İngilizlerin kendi ifadeleriyle Cumhuriyet yönetimine bakışlarını aktarabiliriz.

...

-“...Öncelikle, Kraliçeye verdiğimiz para, lükslerini ödemek için kullanılmıyor. - ki bu onun (kendi gelirinden) özel fonundan geliyor.-

-Genel olarak, bir monarşi yönetimi daha az masraflı. Üstelikte (İngiliz Hanedanlığı üzerinden) turizmde ciddi para kazanılıyor.

-(Dünya) Medyası sürekli İngiliz Hanedanlığını gündemde tutarak İngiltere’nin popülerliğini artırıyor. (Bizim medyada da gün geçmiyor ki, İngiliz hanedanlığına ait bir haber verilmesin! / Canmehmet)

-Birleşik Krallık’a Cumhuriyet olması için asla oy vermem. Evet, bazı ünvanlar anakronistiktir. Ancak madalyonun öbür tarafına bakıldığında: Hanedanlık turistler getiriyor ve İngiltere'yi dünya sahnesinde olabileceğinden daha belirgin hale getiriyor.

-Kraliyet ailesinden vazgeçmek: Bizi (İngilizleri) uzun, çeşitli ve (ilginç) hikayeli bir tarihe sahip ülke yerine daha çok bir Amerikan eyaleti gibi gösterecektir.

-1660 yılında insanlar, 11 yıl gibi kısa bir süre (gerçekte askeri yönetim dönemini) Cumhuriyetini denedikten sonra anayasal monarşinin daha iyi bir yol olduğuna karar verildi ve Charles II'nin (yeniden) kral olmasına imkan sağlandı.

-Monarşi, çok popüler olmasının yanında ülkeye çok fazla gelir getirdi. Ve uzun süre öyle kalabilir.

-Kesinlikle cumhuriyetin “kötü Diktatör Oliver Cromwell dönemine” eski günlerine dönmek istemiyoruz... bu (monarşi) 1660'taki Restorasyondan sonraki son 350 yıl boyunca iyi çalıştı.

-Belçika, Hollanda, Danimarka, İsveç ve Norveç monarşi yönetimleri ile istikrarlı hükümet sistemlerine kavuştu. Norveç, 1905'te İsveç'ten kurtulduğu zaman bir monarşiye sahip olduğu için mutluydu.

-(Monarşinin kaldırılması için) İngilizlere olumlu bir neden gerekli ve İngiltere'nin hiçbir zaman özel bir nedeni yoktu. Parlamento sisteminin geliştirildiği 18. yüzyılın başlarından itibaren, Parlamento açıkça üstündü ve hükümdarın rolü büyük ölçüde ve giderek artan bir şekilde törenseldi ve bir tören devlet başkanının kalıtsal bir hükümdar veya seçilmiş bir başkan olup olmadığı pek bir fark yaratmıyordu.

-Cromwell dönemindeki yönetim (cumhuriyetin) şekli bu deneyim pek çok kişi tarafından sevgiyle karşılanmadı. İngiliz Milletvekilliği anayasasında kontrollerden ve dengelerden yoksundu ve Parlamento’daki püriten çoğunluğu ile (dini yasaklar) tedbirler getirdi. İngilizler (bu) acı bir deneyimle, bir cumhuriyetin bir monarşiden çok daha zalimce olabileceğinin farkındaydı.

-Bir ütopya (hayal) vaadiyle (yönetimde) bu kadar kapsamlı değişiklikler öneren herhangi birinin sağlıklı bir güven vermesi mümkün gözükmüyor. Çünkü (Parlamenter) Monarşi olmak bize çok yakışıyor. Hükümetimizin kalbini oluşturan en eski Parlamentolardan biri ile, zevk aldığımız istikrarlı ve kalıcı bir demokrasiye sahibiz.

-17. yüzyılda cumhuriyet haline geldik. 1649-1660 yılları arasında Oliver Cromwell (1653-1658) ve Richard Cromwell (1658-1659) idare etti. Ancak Cromwell, Halkın yaşamına müdahale etti ve nasıl yaşaması gerektiği konusunda bazı komik fikirlere sahipti. 1660'ta insanlar anayasal monarşinin daha iyi bir yol olduğuna ve II.Charles’ın (tekrar) kral olmasına karar verdi.

-Kesinlikle (yanlış uygulamaları barındıran) cumhuriyetin kötü eski günlerine dönmek istemiyoruz.

-Ben bir Monarşist değilim ama sahip olduğumuz şeyin iyi çalıştığına inanıyoruz... ABD birçok yönden bizim yaptığımız gibi çalışarak daha iyi olurdu. Ve kendileri veya çevresi için çalışanları, ülkesi için iyi olanı yapmayan partileri ve liderleri kaldırma (düzenimiz) yollarımız var.

-Paranın ve büyük işletmelerin günün İngiliz hükümetine etkisi olmadığını söylememe rağmen; ABD ile ilgili haber ve belgesellerden okuduğum ve gözlemlediklerimden (İngiltere hükümetine etkisi) daha az var. Ve...normalde tamamen işleyen iki ayrı yönetim sistemine sahibiz.

-İngiliz vatandaşı olmaktan gurur duyuyorum (600 yıllık -devlet arşivi- şecere kayıtlarına dayanan atalarımın detayları), zevk aldığım özgürlüğe sahip olmaktan gurur duyuyorum ve hepsinden önemlisi Kraliyet ailesinin bir öznesi olmaktan gurur duyuyorum!

-Onlar (Hanedanlık) 1100 yıl kadar bizimle kalıyorlar, onları neden değiştirelim?

-Mevcut hükümet sistemimizden çok daha avantajlı olan (yeni) alternatif bir hükümet şekli bulabilirseniz, (mevcudu) yok etme ve değiştirme çabasına ve masrafına değecektir...

-Niye ya? Kraliyet ailesi tamamen sembolik bir rol üstleniyorlar ve turist çekiciliği yapıyorlar ve gerçekten çok fazla zararı yoktur.

-(Sorunun sahibinin) Nereli olduğunu bilmiyorum ama Britanya’nın Cumhuriyet olması gerektiğini düşündüren nedir?

-Monarşi hala çok popüler bir kurumdur ve İngiltere'de çoğunluk tarafından saygı duyulur. Evet, her zaman (farklı düşünenler) bazı cumhuriyetçiler var ama sorun değil, onlar sadece azınlık, herkesi memnun edemezsiniz.

-Burada bir derdimiz var ve “Eğer bir şey bozulmamışsa, düzeltmeye gerek kalmaz” dır.

-İngiltere olduğu gibi gayet iyi, Monarşi hiç kimseye zarar vermiyor ve bu bir tehdit değil.

-Bir cumhuriyete köle olmayı seçtikleri zaman İngiltere “Monarşi'den arınmış” olacak.

-(Cumhuriyet) denendi. Popüler değildi. Avrupa’da cumhuriyet olmaya çalışan ancak monarşiye geri dönen diğer ülkeler arasında Hollanda ve İspanya yer alıyor.

-Gerçek bir monarşi olmak için kralın / kraliçenin, gerçekten kontrolü olması gereken bir tören devlet başkanından daha fazlası olması gerekir.

-Şu anda, monarşi çok popülerdir ve ülkenin yakın gelecekte cumhuriyet olma ihtimali yoktur.

-İngiltere zaten 1649-1660 arasında bir Cumhuriyet olmuştur.

-Temel olarak bu 11 yıl cumhuriyet berbattı - daha öncekilerden çok daha kötüydü - ve sonuç olarak monarşiyi geri getirdik ve genel olarak sonsuza dek çok daha mutlu yaşadık.

-Siz Monarşiyi gerçekten anlamayan bir Amerikalı gibi görünüyorsunuz. İngiliz halkını çoğu zaman Kraliçeyi ve Monarşiyi, İngiliz Tarihinin bir parçası olarak ülkemizi yargılamadan önce öğrenmeniz gereken bir şeyler olduğunu düşünüyorum...”(4)

Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılan:

-Monarşi yönetiminin masrafı, daha az. (Hanedanlık kişisel masraflarını kendi gelirinden karşılıyor ve vergi veriyor.)

-İngiliz hanedanlığı ülkeye turist çekiyor. İngiltere'yi dünya sahnesinde güçlü kılıyor.

-İngiltere, Kraliyet ailesi (arşivi) ile zengin yönetim deneyimine sahiptir.

-İngilizler 1660’lı yıllarda 11 yıl gibi kısa bir süre Cumhuriyeti denemiş ve monarşiye geri dönmüşlerdir.

Devam edecek

-İngilizler Kısa cumhuriyet döneminde neler yaşadılar?

-İngiltere’nin iddia edildiği gibi yazılı bir anayasası yok mudur?

www.canmehmet.com

Açıklama ve kaynaklar:

(1)http://www.radikal.com.tr/yazarlar/eyup-can/bu-ingilizler-kralligi-neden-devam-ettiriyor-1047792/

(2) http://www.atam.gov.tr/ataturkun-soylev-ve-demecleri/muallimler-birligi-kongresi-uyelerine