Muğla'lıların; vefası, değerleri, evleri, bacaları ve Akyaka'ları

Bu bacaları, yabancıların çok ilgisini çekiyor.Hep kopya ediliyor.

Bacalar, o yörenin evlerinde birer simge halindedir. Her ocağı tüten evde bir aile barınır. “Bacası tüten” demek, aile varlığının, o yapıda devam ediyor olmasıdır. Bir bina olmadan da tek bir bacadan bahsetmek abes olmasın diye, konuyu ele aldık, tetkiklerimizi bu yönde derinleştirdik.

Muğla, ülkemizin, Rize ile birlikte en fazla yağış alan yerleşim yerlerinden birisi. Halkımız, bu yağışlardan korunmak için, evin sıcak tutulması için ısıtılması gerek. Dumanı da geri tepmeden onca yağmur ve karışık esen rüzgara rağmen bacasının ise, doğru ve mükemmel olması da, arzulanır. İşte bu düşünce ile bu gün hala daha meşhurlar listesinden inmeyen Muğla bacaları birer efsane şeklinde, günümüze kadar gelmiştir.

HALET ÇAMBEL VE NAİL ÇAKIRHAN'LAR, NİCE YIL SONRA TEKRAR BİR ARAYA GELDİLER. PROF.DR ŞADAN GÖKOVALI, BU YÖRE İLE YAKINEN İLGİLİ. SOYADINI BİLE DOĞDUĞU GÖKOVA' DAN ALAN ŞADAN HOCA, BİLİNDİĞİ GİBİ, HALİKARNAS BALIKÇISININ MANEVİ OĞLU ( Alttaki resim)

NAİL ÇAKIRHAN VE EŞİ HALET ÇAMBEL

Muğla’ya mahsus “Deli memet” olarak isimlendirilen poyrazla karışan yağmurun her yönden yağmasından, bir baca sanayi doğmuştur. Bu etkenden dolayı da Muğla evlerinin bacaları meşhur olmuşlardır.

Osmanlı döneminde el sanatları ve zanaatların, genelde Rum ustalar tarafından oluşturularak yapılan Muğla evleri, bu gün şahaser birer tablo gibidir. Türk ustalar da, 1922 yılına kadar , en güzel mimari eserlerini Gökova ve Akyaka’ya kadar yaymışlardır.

Muğla bacaları enteresandır. Yağmur ve bacadan çıkan isli dumanın içeri tekrar girmemesi lazımdır. Geniş cidarlı baca ağızlarına yerleştirilen kiremitler bunda, köprü gibi rol oynamıştır.

HEPSİ İSTİSNASIZ BİR SANAT ESERİ BU BACALAR

Muğla ikliminin yaz-kış değişken esiş konumları vardır. Dumanın geri tepmemesi, bacadan da su girmemesi için ustalar, fikir yormuşlardır.

Her kenarda ikişer alaturka kiremit, oluk yerleri alta gelecek şekilde sırt sırta konarak çatkı yapılır. Böylelikle ikişerden dört kenar hesabıyle toplam sekiz kiremit kullanılmış olmaktadır. Ve her köşede üçgen çatkılar oluşturulur. Tam 28 kiremit ile baca tamamlanır.

Evlerin mimarisini, diplomasız Mimar Nail Çakırlar bu gün ortaya koyarak az ötedeki Akyaka’ları, bir sanat yuvası haline getirmiştir. Eşi Halet Çambel de Osmaniye’deki Karatepe’nin anası Halet Ablayı bulup çıkaran o yerin Valisi İsa Küçük, ölmeden önce Halet Ablayı memleketi Gökova’da sahneye koyarak, gerekli değeri halkla paylaşmıştır. Şimdi merkez valisi olan İsa Küçük’ün bu vefası, Akyaka ve Muğla yöresinde hala konuşulmakta. Bilindiği gibi kendisinin “ “Halet Abla” isimli bir eseri de bulunmaktadır.

. Cumbalı ahşap evlerin çatılarını süsleyen bacalar; çevresi tamamen kabartmalarla bezenmiş yuvarlak, dörtgen ve ikiz kuleli olarak baca ustalarınca yapılmıştır.

Ocaklar, bacalar, uzun ve geniş saçaklar, tavan süslemeleri, ahşap süslemeli verandalar, duvarlara gömülmüş dolap biçimli banyolar... Muğla evlerinin tipik birkaç özelliği.

Özellikle Gökoavaya kadar uzanan bu evler, kentsel silueti kırmızı kiremit çatı-beyaz duvar ve üzerlerinden taşan yeşil ağaçlar üçlüsü ile oluşan armoni içinde, geleneksel kunun özünü oluşturan yapılardır. Büyük çoğunluğu avlulu ve iki katlı olur. Bazılarının sofaları sonradan kapatılmış, yakın devirde inşa edilenler ise, doğrudan kapalı sofalı olarak yapılır. Nail Çakırhan’ın yaptığı evler bu gün hala daha mimari özelliğinden dolayı favoriliği kaybetmemiş durumdadır.

NAİL ÇAKIRHAN' IN BÜSTÜ DAHA ÖNCE DİKİLMİŞTİ. BU GÜN DE EŞİ HALET ÇAMBEL'İN BÜSTÜ, MERASİMLE AYNI YERE KONDU. GÖZLER YAŞLIYDI.

Ak Yakalılar, kendisinin büstünü, daha önceden dikmişlerdi. Şimdi de Halet Çambelin büstünü dikip, vefa örneğini bir daha gösterdiler. Topluca gidip, mezarlarını ziyaret ettiler.

Geleneksel Muğla bacaları ve ev mimarisinin sitili, bu gün, Muğla Merkez olmak üzere Milas, Yatağan, Ula, Köyceğiz, Ortaca, Kafaca, Yeşilyurt, Yerkesik, Gökova ve Akyaka gibi beldelerinde uygulanmaktadır.

HALET ABLA OYUNUNU SAHNEDE SESLENDİREN SANATÇI ÇOK TAKDİR EDİLDİ. RESİMDE SADETTİN ÖZBEK GÖRÜLÜYOR.

Çakırhan’laraın Muğla ve yöresine, Akyaka ve Gökova’ya kattığı ve kazandırdığı değerler için bu gün, her seferinde vesilelerle anılıyorlar. Çevre halkı onlara, vefa borcunu ödüyor.

Muğla'lıların; değerleri, vefası, evleri, bacaları, ve Akyaka'ları var. Onun için sırtları yere gelmiyr.

MERKEZ VALİSİ İSA KÜÇÜK, VAKTİYLE OSMANİYE'DE VALİ İKEN, HALET HANIMI TANIMIŞ, ESERLERİNE DEĞER VEREREK SU YÜZÜNE ÇIKARMIŞTI. BİR VAZİFE AŞKI VE BİR VEFA ÖRNEĞİ OLARAK VALİ KÜÇÜK, SANATÇIYI, SANATÇI KİŞİLİĞİ İLE SONUNA KADAR TAKİP ETTİ VE ONU ONURLANDIRDI.. ŞİMDİLERDE BÜROKRASİDE BÖYLE VALİLER KALDI MI?

ÇOK BAŞARILI, ÇOK GÖZDE BİR SANATÇI. HALET ABLAYI SAHNEDE ANLATTI. HEM DE İRTİCALEN

İŞTE O BACALAR

İŞTE O EVLER

HER BİRİ SANAT ESERİ

BARTIN' DAN GELEREK, HALET ABLANIN MEMLEKETİNDE SAHNEYE KONAN HALET ABLA ESERİNİ, CANLI OLARAK SAHNEYE KONUŞUNU İZLEYEN KALABALIK BİR GURUP VARDI. RESİMDE BAYAN VE BAY KÜÇÜKLER VE DOSTLARI BİR ARADALAR