Mütareke yıllarında İstanbul'da mücadeleye karşı olan basın

Çanakkalede büyük destanlar yazmasına rağmen Osmanlı Devleti girdiği Cıhan harbinden yenik ayrılmış ve imzaladığı antlaşmalarla bir çok Osmanlı toprağını düşmana teslim etmiş, Anadolunun İtilaf Devletleri tarafından da işgaline imza koymuştur.

Koskoca İmparatorluktan elinde "Son Kale" olarak kalan Anadolu topraklarının da işgal edilmesi başta Mustafa Kemal ve silah arkadaşları olmak üzere Anadolu topraklarının gerçek sahibi olan Türk milletini harekete geçirmiş, topyekün "Milli mücadele" bayrağı açılmıştır.

Bu topyekün yürütülen savaşta silahlı mücadele yanında basında çok önemli görevler üstlenmiş, bir milletin uyanışına yada "bir milletin esaretine" öncülük etmiştir.

İşte 1918-1923 yıllarını kapsayan bu "milli mücadele" yılarında basının durumu ele alındığında çok önemli mücadeleler görülmüştür.

Daha önce yayımlanan iki makalemde İstanbul ve Anadoludaki "mücadeleyi destekleyen basını incelemiş, İstanbul basının mücadele yanlısı neşriyat yapanları ise bu yazımda sizlere sunmayı daha uygun buldum.

İstanbul basınıyla ilgili kısa bir hatırlatma yapalım.

Milli mücadeleden yana tavır koyan basınımızın başında;

Tasviri Efkar,

Vakit,

İkdam,

Zaman,

Akşam,

Tercüman,

İstiklal,

İleri,

Yenigün, ve;

Tercüman-ı Hakikat.

Mustafa Kemal ve arkadaşları tarafından yürütülen "Milli mücadeleye" karşı olan basınımızdan bazıları ise;

Peyam-ı Sabah,

İstanbul,

Alemdar.

İstanbulun İngilizler tarafından işgali sonrası Hürriyet ve İtilaf Partisinin faaliyetleri doğrultusunda "İngiliz muharipleri Cemiyeti" kurulmuş,aynı amaçla yayın yapmak üzere cemiyetin kurucularındanSait Molla 1919 yılında İstanbul gazetesini yayın hayatına sokmuştur.

Bu gazete Anadolu'nun kurtuluşunu "İngiliz Mandacılığında" görmekte,Kuvva-i Milliye aleyhinde ise çok sert yayınlar yapmaktadır.

İstanbul gazetesi Milli Mücadeleyi yürüten ve destek veren tüm gizli kuruluş ve yayınlara da savaş açmıştır.

İstanbul Gazetesi yayın hayatını 1921 yılına kadar sürdürmüş,Anadoluda yürütülen Kurtuluş Mücadelesinin başarıya koşması üzerine yayın hayatına son vermek zorunda kalmıştır.

Atatürk tarafından yürütülen Milli Mücadeleye karşı yayın yapan bir diğer İstanbul gazeteside Alemdar'dır.

Alemdar Gazetesi 1909 yılında kurulmuştur.Bu gazete İttihatcılara olduğu kadar,Milli mücadeleyi yürütenlere de cephe almıştır.

İstanbul Gazetesinde Refik Halit'de" Aydede, Kirpi" takma adlarıyla, kimi zamanda kendi imzasıyla "milli mücadeleye karşı" tavır koyan yazılar yazmıştır.

Alemdar Gazetesi de diğer "mücadeleye karşı duran" gazeteler gibi 1922 yılında yayın hayatını durdurmak zorunda kalmıştır.

İstanbul "Bab-ı Alinin" bir diğer gazetesi de Peyam-ı Sabah gazetesidir.

1919 yılında yayın hayatına başlayan Peyam gazetesi 1920 yılında Sabah Gazetesiyle birleşerek Peyam-ı Sabah ismini almıştır.

Bu gazete Damat Ferit Hükümetleri zamanında Maarif ve Dahiliye Nazırlığı yapan Ali Kemal tarafından yayın hayatına sokulmuştur.

İstanbul'un işgali sonrası İngilizlerin İttihatcıları tutukladıkları dönemde, Ali Kemal,Vakit Gazetesi yazarlarını eleştirirken Akşam Gazetesi yazarlarına:"Finolar" diyecek kadar satılmış bir vatan haini olarak tarihe geçmiştir.

Ali Kemal yürüttüğü yayın politikalarıyla Milli Mücadele hareketine karşı en sert tepki veren kişidir.

Kuvva-i Milliye ve Mustafa Kemal aleyhine çok sayıda makale yayımlamış,işgalci İngilizlerin bir numaralı savunucusu olmuştur.

Mustafa Kemal ve Anadolu hareketinin başarısı üzerine Peyam-ı Sabah gazetesi 10 Eylül 1922 de "gayemiz bir idi ve birdik" ismli makaleyi kaleme alarak "günah" çıkarmak istemiş ancak, Ali Kemalin bu son hamlesi tutmamıştır.

"Artin Kemal" olarak da anılan Ali Kemal "Büyük Zaferden" sonra Ankara'ya götürülmek istenmesine rağmen İzmit'de halk tarafından linç edilerek öldürülmüştür.

Bu incelemeden de görülmüştür ki; İstanbulda "mücadele karşıtı" yayın yapan bir çok gazete Mustafa Kemal'in Türk Milletiyle birlikte "omuz omuza " zor şartlar altında yürüttüğü mücadelenin başarıya ulaşması sonucu birer birer kapanarak yayın hayatını noktalamak zorunda kalmışlardir.

Günümüz basını "Mütareke Yılları Basınını" çok iyi analiz etmeli, mutlaka alacağı bir takım "derslerin" olduğunu görmelidir.

Sonsuzluk (Osman Özeker) 27.09.2011