Nasıl "Dünya Vatandaşı" olunur?

Dünyanın neresine giderseniz gidin herkesin aklının bir köşesinde yurtdışına gidip farklı yerlerde yaşamak fikri vardır. Hiç düşünmedim diyen yalan söyler. Bugünün küreselleşen dünyasında yurtdışında yaşamak fikrinin akla gelmemesi mümkün değil. Insanlarin gitmek istedikleri yerler de aslina bakarsaniz pek de farkli degil. Amerikalilar "overseas" deneyimi alip da evlerine dondukten sonra kariyerlerinde daha hizli adimlarla ilerlemeye baslarlar. Avrupalilar da Amerika'ya giderek tanistiklari "Yeni Dunya"yi eve donduklerinde ballandira ballandira anlatirlar. Bu iki kita dunyanin en gelismis iki cografyasi oldugu icin de Amerikalilarla Avrupalilar arasinda hep bir rekabet vardir. Bu iki kita disinda kalan insanlar ise ya Amerika'ya ya da Avrupa'ya gitmeyi hayal ederler, ornegin Turkler. Sonuc itibariyle insanlar genel anlamda yurtdisinda bir sure de olsa yasama olayini "dunya vatandasi" olmaya esdeger gorurler. Peki bu ne kadar dogru? 

Gecenlerde bloglardan birinde gozume bir yazi ilisti. Yazinin basligi "Ben Dunya Vatandasiyim" idi. Baslik kulagimi tirmaladi, hemen okumaya basladim. Yazar, yazi boyunca ne kadar harika bir dunya vatandasi oldugundan dem vuruyor ve Japon yemekleri olmadan yasayamayacagindan bahsediyordu. En rahatsiz edici bolum ise okuyuculara nasil dunya vatandasi olunacagini ogrettigi bolumdu. Bu bolumun rahatsizlik vermesinin temel sebebi "basogretmen" edasiyla yazilmis olmasindandi. 

Gun boyunca ne kadar cok insan bize ders vermeye calisir, degil mi? Sirf yasca buyuk oldugu icin herseyi otomatikman daha iyi bildigine inanan ve "siz" degil de "sen" diye hitap ederek bunu ispat etmeye calisan teyzeler veya amcalar. Sirf sizden kidemce yukarida oldugu icin herseyi sizden daha iyi bildigini dusunen ve bu halet-i ruhiye icerisinde size saygisizlik etmekte sakinca gormeyen yoneticiler. Veya sirf yurtdisinda bir sure yasadigi ve sushi sevdigi icin dunya vatandasi konumuna yukseldigini dusunen ve dolayisiyla "ben dunya vatandasiyim, duyduk duymadik demeyin" diye bagirmaktan cekinmeyen ve bir de bunun dersini vermeye kalkanlar. 

Bir dunya vatandasini nasil tespit edersiniz, biliyor musunuz? Oncelikle dunya vatandasi olan kimse, "ben dunya vatandasiyim" demez, diyemez. Cunku boyle bir iddiada bulunmanin abesle istigal etmek oldugunu iyi bilir. Dunya vatandasi genel hal ve hareketleriyle kendisini ele verir. Hayata yaklasimi ve deger yargilariyla icinde bulundugu ortamda aninda sivriliverir. Dunya vatandasi olan bir kisi genel anlamda asagidaki ozellikleri bunyesinde barindirir: 

1. Girdigi her ortamda kendisini rahatca ifade eder. Ancak surekli kendisinden bahsetmek yerine insanlarla gonul gozuyle sohbet etmeyi tercih eder ve de en onemlisi dinlemeyi sever. "Bencil" degil, "sencil" davranabilme yetisine sahiptir. 

2. Humanist ve objektiftir. Dunyayi gezip gordukce aslinda insanoglunun her yerde ayni oldugunu, her insanin icinde bir melek ve bir de seytan oldugunu artik daha iyi anlamistir. Dolayisiyla etrafindaki insanlara irk, dil, din veya milliyet gibi insanoglunun yarattigi kavramlar cercevesinde yaklasmak yerine humanizm gibi evrensel degerler icerisinde yaklasir. 

3. Gezip gordukce kendi varliginin dunya uzerinde aslinda kucucuk bir nokta oldugunu artik iyice kavramistir. Dolayisiyla "ben dunya vatandasiyim, bakin ne kadar buyuk bir insan oldum" deyip oturmak yerine daha cok gezip gormenin yollarini arar ve de bulur. 

4. Belli olcude huzursuz bir ruh hali vardir. Aidiyet duygusu cok baskin olmadigi icin bulundugu ortamlardan firar etmenin yollarini arar. Akli her zaman bir sonraki sehir, bir sonraki ulke veya bir sonraki arkadastadir. 

5. Dunyada olup biten olaylarla ilgili hic kimsenin aklina gelmeyecek yorumlarda ve cikarimlarda bulunur. Cunku belli bir yerde gereginden uzun sure kalmadigi icin medya ve politikacilarin bombardimanina yakalanmadan kacma sansina sahip olmustur. 

6. Empati ustasidir. Siz konusurken varmak istediginiz sonucu siz cumlenizi bitirmeden soyleyiverir. 

7. Ve evet, sushi'yi sever :) 

Benim gozumde dunya vatandasi sinifina giren isimlerden ilk aklima gelenler Zulfu Livaneli ve Elif Safak. Sushi ne kadar sevdiklerini bilemiyorum :) ancak ikisinin de ortak ozelligi farkli sebeplerden dolayi bile olsa hayatlarinin onemli bir bolumunde yurtdisinda cesitli ulkelerde yasamis olmalari. Ne zaman yazdiklari yazilari okusam yazilarin icerigindeki humanizm, kiskirticilik, tarafsizlik ve olaylara kusbakisi bakabilme yetisi beni derinden etkiliyor. 

Elif Safak'in Firarperest'ine bayildim. Kitabin her satiri bende tarifi imkansiz bir sicaklik duygusu ve tanisiklik uyandirdi. "Dunya vatandasi" nasil olunuru merak edenlere siddetle tavsiye ederim :D 

Sevgiler. 

Aydede