Nord Stream-2 Projesi

Proje:  Rusya –Almanya arasındaki ikinci gaz hattıdır. ABD projenin durdurulmasını istemektedir. Kuzey Akım-2 / Nord Stream-2 projesi,   Rusya’dan doğrudan Almanya’ya olan ve denizden geçen gaz hattı projesidir.  ABD’nin,  Almanya’ya ve firmalara yaptırım hazırlıkları içinde olduğu söylenmektedir.  Avrupa firmaları, Alman Hükümeti desteğinde Rus Gazprom firmasıyla ortak olarak, Rusya’dan başlayıp Baltık denizinden geçen ve Almanya’da sonlanan ikinci bir “Kuzey Akım-2” gaz hattı projesini 2018 yılında başlatmıştır. Benzer olan Kuzey Akım-1 projesi ise 2012 yılında bitirilmiş olup onun üzerinden gaz akışı devam etmektedir.

Sibirya gazını Almanya’ya getirecek Kuzey Akım-2 projesi 1225 km olup son aşamasına gelmiş ve bitmesine yaklaşık olarak 165 km kalmıştı.  ABD’nin 2019 yılı sonunda şirketlere yaptırım uygulayacağını, şirketlerin finansal işlem sorunları olacağını bildirmesi üzerine şirketler boru döşenmesini askıya almıştı. 2021 yılı başında yaklaşık 1 yıl aradan sonra projenin bitirilmesi için çalışmalara tekrar başlanmıştır.

Projenin maliyeti 9,5 milyar avro üzerindedir.  12 ülkeden 100’e yakın şirket projede çalışmaktadır. Finansmanı esas olarak Rusya ve Almanya’dan sağlandı.  Proje ilk projeyle aynı kapasitededir. Yılda 55 milyar m3 gaz taşıyacaktır. Gaz hattı Rusya, Finlandiya, İsveç, Danimarka ve Almanya münhasır ekonomik bölgelerinden geçiyor. Her hat 2 boru,  sonuçta iki projeyle, toplam 4 tane gaz boru hattı döşenmiş olacak. Projenin uygulanması için, 1998-2005 dönemi Alman başbakanı, Gerhard Schroeder Gazprom yönetiminde bulunarak destek vermektedir.  Projeyi  Gazprom ve Avrupalı ortakları işletecektir.

ABD, Almanya’ya yaptırım uygulayabileceğini söylüyor. ABD tezi şöyledir.  ”Almanya doğal gaz ihtiyacının halen %40’ını Rusya’dan sağlamaktadır. Kuzey Akım-2 ile Almanya’nın Rusya’ya olan gaz bağımlılığı daha da artacaktır. Rusya gaz ihracından elde ettiği gelirle güçlenecek ve Ukrayna için Rusya’ya uygulanan yaptırımlar etkisiz kalacaktır. Mevcut durumda Ukrayna’dan geçen Rus gazından Ukrayna 2 milyar $’a yaklaşan gaz geçiş ücreti sağlıyor. Bu hat kullanılmalı. Kullanılmazsa, Ukrayna’ya ihtiyacı kalmadığından,  Rusya, Ukrayna’ya daha çok baskı yapar. Ayrıca, Almanya’nın ilave gaz ihtiyacını ABD’den sıvılaştırılmış doğal gaz, LNG, ile sağlamak mümkündür.  ABD, Alman savunmasına Almanya’daki ABD askeriyle yardım ediyor.  Almanya savunma harcamasını artırmalı ve %2 GDP /Gayri Safi Yurtiçi Hasıla oranını yakalamalıdır.  Almanya, Rusya’ya olan enerji bağımlılığını artırırsa, Rusya’nın Almanya ve Avrupa üzerindeki etkisi artacaktır. Rusya,  Ukrayna’nın doğusunu ve Kırım yarım adasını işgal ettiği için uygulanan yaptırımlar, bu proje ile etkisini yitirebilir. Bu proje durdurulmalıdır”.

Avrupalı ülkeler: ABD’ye kendilerini borçlu hisseden ve arada tampon devlet/gaz geçiş devleti olmak isteyen Polonya ve Baltık ülkeleri (Estonya, Latviya, Litvanya) ve Fransa bu projede ABD görüşünü, projenin durdurulmasını,  destekliyor. Konu incelendiğinde Polonya ve Fransa’nın projeye karşı olmalarının nedeni iki ülkenin de limanlarıyla Amerikan likit gaz dağıtım merkezleri olmak istemesi yatıyor. Gerekçeleri aynı. “Avrupa Rusya’ya gaz yönünden çok bağımlı olacak. Rusya’ya  güvenilmez. Ayrıca, proje,  AB’nin enerji kaynaklarını çeşitlendirme ve yenilenebilir enerjiye geçiş stratejisiyle çelişmektedir” söylemi var.

Almanya, “Bu projenin ekonomik bir proje olduğunu söylüyor. Uzun dönemde umduğu fayda,  ihtiyacını daha ucuza karşılamak ve AB için bir gaz dağıtım merkezi (hub) olmak. Bu hat sadece Almanya’ya değil diğer Avrupa ülkelerine Danimarka, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Polonya ve benzeri ülkelere de ileride gaz verebilir.  Rus doğal gazı, Amerikan sıvılaştırılmış doğal gazından  %20 daha ucuzdur. Kuzey Akım-2 projesi yapıldığında, Almanya, gaz geçiş ücreti ödemeyecektir.

Almanya ABD müttefikidir. Almanların görüşleri şöyle özetlenebilir “Almanya, Ukrayna yaptırımlarını destekleyen ana ülkelerden biri ve ABD’nin müttefikidir.  ABD’nin Rusya’ya ve İran’a uyguladığı yaptırımların benzerini Almanya’ya uygulaması yanlıştır. Almanya’nın aynı sepete konup düşman muamelesi yapılması doğru değildir. ABD kendi menfaati kadar, müttefiki olarak Almanya’nın da ekonomik menfaatini korumalıdır. Gaz projesi, ekonomik amaçlıdır. Aksi durumda müttefiklik anlayışına uymamış olur. Bu düzeyde müdahale Alman bağımsız devleti haklarına hukuken müdahaledir.” Şansölye Merkel’e göre “Ülkeler kendi egemenlik alanları dışındaki bölgelere yönelik yaptırımlar uygulamamalıdır. Buna hakları yoktur”.

Yorum:  Almanya’nın ucuz gaz almaya çalışması ve hub olmayı istemesi halkının refahı içindir ve meşrudur. AB ülkelerinin Kuzey Akım-2  ile ilgili olarak farklı tutumda olmalarının sebebi, her ülkenin kendi menfaatini öne almasındandır. AB’nin lokomotifi sayılan Almanya’nın bile AB birliğini oluşturamadığı veya yeterince desteklenmediği açıktır.

1. Her konu ayrı olarak kendi kompartımanında/kapsamında değerlendirilmelidir. ABD, müttefiki olan, Kuzey Kore veya İran’a uyguladığı,  yaptırım benzerlerini,  Almanya’ya uygulayamaz.
2. ABD serbest piyasayı, küresel ticareti ve yatırımlar için hukuk güvencelerini savunurken, kendi ekonomik projesine yatırım yapmış,  Almanya’nın  “yatırım güvenliğini” zedeliyor. Hukuksuz davranarak, projesini durdurmaya çalışıyor.

ABD, “Rusya ekonomisini güçlendiremezsiniz” tezini işliyor.  ABD için müttefik olmak yetmiyor. Kendi isteklerine uygun davranılmasını istiyor. Ülkenizin menfaatleri, görüşü önemli değil. Adeta soğuk savaş kutuplaşmasının devamını istiyor.

ABD yönünden durum tespiti gereklidir.  ABD gerçeklere uygun değerlendirme yapabilen bir ülkedir. Ne yapıyoruz? Ne yapacağız? sorusunu Başkan Biden İdaresi değerlendirecektir.

1. Dost ülkelere uygulanacak yaptırımların, müttefik olma, birlik olma ruhunu zedelediği, dost ülke halkını karşıya alarak ABD aleyhine hava yarattığı açıktır. Alman firmalarını cezalandırmak, Almanya ile ilişkileri güçlendirmez aksine Alman halkında olumsuzluk yaratır. Çünkü Alman halkı, ucuz gaz istiyor.
2.  ABD, Kendisine Ukrayna mı? Almanya mı?  önemli diye soracaktır.  ABD, Ortadoğu’da İsrail güvenliği kadar, diğer ülkelerle ilişkisini inceleyecektir. Türkiye’mi? YPG’mi? önemli diye soracaktır. İran’ı nükleer bomba yapmaktan nasıl caydırabilirim? diye soracaktır.
3. Müttefiklerin karşılaştığı sorunlarda masaya oturup, uzlaşması gereklidir.

ABD, Almanya ile oturarak gaz projesi  sorunlarını çözebilir.

1. ABD’nin müttefikleriyle uzlaşmaksızın, onları cezalandırarak, yaptırımlar uygulayarak istediğini yaptırmaya çalışması  ABD’nin her zaman savunduğu ”Küresel ticaret serbestliğine, yatırım güvenliğine ve devletlerarası hukuka aykırıdır”.
2.  ABD'nin 2017'de kabul ettiği CAATSA yasası (ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası) yaptırımları, dost ülkeler için ABD’nin savunduğu değerler ile çelişkilidir.

ABD’nin olumsuz tavrı:Almanya’nın ABD’ye güvenini azaltacaktır. Özellikle Almanya 4 trilyon $ GDP’si olan güçlü ve Avrupa Birliğinin lider ülkesidir. Uygulanacak herhangi bir yaptırıma karşılık, Almanya Ukrayna yaptırımlarına katılmaktan vazgeçebilir. ABD yaptırımları etkisini yitirebilir.  ABD’nin Almanya’ya yaptırım uygulama teşebbüsü “Sözümü dinlemeyeni cezalandırırım”  yaklaşımı olur ve müttefikliğe aykırıdır..

Kaynaklar:Euronews, 11/12/2020, 15/07/2020 ve  Sputnik, DW ve RT You Tube Nord Stream 2 videoları