Obsesyon ve Kompülsiyon

1) Obsesyon  (Takıntı, Saplantı): Düşünce düzeyinde ortaya çıkan, kişinin istek ve iradesi dışında sürekli yinelenen rahatsızlık durumudur.

Örneğin; çocuğun zihnine annesinin hasta olup öleceği ya da babasının ölmesini istediği gibi kötü düşünceler gelmesi.

b) Kompülsiyon (Zorlantı): Davranış düzeyinde ortaya çıkan, kişinin istek ve iradesi dışında sürekli yinelenen rahatsızlık durumudur.

Örneğin; çocuğun çıktığı tüm basamakları sürekli sayması. Çocuğun yürüdüğü sokaktaki yer taşlarının çizgilerine basmadan sürekli yürümesi.

Kompülsiyon , obsesyon tehdidine karşı kişinin gerçekleştirmek zorunda hissettiği tekrarlayıcı, katı kurallı, törensel davranışlardır. Örneğin; çocuk kapının koluna dokunduğu zaman ellerinin kirlediğini sürekli düşünür (obsesyon) ve bu düşünceden kurtulmak için defalarca ellerini yıkar (Kompülsiyon).

Kompülsiyon; zihinsel eylemler şeklinde de gerçekleşir. Örneğin;  dinsel değeri olan sözler söyleme, sayı sayma, sözcükleri sessiz bir biçimde yineleme.

DSM V-TR Takıntı ve Zorlantı Bozuklukları Tanı Ölçütleri

Takıntılar (obsesyonlar) (1) ve (2) ile tanımlanır:

1)  Kimi zaman zorla ve istenmeden geliyor gibi yaşanan, çoğu kişide belirgin bir kaygı ya da sıkıntıya neden olan, yineleyici ve sürekli düşünceler, itkiler ya da imgeler.

2)  Kişi, bu düşüncelere, itkilere ya da imgelere aldırmamaya ya da bunları baskılamaya çalışır ya da bunları başka bir düşünce ya da eylemle yüksüzleştirme (bir zorlantıyı yerine getirerek) girişimlerinde bulunur.

Zorlantılar (kompulsiyonlar) (1) ve (2) ile tanımlanır:

1)  Kişinin takıntısına tepki olarak ya da katı bir biçimde uyulması gereken kurallara göre yapmaya zorlanmış gibi hissettiği yinelemeli davranışlar (Örneğin; el yıkama, düzenleme, denetleyip durma) ya da zihinsel eylemler (Örneğin; dinsel değeri olan sözler söyleme, sayı sayma, sözcükleri sessiz bir biçimde yineleme).

2)  Bu davranışlar ya da zihinsel eylemler, yaşanan kaygı ya da sıkıntıdan korunma ya da bunları azaltma ya da korkulan bir olay ya da durumdan sakınma amacıyla yapılır; ancak bu davranışlar ya da zihinsel eylemler, yüksüzleştireceği ya da korunulacağı tasarlanan durumlarla gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ya da açıkça aşırı bir düzeydedir.

Takıntılar ya da zorlantılar kişinin zamanını alır (Örneğin; günde bir saatten çok zamanını alır) ya da klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.

Tedavi Süreci: Obsesyon ve kompülsiyon bozuklukların tedavisinde bilişsel-davranışçı tedavi teknikleri en çok kullanılır. Özellikle yerinde duyarsızlaştırma (in vivo) ve taşırma teknikleri sıklıkla kullanılır.

Ayrıca ilaç tedavisi de bazen kullanılmaktadır. İlaçla tedavide Seratonin transmitteri etkileyen ilaçlar (anafranii, prozac) kullanılmaktadır.