Öğrenci niteliklerine etki eden faktörler

Öğrenci eğitimde en can alıcı unsur. Eğitimin varoluş nedeni öğrenci, eğitim sisteminin kuruluş nedeni yine öğrenci. Eğitim sisteminin içinde var olan herkesin varlık nedeni yine öğrencidir. Öğrenci olmasa okullar, öğretmenler kısaca eğitim sisteminin varolmasının bir anlamı da olmazdı. Okullar öğrencilerle canlılık kazanır. Okulların tatil olduğu dönemlerde her alanda bir sessizlik vardır. Elbette öğrencilerin okula gitmediği zamanlarda sokaklar çocuk sesleriyle cıvıl cıvıl olur ama okulların açık olduğu dönemlerdeki heyecan, hareketlilik, canlılık hiçbir zaman olmaz. Eğitim sisteminin geliştirilmesine dair yapılan tartışmalarda öğrenci merkezli eğitim, öğrencinin aktif olması, eğitim sisteminin, okulların, eğitim öğretimin öğrenciye göre düzenlenmesi gibi konular son dönemlerde daha fazla ön plana çıkmaktadır. Okulun başarısı öğrenci başarısına, öğrenci başarısı da değişik faktörlere bağlıdır. Öğrenci başarısını etkileyen faktörler belirlenebilirse bunlar üzerinde durularak başarı arttırılabilir. Dolayısıyla okul başarısı da arttırılmış olur.

Öğrencinin okul başarısı üzerinde yapılan görüşmeler, konuşmalar, fikir yürütmelerde çeşitli unsurlar ön plana çıkar. Öğrencinin okul başarısını etkileyen unsurlar neler sorusu üzerinde durulduğunda öğrenciyle etkileşime giren unsurları düşünmek gerekir. Öğrencinin etkileşime girdiği unsurlar şöyle sıralanabilir. Öğrenciler öncelikle bir ailenin parçası olarak dünyaya gelir ve okula gidinceye kadar aile ortamında büyür, gelişir, temel becerileri alır. Öğrenci başarısı aileden kaynaklanan bir takım faktörlerden olumlu veya olumsuz etkilenmektedir. Bu anlamda aileyi oluşturan anne, baba, kardeşler öğrencinin okul başarısında etkin olan ilk unsurlardır. Anne babanın eğitim düzeyi, eğitime bakışı, ailenin ekonomik, sosyal, kültürel ve diğer her tür yapısı öğrencinin okul başarısını öncelikle etkiler.

Eğitimle uğraşan alan uzmanları eğitimin belirlediği niteliklerin etkin bir şekilde kazandırılabilmesi için okul-aile ve çevrenin işbirliğinin şart olduğunu söylemektedir. Bu üçlü sacayağı arasındaki koordinasyon ne kadar güçlü olursa öğrencilerin nitelikleri ve eğitimin ulaşmak istediği hedeflere o derece üst düzeyde ulaşılabilir.

Öğrencinin okul başarısı denilince öğrencinin bulunduğu sınıf yani düzey de önemlidir. Ama öncelikle eğitim öğretim yıllarının ilk dönemleri oldukça önemlidir. Öğrenci disiplinli olma, düzenli çalışma alışkanlığını ilk yaşlardan itibaren kazanmalıdır. Ailede edinilen bu yöndeki temel alışkanlıklar okul tarafından da desteklenmelidir. Ailede alınan sağlam bir temelin üzerine okul da her türlü maddi ve manevi unsurları inşa etmeye devam ederse her yönüyle istenen şekilde yetişmiş insanlar elde edilir.

Okulda öğretmen öğrencinin gelişmesi üzerinde oldukça önemli bir etkiye sahiptir. Öğretmen öğrenciye temel davranışları kazandırır. Temel alışkanlıkları verir. Bu anlamda özellikle sınıf öğretmenliği öğretmenlik mesleği içinde oldukça önemlidir. Çünkü ilk temeller bu yıllarda atılır. Okul, aile ve çevre üçlüsü içinde aile ve çevrenin yetersiz kaldığı, veya gereken temelleri yeterince aile içinde almamış olan öğrencilerin okuldaki öğretmenle etkileşimleri çok daha fazla önem kazanır. Çünkü öğrenci aileden bir temel almaksızın okula geldiği zaman bu temelleri aile yerine okulun atması gerekir. Bu aşamada öğretmenin etkisi oldukça fazladır diyebiliriz. Ancak okul tüm yönlerden mükemmel olsa dahi aileden getirilen eksik kısımları tam anlamıyla kapatamaz. Bu anlamda okul dışı yaşamın şekillenmesine de bir şekilde etki etme imkanının yakalanması gerekir. Ancak bu sadece okulun çabasıyla gerçekleştirilemez.

Eğitime dair sektörler geliştikçe öğretmenin özellikle de bir tek öğretmenin öğrenci üzerinde çok büyük etkisinin olması ihtimali gittikçe azalmaktadır. Öğrenciler artık sadece okuldaki bir tek öğretmenle etkileşime girmemektedir. Dershaneler, çeşitli sınavlara hazırlık kursları yanında aileler, yakın çevrede etkileşime girilen diğer büyükler, kişiler öğretmenin etkisini paylaşmaktadırlar. Ama yine de özellikle ilköğretimin ilk dönemleri olan yani sınıf öğretmenliğinin geçerli olduğu sınıflarda öğrencinin gelişimi üzerinde sınıf öğretmenlerinin etkisi oldukça fazladır.

Bu anlamda öğrenci velileri eğitim çağına gelen öğrencileri için genelde hangi okula kayıt yaptıralım endişesine düşerler. Özellikle de eğitime duyarlı olduğunu düşünen aileler ve veliler üzerinde bu endişe daha fazla hissedilir. Aileler genelde öğrenci sayısı fazla kalabalık olmayan, sosyal çevre itibariyle daha iyi şartlara sahip okullara, veya önceki yıllarda çeşitli sınavlarda başarı elde edilmiş okullara yönelme eğilimindedirler. Oysa özellikle okulların ilk yıllarında nitelikli okul yerine nitelikli öğretmen aramak, sınıf öğretmenliği konusunda kendisini en iyi şekilde yetiştirmiş kişileri seçmek öğrencinin eğitim temellerinin atılmasında oldukça önemlidir. İlk yıllardaki bu özen sonraki yıllar için de gerekli olmakla birlikte öğrencinin temel becerileri sağlam bir şekilde alması sonrasında ailelerin okul nitelikleri üzerinde yoğunlaşması daha mantıklı olacaktır. Ancak her şeyden önce unutulmaması gereken ilk şey nitelikli bir öğrencilik hayatı için nitelikli bir aile hayatının sağlanmasıdır.

Görüş, öneri ve eleştirileriniz için...

Ali Hikmet DEMİR

ahdemir35@gmail.com