Olağanüstü Hayvanlar - 2

Işıklı hayvanlar, elektriklilerden çok daha çeşitlidir. Denizde ışık saçan mikroorganizmalar, suyosunları sayılan noktilukalardır. Bunlar çok küçük, böbrek veya küre biçiminde kamçılı birhücreli canlılardır. Bütün ılık ve sıcak denizlerde bunlara rastlanır. Bunların bir türü sığ denizlerin planktonu arasında pek bol bulunduğundan oralarda deniz suyu fosforışıl bir görünüm alır. Medüzler, denizyıldızları, yumuşakçalar, bilhassa kalamarlar, kabuklular arasında ışıklı olanlar oldukça fazladır.

Pasifik savaşı sırasında Japon subayları, minnacık kabuklular olan ostrakodaların tozlarını, geceleri haberleşmek için kullanmışlardı.

Kafadanbacaklı bir hayvan olan "cehennem hortlağı", büyük derinliklerde pırıldayan olağanüstü ışıklı organlarından dolayı bu isimle anılır. Doğal ışık saçma yeteneğinin yararlı olduğu çok derinlerde, daha pek çok ışıklı balığa rastlanır. Bunlar kırmızı, mavi, beyaz ışık saçabildikleri gibi, aynı hayvan, değişik renklerde de ışık saçabilir. Bu baıklarda fotofor denilen ışık organları vardır. Bu organların sayısı çok değişiktir, baş veya kuyruk üzerinde bulunabileceği gibi, başka yerlerde de olabilir. Bazıları düpedüz hücre yığınlarından ibarettir ama bazıları ekranlarla, yansıtıcılarla, merceklerle, bir çeşit kapakla donatılmıştır. Işık üretimi sürekli veya kesik kesiktir. Bazen 2 metre uzakta, kol saatinin üzerinde bulunan rakamları okuyabilecek kadar kuvvetlidir.

Işıklı böcek türleri de vardır... Bunların en ünlüsü tabii ki ateşböceğidir. Avrupa ve Türkiye' de oldukça yaygın olan bu kınkanatlı böcek, hayli belirgin bir ikibiçimlilik gösterir. Kanatsız olan dişi, erkeğe nazaran daha büyüktür. Karnının uç kısmıyla pırıldayan odur ve mavimsi ışığı erkekleri çekmeğe yarar.

Işık saçan başka kınkanatlılar da vardır... Lüsiolalar adeta bir ışık şenliği yaratırlar... Kukujolarsa Güney Amerika yerlilerince fener gibi kullanılırlar. Kukujo larvalarına, ışığının çok renkliliğinden dolayı "şimendifer kurdu" denir.

Işıklı hayvanlarda görülen bütün bu değişik özellikler biyoışı olgusuna dayanır. Yani fosforışı, fosforesans olgusuna değil! Bu olgu radyasyonsuz bir soğuk ışık üretimi anlamına gelir. Işık, özel hücrelerce üretilen bir maddenin, bir enzimle oksitlenmesinden doğar. Bu ışığın verimi mükemmeldir. Bazı balıklarda bu bakımdan bakteriler de rol oynar görünmektedir.

Bu biyoışının yanısıra, bazı ilginç olgular daha vardır. Uzun çeneli bir deniz balığı olan zargananın iskeleti uzun süre biyoışıl kalır. Kedinin, köpeğin, tilkinin ve daha başka etçillerin gözlerindeki koroit tabakasını kaplayan ve bu hayvanlar aydınlatıldıkları zaman bir ayna gibi davranan yanardöner zar sebebiyle gözleri ışıklı gibi görünür. Bir ultraviyole lambasıyla aydınlatılan bir akrep, parlak sarı renkte çok güzel bir flüorışı yayar. Bazı mercanlar için de aynı şey söylenebilir.

Deniz biyoışısına gelince, bu phytoflagellata grubundan, yani daha çok bitki sayılabilecek çok küçük plankton organizmaları olan noktilukaların birikiminden ileri gelir.

Kırsal yörelerde bazen ışığı andıran tuhaf nesnelerin görülmesi heyecan yaratır! Sebep, küflü bir ağaç kabuğuna sürtünmüş bir baykuştur aslında. Gece karanlığında ışık saçan, baykuşun kanatlarına bulaşmış olan küflerdir. Dolayısıyla baykuşun korkulacak yanı yoktur! Hatta insanlara yakın olmaktan hoşlanır... Otlukları, ambarları, samanlıkları barınak seçmesinin nedeni belki de budur.