ÖZGÜL TANYERİ VEFAT ETTİ

TÜRK OPERASI HANIMEFENDİ BİR SANATÇISINI KAYBETTİ

Ben kendisini ilk kez 1971’de İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin Kültür Sarayı yangınından sonraki sanat evi olan Taksim’deki Maksim sahnesinde Aydın Gün’ün sahneye koyduğu, G.Puccini’nin Altın Batının Kızı operasında Mimi rolünde oynarken tanımıştım.  Muhteşem ses rengi, tekniği, oyunculuğu ve hanımefendi kişiliği ile Türk operasında derin bir iz bırakmış olan değerli soprano Özgül Tanyeri’yi kaybetmiş olmanın çok büyük üzüntüsünü yaşıyorum.

Ankara’da başlayan sahne yaşamına 1960’larda İstanbul Şehir Operası’nda da devam etti. 1963’de Aydın Gün’ün İstanbul’da sahneye koyduğu Puccini’nin La Boheme operasında Mimi rolü ile ilk kez İstanbullu seyircisi ile buluştu. Bu buluşma sıradaki oyunlara da onu sürüklemişti. Ardından yine Aydın Gün’ün sahneye koyduğu Hoffmann’ın Masalları’nda Giulietta ile seyirci karşısındaydı. Bundan sonra Ankara, İstanbul, yurt dışı birçok sahne çalışmaları oldu.

Emekli olduktan sonra zamanı daha müsait olduğu için kendisini evinde ziyaret eder ve opera üzerine sohbetler ederdik, o da anılarını anlatırdı. Kendisinin anlatımlarından çok yararlandığımı ve bilgilendiğimi itiraf etmeliyim. Kendisinin son derece ağırbaşlı kişiliği, yaşına rağmen her şeyi iyi hatırlıyor olması da sohbetlerimizi daha zevkli hale getiriyordu.

Özgül Tanyeri son derece disiplinli çalışması ve bir o kadar da hanımefendiliği ile son derece sevilen bir sanatçıydı. Son zamanlarında ortaya çıkan ve sonradan tekrarlayan rahatsızlık nedeniyle 4 Ekim 2021 günü yaşama veda etti. Cenazesi 5 Ekim 2021 saat 14.00’de Zincirlikuyu Camiinde namazı kılındıktan sonra aile kabristanlığında son yolculuğuna uğurlanacak.

YAŞAMI

19 Şubat 1936’da Mersin'de doğan ÖZGÜL TANYERİ, Ankara Devlet Konservatuarı Yüksek Opera Bölümü 'nü 1959 yılında bitirdi. Şan eğitimini Elvira De Hidalgo ve Maria Carena'dan aldı. 1960 yılında bir yıllık bursla gittiği İtalya'da, La Scala Operası'nın genç sesler için açtığı konkuru kazanarak Scala Operası'nın ünlü şefi Antonio Tonini ile çalışma olanağı buldu.

Avrupa'nın seçkin yönetmenlerinden aynı zamanda İşviçre'de Grand Theatre de Geneve Operası'nın orkestra şefi Jean Meylan, Özgül Tanyeri'nin hayatında çok önemli bir rol oynamıştır. Kendisi 1966 yılında Tosca Operasının şefliğini yapmak üzere Türkiye'ye geldiğinde başrol oynayan Özgül Tanyeri'nin sesine büyük hayranlık duyarak, sanatçıyı Cenevre Operası'na davet etmiş ve orada Herbert Graf 'a dinletmiştir. Daha sonra bu ikili Covent Garden ve Roma Operalarında Özgül Tanyeri'nin dinlenmesini sağlamışlardır. Bu çabalar sonuç vermiş ve Özgül Tanyeri'nin menejerliğini Covent Garden'a bağlı Basil Horsfield acentası üstlenmiş ve böylece Tanyeri, 1967'de Bruno Operası'nda (Çekoslovakya) Madame Butterfly (Cio Cio San), 6 ay sonra yine aynı operada Il Trovatore (Leonora) ve La Boheme (Mimi) operalarını oynamıştır. 1967'de Doğu Almanya'daki Laipzig Operası, Çekoslovakya'daki başarılarından sonra Tanyeri'ye kendi operalarında söylemesi için çok ısrar etmiş ancak Doğu Almanya'ya gitmek o günlerdeki Türkiye siyasi koşullarına uygun olmadığından gerçekleşememiştir.

Ülkemizdeki yoğun programı devam ederken, 1972 yılında (İrlanda) Dublin'de (Gaiety Theatre - Dublin) Uluslararası Dünya Festivali'ne katılarak G. Verdi'nin Nabucco (Abigaille) Opera'sını söyledi. Aslında bu rolü söyleyecek olan Montserrat Caballe o günlerde başka eserlere angaje olduğu için teklif Özgül Tanyeri'ye götürülmüştü. Yaptığı temsillerle Avrupa basınından olağanüstü hayranlık kritikleri aldı. Bu festival sırasında Paris büyükelçisi merhum Hasan Esat Işık'ın, o yıllarda elçiliğimizin olmadığı Dublin'e yolladığı Türk bayrağı, diğer ülkelerin sanatçılarının bayraklarının yanında yerini aldı. Irish Press gazetesi "Gaiety Tiyatrosu'nda Gerçek Bir Verdi Yorumu" başlığı ile yaptığı kritiğinde "En zor-beğenir operasever seyirciler için bile, Tanyeri'nin seslendirdiği Abigaille'in '' Anche' io dischiuso '' aryası, başlıbaşına bir mükemmellik ve doyuruculuktaydı", diyerek Tanyeri'yi övmüştür.

Tanyeri, Ankara Devlet Operası'nda kendisinin de Liza rolünü seslendirdiği Çaykovsky'nin Maça Kızı Operasını yönetmiş Azerbaycanlı ünlü orkestra şefi Niyazi Tagızade tarafından aday gösterilerek, bestecinin eserlerinin icra edildiği bir çok ülke yorumcularının arasından "Seçilmiş 20 En İyi Çaykovsky Yorumcusu" sıfatıyla, dört yılda bir Moskova'da düzenlenen ve sanat dünyasına değerli yorumcular kazandıran 1978 Çaykovsky Konkuru'na "Onur Konuğu" olarak katıldı.

Türk Beşleri'nden Necil Kazım Akses, 1964 yılında bestelediği "Piyano ve Şan İçin Portreler 1" adlı eserini Özgül Tanyeri için yazmıştır. Ve ilk söylenişini Özgül Tanyeri 1964 yılında yapmıştır. Türk Operasının duayeni Aydın Gün, sanatına ve sesine büyük hayranlık duyduğu Özgül Tanyeri'ye her zaman tam destek vermiştir. Özgül Tanyeri, birçok önemli devlet etkinliğine, Ankara Devlet Operası Sanatçısı olarak davet edilmiş ve katılmıştır.

Tanyeri, sanat hayatının zirvesinde eğitime yönelmiş ve Ankara Devlet Konservatuarı’nda 6 yıl yüksek opera bölüm başkanlığı yapmıştır.

1986'da İstanbul Operası'na geçen Tanyeri, operanın şan pedagogu görevini emekli olana kadar sürdürmüştür.

19 Haziran 2009'da ulusal operamızın başlangıcı sayılan Özsoy Operası’nın ilk temsilinin 75.yıldönümünün kutlandığı Müzik ve Sahne Sanatları Bayramı'nda "Semiha Berksoy Opera Vakfı" Onur Ödülü kendisine verilmiştir.

OYNADIĞI ESERLER

Van Gogh / N.Kodallı - Maya

Çingene Baron ( Operet ) / J.Strauss - Saffi

Il Trovatore / G. Verdi - Leonora

Jenufa / L.Janacek - Jenufa ( Türkiye'de ilk sesşişiril – Ankara,1964)

La Boheme / G.Puccini - Mimi

Faust / C.Gounod - Margarethe

Hoffman'ın Masalları / J.Offenbach - Giulietta

Madam Butterfly / G.Puccini - Cio Cio San

Norma / V.Bellini - Norma ( Türkiye'de ilk sesrilişi - Ankara,1966)

Tosca / G.Puccini - Floria Tosca

Maça Kızı / P.İ.Çaykovski - Lisa ( Türkiye'de ses ilkrilişi – Ankara,1966)

Turandot / G.Puccini - Liu

Amigo / L.Cavallo - Nedda

Altın Batı'nın Kızı / G.Puccini - Minni

Il Tabarro / G.Puccini - Giorgietta

Nabucco / G.Verdi - Abigaille

Otello / G.Verdi - Desdemona

Adriana lecouvreur / F.Cilea - Ariana Lecouvreur ( Türkiye'de ilk sesrilişi – Ankara , 1975 )

Maskeli Balo - Un Ballo in Maschera / G.Verdi - Amelia

Portreler 1 - Necil Kazım Akses – İlkril Söyledi, 1964

Cumhuriyet Kantatı - Nevit Kodallı – İlkril Haberiş, 1973

Senfonik Lüks – Çetin Işıközlü – İlk Tuşriliş, 1973

Katya Kabanova / L.Janacek

Pelleas et Melisande / C.Debussy

Anna Bolena / G.Donizetti

İsmail Hakkı Aksu