Panslavizm

PANSLAVİZM

Panslavizm,Rus milliyetçiliği. Başka bir deyişle, Slav ırkından olan ulusları, Rusya’nın egemenliğinde bir araya getirerek dünya devleti olma. Panslavizm, Rusya'nın, özellikle Çarlık döneminde uyguladığı,  varsayımsal  Slav ırkından olanları kendi egemenliği altında bir devlet halinde toplama siyasetidir.  Diyeceksiniz ki Rusya şimdi dünya devleti değil mi? Kuşkusuz, her ülke dünya devleti de dünyada adını bile bilmediğimiz ülkeler yok mu? Var da bu devletlerin etkinlikleri ne? Dünya’ya yön veren ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya’dır. Çünkü bu ülkelerin birinin veto ettiği karar, Birleşmiş Milletler Genel  Kurulu’ ndan  geçmez. O halde, Rusya ne istiyor? NATO’nun güçlenmesini istemiyor. NATO, Sovyetler Birliğini’ nin yayılmacı politikalarına karşı kurulmuş bir askersel güç birliğidir.

Rusya'nın tarihi 3. ve 8. yüzyıllar arasında Avrupa'da tanınan bir grup olarak ortaya çıkan Doğu Slavları ile başlamaktadır 862’de yılında kuzeyde Vikingler tarafından yönetilen Rus devletinin kuruluşuna dayanmaktadır... 9. yüzyılda Varegler tarafından kurulan ve yönetilen Orta Çağ Kiev Rus Devleti ortaya çıktı. 988 yılında Bizans İmparatorluğu'ndan Ortodoks Hristiyanlık kabul edilerek, sonraki milenyum için Rus kültürü, tanımlanan Bizans ve Slav kültürlerinin sentezi başladı.

 Kiev Rus, 1237-1240 Moğol istilaları ile bölündü ve bu istilaların sonucu olarak nüfusunun önemli birçoğunu kaybetti.

13. yüzyıldan sonra Moskova politik ve kültürel bir merkez oldu. Moskova Rus topraklarının birleşmesi için bir merkez haline geldi. 15. yüzyılın sonlarında Moskova kuzeydoğu ve kuzeybatı Rus prensliklerini birleştirdi ve 1480 yılında sonunda Moğol egemenliğini yıktı. 15. yüzyılda Altın Ordu Devleti'nin iyice zayıflamasıyla birlikte, bağımsızlığını ilan eden Rus prenslikleri yavaş yavaş yeniden birleşerek Moskova Knezliği'ni kurmuş ve Kiev Knezliği'nin kültürel ve siyasi mirasının ardılı olmuştur.

Moskova Knezliği' nin toprakları 1547 yılında Rusya Çarlığı oldu. 1721 yılında Çar I. Petro, politikalarının Batı Avrupa'ya eğilimli olmasının tersine, Kiev Rus'un tarihi ve kültürel başarıları ile bağdaştırmayı umarak devletini Rus İmparatorluğu olarak yeniden adlandırdı. İmparatorluk şimdi doğuda topraklarını genişleterek Polonya-Litvanya Birliği'nin doğu sınırlarından Pasifik Okyanusu'na dek uzanmaktaydı. Rusya, genişlemek için en çok toprağı da Osmanlıdan koparmıştır

Osmanlı-Rus Savaşları, 16. yüzyıl - 20. yüzyıl arasında Osmanlı Devleti ile Rusya Çarlığı ve daha sonra bu devletin büyümesi ile bu devletin yerine geçen Rus İmparatorluğu arasında yapılmış savaşlardır  12 ‘dir. 7’si Rus üstünlüğüyle sonuçlanmıştır. Bu savaşlar şunlardır:

1568-1571 Astrahan Seferi (Rus Zaferi)

1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı (Osmanlı Zaferi)

1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı (Rus ve Müttefikler Zaferi)

1710-1711 Osmanlı-Rus Savaşı (Büyük Kuzey Savaşı altında Prut Savaşı) (Osmanlı Zaferi)

1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı (Osmanlı Zaferi)

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı (Rus Zaferi)

1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı (Rus Zaferi)

1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı (Rus Zaferi)

1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı (Rus Zaferi)

1853-1856 Osmanlı-Rus Savaşı (Osmanlı ve Müttefikler Zaferi)

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (Rus Zaferi)

1914-1917 Osmanlı-Rus Savaşı (Rusya 1917 Ekim Devrimi sonrasında savaştan çekildi, Osmanlı Devleti ise 1. Dünya Savaşından yenik çıktı.)(vikipedi)

18. yüzyıla gelindiğinde, büyük ölçüde fetih, ilhak ve keşif yoluyla Avrupa'da Polonya'dan Kuzey Amerika'da Alaska'ya kadar uzanan tarihin en büyük üçüncü imparatorluğu olan Rus İmparatorluğu durumuna geldi.(vikipedi)

1917 Ekim Devrimi'nden sonra Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, dünyanın ilk anayasal sosyalist devleti ve II. Dünya Savaşı'nda Müttefiklerin zaferinde belirleyici bir rol oynayan 1917 Ekim Devrimi ile iktidara gelen Vladimir Lenin önderliğindeki Bolşevikler tarafından 1922 yılında kurulan SSCB, Soğuk Savaş sürecinde Amerika Birleşik Devletleri'nin karşısında önemli bir güç konumundaydı Tanınmış bir süper güç olan Sovyetler Birliği'nin en büyük ve önde gelen kurucusu Vladimir Lenin oldu. Vladimir Lenin'in ölümünden sonra Komünist Parti Genel Sekreteri Josef Stalin oldu.

Josef Stalin; Vladimir Lenin'in ölümünden sonra Komünist Parti Genel Sekreteri olarak nüfuzunu artırdı ve 1927 yılında Sovyetler Birliği'nin lideri konumuna geldi. Başlangıçta Sovyetler Birliği'ni kolektif bir liderliğin parçası olarak yönetmesine rağmen, sonunda 1930'larda ülkenin  diktatörü olma gücünü pekiştirdi. (vikipedi,3Nisan 2022)

Rusya I. Dünya Savaşı'nı savaşmaktayken monarşiden hoşnut olmayan Bolşevikler işçi ve köylü kitlelerini yanlarına alarak 1917 yılında Ekim Devrimini yaptılar. Bu tarihten sonra Rusya sosyalizme dayalı bir devlet yapısı oluşturdu. Eski Rusya İmparatorluğu'nun sömürgeleri olan birçok devleti de kapsayan Sovyetler Birliği'ni ilan etti. II. Dünya Savaşını Soğuk Savaş yılları izledi. Rusya'nın başını çektiği Sovyetler Birliği Doğu Avrupa'daki birçok devletle Varşova Paktını imzalayarak Doğu Bloku' nun önderliğini üstlendi. Batı Bloku ülkeleri de NATO örgütünü kurdular. Ancak ekonomik ve askeri açıdan Batı Bloku' nun gerisinde kalan Doğu Bloku 1990'lı yıllarda parçalandı. Bu parçalanmayı Sovyetler Birliği'nin kendisi de izledi. Bütün Sovyet Cumhuriyetleri birer birer bağımsızlıklarını ilan ettiler. 1991 yılının Aralık ayında da Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti de bağımsız bir ülke haline gelerek Rusya Federasyonu'nu oluşturdu.(vikipedi,27 Şubat 2022)

Sovyetler döneminde, Dünya'nın ilk yapay uydusu ve ilk insanlı uzay uçuşu olmak üzere, 20. yüzyılın en önemli teknolojik başarılarından bazıları gerçekleştirildi. Rusya Federasyonu, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1991'de kurulmuştur ve SSCB'nin ardılı olarak tanınmaktadır.

Rusya, dünyanın en büyük kitle imha silah stoklarına sahiptir Ayrıca büyük güçlerden biri olup BM ve BMGK'nin daimi üyesi, G20, Avrupa Konseyi, Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği, Şanghay İşbirliği Örgütü, Avrasya Ekonomi Topluluğu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Dünya Ticaret Örgütü üyesi ve Bağımsız Devletler Topluluğu'nun önde gelen üyesidir.(vikipedi)

Sovyetler Birliği'nin Türkiye üzerindeki toprak iddiaları, 1945’ten 1953’e kadar süren, Sovyetler Birliği Türkiye'nin Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi arasındaki kara sınırının ve Boğazların güvenliğinin gözden geçirilmesini amaçlayan birkaç farklı öneriden oluşuyordu. Nikita Kruşçev ’in anılarında belirtildiğine göre Josef Stalin ve başbakan yardımcısı Lavrenti Beriya bu iddialar konusunda hemfikir olarak, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu topraklarının büyük bir bölümünün Gürcistan ve Ermenistan'a ait olduğunu iddia etmişlerdir. Buna göre, eğer başarılı olursa, Karadeniz çevresinde Sovyetlerin konumu güçlendirilip Britanya'nın Orta Doğu’daki etkisi zayıflatacaktı. (Vikipedi,22 Mart 2022)

Türkiye, 1952 yılında Anti-Sovyet bir askeri örgütlenme olan NATO’ya katıldı. 1953 yılında Stalin’in ölümünün ardından, Sovyet hükûmeti ABD’ye, Türkiye ile dostluk ilişkilerini geliştirmenin bir parçası olarak, Türkiye üzerindeki toprak taleplerinden vazgeçtiğini açıkladı.

Oysa, Kurtuluş Savası yıllarında Rusya’yla iyi ilişkiler gelişmiştir; çünkü,1917  Bolşevik Devrimi de Anadolu’da başlayan Kurtuluş Savaşı da emperyalizme karşı bir tutum olduğu için Rusya ,Kurtuluş Savaşını  desteklemiştir.

Birinci Dünya Savaşı’nda düşman taraflar olarak karşı karşıya gelen Türkiye ve Rusya, savaşın sonunda Türkiye’de başlayan Milli Mücadele ve Rusya’da meydana gelen Bolşevik devrimin neticesinde birbirlerine yaklaşmışlardır. Birinci Dünya Savaşının sonundan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışına kadar olan sürede, karşılıklı olarak Türk ve Rus heyetleri gidip gelmiş; siyasî, askerî, ekonomik ve kültürel pek çok alanda iyi ilişkilerin temelleri atılmıştır.

1922 yılında Sovyetler Birliği’nin ve 1923 yılında da Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra, 1920’li yıllar boyunca iki ülke arasında sürekli gelişen ve karşılıklı iyi niyete dayanan ilişkiler yaşanmıştır. (Çağatay Benhür,1920’li Yıllarda Türk-Sovyet İlişkileri)

Sonuç

Rusya, Kiev Knezliği’yle tarih sahnesine çıkar. KievKnezliği'nin kültürel ve siyasi mirasının ardılı. MoskovaKnezliği'ni kurulmuştur. Moskova Knezliği' nin toprakları 1547 yılında Rusya Çarlığı oldu. 1721 yılında Çar I. Petro, devletini Rus İmparatorluğu olarak yeniden adlandırdı. İmparatorluk şimdi doğuda topraklarını genişleterek Polonya-Litvanya Birliği'nin doğu sınırlarından Pasifik Okyanusu'na dek uzanmaktaydı. Rusya, genişlemek için en çok toprağı da Osmanlı İmparatorluğu’ndan koparmıştır. 1877-1878), Osmanlı padişahı II. Abdülhamit ve Rus çarı II. Alexander döneminde yapılmış olan bir Osmanlı-Rus Savaşı'dır. Rumi takvime göre 1293 yılına denk geldiğinden Osmanlı tarihinde 93 Harbi olarak bilinir. Hem Osmanlı Devleti'nin batı sınırındaki Tuna (Balkan) Cephesi'nde, hem de doğu sınırındaki Kafkas Cephesi'nde savaşılmıştır. Savaşa hazırlıksız yakalanan Osmanlı Devleti, çok ağır bir yenilgi almıştır. 93 Harbi, Rus ordusunun İstanbul'a kadar ilerlemesi ile sona ermiştir. Osmanlı Devleti bu noktada teslim olmuştur. Savaşın arkasından Ayastefanos antlaşması imzalanmıştır.

1917 Ekim Devrimi ile iktidara gelen Vladimir Lenin önderliğindeki Bolşevikler tarafından 1922 yılında kurulan SSCB, Soğuk Savaş sürecinde Amerika Birleşik Devletleri'nin karşısında önemli bir güç konumundaydı Tanınmış bir süper güç olan Sovyetler Birliği'nin en büyük ve önde gelen kurucusu Vladimir Lenin oldu. Vladimir Lenin'in ölümünden sonra Komünist Parti Genel Sekreteri Josef Stalin oldu.

1917 Ekim Devrimi, kapitalizme, emperyalizme karşı olduğu halde  Josef Stalin de SSCB’nin sınırlarını genişletmek için Türkiye’ in bir bölümünü topraklarına katmak istemiştir. Nikita Kruşçev’in anılarında belirtildiğine göre Josef Stalin ve başbakan yardımcısı Lavrenti Beriya bu iddialar konusunda hemfikir olarak, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu topraklarının büyük bir bölümünün Gürcistan ve Ermenistan'a ait olduğunu iddia etmişlerdir. Buna göre, eğer başarılı olursa, Karadeniz çevresinde Sovyetlerin konumu güçlendirilip Britanya'nın Orta Doğu’daki etkisi zayıflatacaktı

Son söz:

Rusya’nın Panslavizm politikasını, günümüzde de Putin sürdürmektedir