Rap

Rap, başlangıcında ‘real American poetry’ idi, yani ‘gerçek Amerikan şiiri’.

Sonra rap, ‘real American protest’ oldu, yani ‘gerçek Amerikan protest’i’. Fiilen, pek fikren değil gibi.

Bunlarda, sözler güftenin önünde gidiyor. Hatta, şarkıda yalnızca güfte ve az prozodi sözkonusu.

En son da bizde ‘real arabesque project’, yani ‘gerçek arabesk projesi’ çıktı.

Bunun örneklerini de, İstanbul Arabesque Project vermiş.

Böylelikle, kalabalık ve tamlı-küsurlu karışımı, birçok müzik-altkültürü dağılımı / paleti / yelpazesi / spektrumu elimizde mevcut, geçmiş ve şimdi için.

Protest, bizde Ahmet Kaya ve dışarıdar Bob Dylan tarzı idi.

1960’larda aynı zamanda, Türkiye’de asıl sanayileşme ve kentleşme başladığı için, aynı zamanda asıl öncü müzik türleri de başlatılmıştı: Anadolu-folk, Anadolu-rak, Anadolu-pop, alaturka-arabesk gibi.

Okay Temiz ve Aka Gündüz Kutbay’ın ‘Zikir’ ablümü. bugün için bile Türkiye’de ve Dünya’da düzeyi yakalanamamış durumda. Keza, ‘Shakti 1’ (John McLaughlin, Levi Shankar, Zakir Hussain) de öyle.

1970’ler Dünya’da ana-rak akımlarının tavan yaptığı bir süre oldu.

1980’ler ara bir dönem oldu, çünkü neo-liberalizmin giriş ünitesi dönemiydi.

1990’lar Ahmet Kaya gibilerin tavan yaptığı bir dönem oldu Türkiye’de. 1970’lerde Timur Selçuk, Cem Karaca, Zülfü Livaneli varken, Ahmet Kaya çırak bile olamazdı onlara.

Yani, bu anlamıyla Ahmet Kaya, neo-arabesk / negatif-protest / aşırı lümpen bir müzik türü yaptı.

Ancak onlar da melez olduğu için, ve öncü eserlerin asıl kaynakları olan altkültürler onları algılayamadığı için, hep birinci dereceden bayağılar yeğlendi ve etno-caz / Dünya müziği, TC için elit kaldı ve dışlandı. Ara bilgi: Zaten, Dünya müziğini ancak 1990’larda algılayabildi TC.

Ara not: 1990’larda Türk popunun asıl çıkışı oldu ama nedense 2000’ler kurak ve kıtlıklı geçti.

Yeniden bakarsak, 2010’lardayız:

Post-4-modern dönemin ve onun altkültürlerinin ‘ne olsa gider, hatta olmasa da gider’ tarzı cıvıklığı egemen.

Müzik altkültüründeki altkültürleri de dağıldıkça dağılıyor, ıraksadıkça ıraksıyor.

Tüm bu sayılan, 1990 sonrası ürünler de öyle.

Dolayısıyla bazıları atmadığı taşla gereken kuşu vurabilir, vurdu da.

İstanbul Arabesque Project öyle, Ahmet Kaya da öyleydi (Attila İlhan bestelemeye, Timur Selçuk’a şerh yazabildi ama şans eseri, çünkü çok daha basit müzik çıkışlarını beceremedi).

İAP, TRT sansürünü geçebilen ilk arabesk albümünü yapmakla övünüyor ama bizcesi bununla ancak yerinmesi gerekir, çünkü resmi-egemen kültürün onayını almak, rezillik ötesi bir durum.

Zaten bizcesi İAP, başka bir şeyi başarmış:

Arabeski proto-cazlaştırmak. Başka bir yoldan.

(Ara ön-örnek: örneğin, yabancı alaşımlı Moğoolar’ın ‘Rue D’Orient’ böylesi bir örnek oldu, taa 1970’lerde ama devamı gelemedi, çünkü o grup karışımı dağıldı.)

Bunu, ‘Kader Buraya Gelecek’ parçasındaki kadın assolistin inanılmaz arabesk sesiyle başarmış.

Düşünün ki arabeski cazlaştırmayı, Muazzez Abacı bile beceremedi şimdiye dek ki un, şeker, yağ ile helvasız kaldı, denebilir.

Bugün proto-örneklerden Erkin Koray ve Timur Selçuk sağ. Cem Karaca, Müsüm Gürses, Fikret Kızılok, Aka Gündüz Kutbay mezarda.

Müslüm Gürses’in poplaştırılması, % 5 verimle bile olsa, uygun bir deneyimdi.

Timur Selçuk hidayete erdi ve Erkin Koray neredeyse 55 yıldır aynı şeyi çalıyor.

Şerh: Kaldı ki Koray, kendi tarzının ilki değil. Bir Yunanlı, ‘Pulp Fiction’un girişindeki parçanın asıl versiyonunu bestelemiş ondan önce.

Yani:

Avangard-1 ile avangard-2 arasında 50 yıl bile geçebiliyor.

Anımsatırız:

50 yıl, 5 bin yılın % 1’i, yani % 1 örnekleme tarih için uygun bir veri tabanı verir.

Yani:

Tam avangardlar artık çıkamıyor, küsur avangardlar çıkıyor ki, taa 1945 ertesinde ABD’lilerin resimdeki her tür ‘neo-‘ akımı yaratması da bu anlama geliyordu, post-modern açıdan.

Yani:

Asıl post-moderni, kaotik olmayan küsurat aşıyor / aştı / aşacak (kısa vadede). (Ki bu da parçalanmış-yabancılaşmaya karşılık geliyor ama o tümüyle ayrı bir metnin konusu.)

İAP, bu yolu tamlaştırabilir, büyütebilir, vs. Ancak bizce beceremeyecek, çünkü bariz bir biçimde hiçbir öyle eğilimleri yok. Yalnızca, farklı türden bir piyasa müziği yapıp, tutunmak arzuları var.

Burada imlenen yol ise şu:

Rep-arabesk sentezi / praksisi olabilir.

Artı bu, alaturka müzik için, geçici-epsilon bir eksodus olabilir.

Artı, yalnızca rep yayınlayan bir kanalda izlenebildiği üzere, bunu için kırıntı örnekler de var. Yapılması geken, 15-20 örneğin taranıp, derlenip, ayıklanıp, yeniden düzenlenmesi.

Artı bu rep aşısı, bu İAP projesinin herhangi bir yerine yapılabilir, aşılanabilir, eklektikleştirilebilir.

Artı bu, yalnızca tek bir yoldur ve başka yollar da mümkündür ama nasıl ki bu bir tasarıysa, ötekiler de henüz ön-tasarı düzeyinde bile değil ama arayışlar / sorgulamalar başladı çoktan. TC’nin kültürel toprağı verimldir, muhakkak ürün yeşerir buralardan.

Diipnot:

Art-açılım:

Bu metin, 1960-2010 arası ve artı ertesi dönem için, birçok eksodus-açılım vektörü içerdi. Bu bir.

Çok açık uçlarlı bir metin oldu ve her ucun / çıkışın eki olarak, ayrı bir metni yazılabilir. Bu iki.

Müzik estetiği / kültürolojisi açılımları, benim yazarlığım açısından, bu metin ile bambaşka bir mecraya girdi. Bu üç.

Gerisi sonra. Nokta. Es.