Riyad (Suudi Arabistan) İzlenimleri

Yurt dışı iş gezilerimin dördüncü durağı Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad dı. Üç günlük Riyad ziyaretimde, ilk göze çarpan çölün ortasında petrolün o muhteşem zenginliğinin yarattığı batı dünyasıyla yarışan ortamdı. Göz alabildiğince düz bir coğrafyada, ağaçlara zor rastlanan bir yerde geniş caddeler ve kaldırımlar, yüksek binalar ve son model otomobiller. Hartum ve Kahire’ye nazaran oldukça temiz bir şehir.

Suudi Arabistan, krallıkla yönetiliyor. Suudiler, paranın etkisiyle olsa gerek oldukça refah bir hayat yaşıyorlar, dolayısıyla rahatlar. İstanbul’daki o koşturmaca Riyad’da yok. Benzinin litresi 30 kuruş olan bu memlekette herkes bir yerlere arabalarıyla gidiyor. Toplu taşımacılığa rastlamadım desem yalan olmaz. Raylı sistem için çalışmalar var, yerüstü metro. Birkaç yıl sonra raylı sistem taşımacılığında İstanbul’u yakalarlarsa hiç şaşmam. Krallık yönetimi, özellikle kendi halkına iyi bakıyor. En basitinden halkından vergi almıyor, ithal ettiği birçok şey dünya kalitesinde. Halk yerken içerken, giyinirken kazıklandım mı diye korku duymuyor.

Ülkeye gelip de çalışmak isteyen yabancılara çalışma izni yok, dilenemiyorsun bile ( üç günde koca şehirde hiç dilenci görmedim ). Peki nasıl oluyor, Mısır’dan, Filipinler’den, Türkiye’den, Yemen’den gelen yabancılar kendilerine bir kefil bulmak zorundalar. Suudi,li belli bir para karşılığı o kişiye kefil oluyor. Ya sabit bir para, ya da belli bir yüzde fark etmiyor. Elli yıl da geçse bir Türk Suudi Arabistan da oturma izni, mülk edinme izni alamıyor. Dolayısıyla 2-3 yabancıya kefil olan bir Suudi, hiç çalışmadan yaşayabiliyor. Ülkenin petrol’den, hac ve ümre turizminden kazandığı milyar dolarlar da işin içine girince, Suudiler için hayat bayram oluyor. Riyad’ın nüfusu 4,3 milyon. Bence en az 2 milyon da yabancı vardır.

Hava kış mevsiminde geceleri  10 C nin altına inebiliyor, ceketle üşüyebiliyorsunuz. Gündüzleri ise 16-18 C civarında. Yaz mevsimini sormayın ortalık kaynıyor, 45-50 C ler, havanın nemli olmaması iyi.

Kadınlar siyah çarşafın esaretindeler. Onlar çalışmıyor, araba kullanamıyorlar. Sokak ve caddelerde rahat dolaşamıyorlar. Kocalarının paralarını yemelerinden başka yapacak fazla bir şeyleri yok gibi. Koca zenginse gelirini bir iki, hatta üç kadın paylaşmak zorunda. İrili ufaklı AVM ler bayanlara göre, zengin koca hanımların emrine çirkin bir şoför veriyor, alışverişle hanımlar günün stresini AVM lerde çıkartıyorlar.

 Suudi Arabistan’da “Ahlak Polisleri” var. Sokaklarda, caddelerde devriye dolaşıyorlar. Dolayısıyla sokaklarda rahat edemeyen hanımefendiler, AVM leri tercih ediyorlar. Oralar kapitalizmin kaleleri, harcama için sistem hanımefendileri oralarda rahat ettiriyor. Aklınıza gelebilecek bütün kozmetik markalarına ulaşmak mümkün, giyim kuşam da öyle. Kafeler, lokantalar, fast food zincirleri istemediğiniz kadar.

Ticaret hayatı Riyad da sabah saat 10 da başlıyor, 12 de kepenkler kapanıyor, saat 16 kadar birçok kapalı. Resmi daireler açık, resmi dairlerin kapandığı 16 da kepenkler açılıyor, gece 22 ye kadar alışveriş devam ediyor. Bu arada namaz saatleri yine kepenkler kapanıyor. Uymayanları “Ahlak Polisi” uyarıyor. Israr edilirse para cezası var. Namaz vakti ticaret yasak.

Yemek olarak kuzu koyun eti, tavuk ve pirinç pilavı en sevilen yemekleri. Hatay, Lübnan gibi mutfaklar da seviliyor. Yemekler genelde elle yeniyor, çatal kaşık pek sevilmiyor. Tatlı bütün Arap dünyasında olduğu gibi burada da seviliyor.

4,5 milyonluk şehirde 4-5 ciddi boyutta üniversite olması düşündürücü. İngilizce nerdeyse ikinci lisan.

Üç günlük iş gezimden kısa notlar bunlar, peki turistik bir şehir olmayan Riyad da yaşanır mı? Allah düşürmesin, bize göre değil.